Την πόρτα για τον εκσυγχρονισμό και την επανασύσταση της ελληνικής αμυντικής και ναυπηγικής βιομηχανίας δηλώνει ότι ανοίγει ο γαλλικός κολοσσός Group Naval, δια στόματος του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του, Pierre Eric Pommellet.
Όπως επεσήμανε, ο κ. Pommellet στη διάρκεια αποκλειστικής συνέντευξης που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επ' ευκαιρία της δημοσιοποιήσεως της προσφοράς που υπέβαλλε στις ελληνικές Αρχές για το πρόγραμμα κορβετών του Πολεμικού Ναυτικού, η μεταφορά τεχνογνωσίας είναι στο DNA της Group Naval.
Ήδη, συνεργάζεται με σειρά ελληνικών εταιριών για το πρόγραμμα των φρεγατών Belharra και έχει εντοπίσει πληθώρα άλλων οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν τμήμα της προμηθευτικής της αλυσίδας. Τόσο στο πλαίσιο της δέσμευσης για εγχωρίως παραγόμενη αξία του 30% του προγράμματος κορβετών Gowind, όσο και ευρύτερα, στην εμπορική ναυτιλία.
Ο κ. Pommellet αναφέρθηκε εκτενώς στην διαλειτουργικότητα που εμφανίζουν οι δύο τύποι πλοίων, τους οποίους χαρακτήρισε ως πολλαπλασιαστές ισχύος, όχι μόνον από πλευράς δυναμικότητας του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού αλλά και σε ό,τι αφορά στην ελληνική αμυντική και ναυπηγική βιομηχανία.
Σημείο ιδιαιτέρως ενδιαφέρον προερχόμενο από κάποιον ο οποίος βρίσκεται στα ηνία ενός ομίλου που κατέγραψε έσοδα άνω των 4 δισ. ευρώ στη χρήση 2021. Τόνισε δε ότι ως επικεφαλής του GICAN (Σύνδεσμος Γαλλικών Ναυπηγικών Βιομηχανιών) έχει ήδη συνάψει συμφωνία με τον «ομόλογο» ελληνικό φορέα ΣΕΚΠΥ για την προώθηση της συνεργασίας των δυο πλευρών. Δεν παρέλειψε, δε, να αναφερθεί στην αυξημένη δυνατότητα συνεργασίας που θα έχουν, σε περίπτωση υιοθέτησης των κορβετών Gowind, οι ναυτικές δυνάμεις Ελλάδος, Αιγύπτου και Γαλλίας. «Επιλογή» χωρών διόλου τυχαία.
Αντίστοιχα, κατέστησε απολύτως σαφές ότι η Group Naval προτίθεται να επενδύσει στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης στην Ελλάδα, αναφέροντας χαρακτηριστικά τα παραδείγματα της μεταφοράς ενέργειας και των αυτόνομων συστημάτων drones. Ειδική αναφορά έκανε δε ο κ. Pommellet τόσο στην εταιρία Sunlight και στα πρωτοποριακά συστήματα μπαταριών που κατασκευάζει, όσο και στον εφοπλιστή κ. Γ. Προκοπίου για το όραμα που έχει ως προς το μέλλον του ναυπηγικού τομέα στην Ελλάδα.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο κ. Pierre Eric Pommellet στο ΑΠΕ- ΜΠΕ και τον Ν. Γ. Δρόσο.
Ερ.) Πρόσφατα δημοσιοποιήσατε την προσφορά σας προς το Πολεμικό Ναυτικό σχετικά με τις κορβέτες Gowind. Η προφανής ερώτηση είναι γιατί θα έπρεπε η Ελλάδα να επιλέξει την δική σας προσφορά και όχι μία εκ των ανταγωνιστών σας;
Απ.) Γιατί η κορβέτα Gowind είναι η καλύτερη.
Αυτή είναι η γρήγορη απάντηση σε μία ιδιαίτερα πολύπλοκη ερώτηση.
Πρώτον, όπως γνωρίζετε ξεκινήσαμε με το πρόγραμμα φρεγατών Belharra, προ μηνών και υπό αυτό το πρόγραμμα συμπεριλάβαμε πολλές ελληνικές εταιρίες. Το πρόγραμμα κορβετών είναι ένα πρόγραμμα δυναμικότητας (ισχύος του ΠΝ) αλλά το αντιλαμβανόμαστε επίσης και ως ένα ζήτημα δυναμικότητας για την ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας, πέριξ αυτού του προγράμματος.
Στο πλαίσιο αυτό έχουμε υπογράψει συμφωνίες προμήθειας με πολλές (ελληνικές) εταιρείες. Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι πλέον πως η ελληνική βιομηχανία μπορεί να συνεισφέρει ευρέως στο πρόγραμμα των Gowind. Και είναι απολύτως λογικό για εμάς και επιτρέψτε μου να επανέλθω σε αυτό αργότερα, ως προς την δυναμικότητα που αναπτύσσουν από κοινού τα δύο πλοία (οι φρεγάτες και οι κορβέτες). Είναι απολύτως λογική, στην αντίληψή μας, η διεύρυνση αυτού που κάνει ο Όμιλος Naval για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Θα δώσει τη δυνατότητα συμμετοχής σε αυτά τα προγράμματα στην ελληνική βιομηχανία. Τόσο στις κορβέτες όσο και στις φρεγάτες.
Είναι ένα πρόγραμμα που είναι πολλαπλασιαστής ισχύος. Πολλαπλασιαστής ισχύος των επενδύσεων του Ομίλου Naval στην Ελλάδα, και της παρουσίας της ελληνικής βιομηχανίας στην προμηθευτική αλυσίδα του Ομίλου Naval.
Ερ. Είναι ένα καινούργιο μοντέλο λειτουργίας, το οποίο δεν είχε υιοθετηθεί με το πρόγραμμα των φρεγατών. Εκτός του ναυπηγοεπισκευαστικού τομέα, υφίστανται άλλοι ρόλοι που θα μπορούσε να διαδραματίσει ο Όμιλος Naval σε αυτήν την συνεργασία;
Απ. Επιτρέψτε μου να συνεχίσω με την υπόθεση των Gowind και θα απαντηθεί και η ερώτησή σας. Είναι ένας πολλαπλασιαστής ισχύος και στη συνεργασία και στην πράξη. Οι δυο τύποι πλοίων συνεργάζονται απόλυτα μεταξύ τους.
Οι ναυτικές δυνάμεις του σήμερα και του αύριο καθίστανται ιδιαίτερα αποτελεσματικές από αυτό που αποκαλούμε "συνεργατική μάχη". Την δυνατότητα, δηλαδή, των σκαφών να συνεργάζονται και να μάχονται από κοινού.
Έτσι, οι Gowind είναι πολλαπλασιαστής ισχύος ως προς την συνεργασία με την ελληνική βιομηχανία και έχουν ως στόχο να καταστούν πολλαπλασιαστής ισχύος στις ελληνικές ναυτικές δυνάμεις. Αυτός ο πολλαπλασιαστής ισχύος θα επιτρέψει στον Όμιλο Naval να προωθήσει ακόμη περισσότερο αυτήν την σχέση συνεργασίας. Πρώτα από όλα ιδρύουμε εταιρεία του Ομίλου Naval στην Ελλάδα. Μία εταιρεία η οποία θα αναλάβει τον συντονισμό της συνεργασίας με την ελληνική βιομηχανία τόσο για τα δύο συγκεκριμένα προγράμματα όσο και για άλλα προγράμματα. Προγράμματα με επίκεντρο την ευρωπαϊκή συνεργασία και το EDF (Ευρωπαϊκό Αμυντικό Ταμείο), με δυνατότητα να οδεύσουμε από κοινού στην τεχνολογία. Επίσης, με δυνατότητα να διοργανώσει εκπαιδεύσεις. Είναι ξεκάθαρο ότι η δυνατότητα εκπαιδεύσεων με τις φρεγάτες Belharra και τις κορβέτες Gowind είναι ιδιαίτερα συνεργατικές. Και φυσικά δυνατότητα να συντηρήσει και να διατηρήσει τα σκάφη μακροπρόθεσμα.
Ερ. Η διαλειτουργικότητα που αναφέρετε μεταξύ των δυο τύπων πλοίων είναι, προφανώς, ένα σημαντικό στοιχείο της προσφοράς σας. Τι αντίκτυπο όμως θα έχει στα λοιπά πλοία του στόλου του ΠΝ και και πώς επηρεάζει την διαλειτουργικότητα, φερειπείν με τον γαλλικό στόλο;
Απ. Η διαλειτουργικότητα είναι ιδιαίτερα "τυποποιημένη" στα ναυτικό. Χρησιμοποιούν data links στις διαμορφώσεις του ΝΑΤΟ και τούτο επιτρέπει στα σκάφη των χωρών μελών του ΝΑΤΟ να επικοινωνούν μεταξύ τους. Η διαλειτουργικότητα στο ναυτικό αποτελεί ήδη γεγονός.
Ωστόσο, η διαλειτουργικότητα του αύριο θα χρειαστεί, βεβαίως τη δυνατότητα επικοινωνίας που παρέχει το ΝΑΤΟ αλλά επίσης τη εκείνην που απαιτείται για ιδιαίτερα στενή συνεργατικότητα. Έχοντας δύο τύπους σκαφών νέας γενιάς που θα μπορούν να αναπτύξουν αυξημένες δυνατότητες διαλειτουργικότητας συνιστά, όπως λέμε, πολλαπλασιαστή ισχύος για το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό.
Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι το Πολεμικό Ναυτικό της Αιγύπτου λειτουργεί τις Gowind και τις φρεγάτες Fremm από την Γαλλία, με άλλα σκάφη. Θα δοθεί έτσι και στην Ελλάδα η δυνατότητα να συνεργαστεί στενότερα με το αιγυπτιακό ναυτικό και φυσικά το γαλλικό ναυτικό.
Έτσι τα σκάφη του χθες και του σήμερα θα είναι συμβατά στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ αλλά και θα χαίρουν σημαντικά ενισχυμένης διαλειτουργικότητας. Γεγονός που σημαίνει ευχερέστερη εκπαίδευση πληρωμάτων, καθώς τα συστήματα λειτουργίας μεταξύ των Belharra και των Gowind είναι παρόμοια. Έτσι, θα καταστήσει ευχερέστερη την εκπαίδευση των πληρωμάτων, θα αυξήσει την διαλειτουργικότητα των πλοίων του ελληνικού πολεμικού ναυτικού και θα καταστήσει ευχερέστερη την διαλειτουργικότητα με τις ναυτικές δυνάμεις της Γαλλίας και της Αιγύπτου καθώς, φυσικά και συνολικά του ΝΑΤΟ.
Ερ. Επιτρέψτε μου να κάνω ένα βήμα πίσω από αυτήν τη συζήτηση και να σας ρωτήσω: Η συμφωνία για τις φρεγάτες συνέπεσε χρονικά με την αμυντική συμφωνία Ελλάδος Γαλλίας. Εάν η Ελλάδα αποδεχθεί την προσφορά σας για τις Gowind, με ποιους τρόπους θα ενισχυθεί περαιτέρω αυτή η διμερής συνεργασία;
Απ. Δεν θα αναφερθώ στο στρατιωτικό σκέλος. Θα πρέπει να ρωτήσετε τους στρατιωτικούς. Ως προμηθεύτρια εταιρία δεν μπορούμε να αναφερθούμε σε ζητήματα στρατιωτικής συνεργασίας. Σε οποιαδήποτε περίπτωση όμως θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη δυνατότητά μας να εργαζόμαστε από κοινού. Προσθέτοντας νέο δυναμικό θα αυξήσει και τη δυνατότητα συνεργασίας και φυσικά τη δυνατότητα άμυνας. Όπως γνωρίζετε, οι Belharra και οι Gowind είναι ιδιαίτερα συμπληρωματικές στον τρόπο λειτουργίας τους, στην αντιαεροπορική άμυνα, στην ανθυποβρυχιακή άμυνα και στην πραγματικότητα είναι δυο πλοία που συμπληρώνουν τέλεια το ένα το άλλο.
Ερ. Θα ανέμενε κανείς ότι αυτή η διαλειτουργικότητα θα αφορούσε και τα αεροσκάφη Ραφάλ. Σωστά;
Απ. Φυσικά λειτουργούν από κοινού. Θα έλεγα κυρίως διαμέσου του data link, διαμέσου δηλαδή, του τρόπου με τον οποίο το Πολεμικό Ναυτικό και η Πολεμική Αεροπορία μπορούν να συνεργαστούν από κοινού στο data link και στις λοιπές Νατοϊκές διαμορφώσεις.
Ερ. Από την έως τώρα συνεργασία σας με ελληνικές εταιρίες του ναυπηγικού και του αμυντικού τομέα, ποια είναι τα συμπεράσματά σας;
Απ. Πιστεύω ότι πρόκειται για μία "ανανέωση". Φυσικά συζητούμε με ναυπηγεία και γνωρίζετε ότι έχουμε ιδιαίτερα προχωρημένες συζητήσεις με τον κ. Γιώργο Προκοπίου, ο οποίος έχει επιλεγεί να αναπτύξει πρόγραμμα ανανέωσης και εκσυγχρονισμού των ναυπηγείων Σκαραμαγκά. Και πρέπει να πω ότι είμαι ιδιαίτερα εντυπωσιασμένος από τη δυνατότητά του ως Έλληνα επιχειρηματία να έχει όραμα του για την πορεία της ναυπηγικής βιομηχανίας στην Ελλάδα. Φυσικά για αμυντικούς σκοπούς αλλά επίσης για την εμπορική ναυτιλία. Η ναυπηγική βιομηχανία είναι διττή. Εμπορική και αμυντική δραστηριότητα. Όχι μόνον ο κ. Προκοπίου και τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Έχουμε σειρά συμφωνιών, μεταξύ άλλων και με τα Ναυπηγεία Σαλαμίνος, τα οποία θα κατασκευάσουν τμήματα του προγράμματος Belharra, το πρώτο εκ των οποίων θα παραδοθεί για την φρεγάτα η οποία προορίζεται για το γαλλικό πολεμικό ναυτικό και όχι το ελληνικό.
Με άλλα λόγια, εισάγουμε τους συνεταίρους μας στην Ελλάδα - και έχουμε πολλούς, σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα- (σ.σ. μεταξύ άλλων, Alfa Laval Greece, Akmon, Emmis, Marel, Simon Technologies, Mevaco, Viking Norsafe Hellas, Salamis Shipyard, Temak, Kalaitzakis) και διακριβώσαμε την ύπαρξη πολλών ελληνικών εταιριών, ιδιαίτερα καλών και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ερ. Πέραν της αμυντικής πλευράς, βλέπετε αυτήν τη συνεργασία να επεκτείνεται περαιτέρω και στην εμπορική ναυτιλία, υπό το φως και της ελληνικής ισχύος στο εμπορικό ναυτικό;
Απ. Ασφαλώς. Ως πρόεδρος του GICAN (Σύνδεσμος Γαλλικών Ναυπηγικών Βιομηχανιών - Groupement des Industries de Construction et Activites Navales), το οποίο αποτελεί την συνομοσπονδία του ναυπηγικού και βιομηχανικού τομέα στην Γαλλία συνήψαμε συνεργασία με τον ΣΕΚΠΥ, (Σύνδεσμος Ελληνικών Κατασκευαστών Αμυντικού Υλικού) και πρέπει να σημειώσω ότι ο GICAN δεν αφορά μόνον την άμυνα αλλά και τις εμπορικές ναυπηγήσεις. Με άλλα λόγια, προφανώς θα υπάρξει διεύρυνση για την ευρύτερη βιομηχανία.
Επιμένω στο γεγονός ότι θα έχουμε μία ιδιαίτερα εποικοδομητική συνεργασία στην καινοτομία. Σκεπτόμενοι το μέλλον. Έτσι, σκεπτόμενοι το μέλλον έχουμε ένα πρόγραμμα για την ναυτική επιτήρηση / επιθεώρηση με ελληνικές εταιρίες, διοργανώνουμε ημέρες έρευνας και τεχνολογίας, όπου συναντώνται επιχειρήσεις και εργαστήρια και θεσμοί…
Ερ. Θα επενδύσετε άρα στην έρευνα και τεχνολογία στην Ελλάδα;
Απ. Ναι, φυσικά.
Ερ. Σε τι βαθμό;
Απ. Θα επενδύσουμε στην έρευνα και τεχνολογία σε τομείς όπου διαβλέπουμε την ανάδυση μίας αγοράς. Όπως η μεταφορά ενέργειας. Έχουμε έναν ιδιαίτερα ισχυρό προμηθευτή από την Ελλάδα, κατασκευαστή μπαταριών, την Sunlight. Ξέρετε ότι προμηθεύουν με μπαταρίες πυρηνικά υποβρύχια; Αυτή είναι ο προμηθευτής μας σε μπαταρίες. Ο τομέας των μπαταριών στην ναυσιπλοΐα θα είναι στοιχείο κλειδί για τη μεταφορά ενέργειας, καθώς χρειαζόμαστε ολοένα και ισχυρότερες μπαταρίες, περισσότερο αποτελεσματικές μπαταρίες, από κοινού με ηλεκτρικά συστήματα που μπορούν να διαχειριστούν τεχνητή ευφυΐα. Υπάρχει εδώ μία διττή αγορά η οποία αφορά τόσο τον αμυντικό τομέα όσο και τον εμπορικό.
Υπάρχει ακόμη ένας τομέας με ιδιαίτερη σημασία για εμάς. Τα πάντα σε σχέση με τα αυτόνομα συστήματα. Τα λεγόμενα drones. Στο συγκεκριμένο θέμα έχουμε εντοπίσει νεοφυείς επιχειρήσεις στην Ελλάδα, πανεπιστήμια, εργαστήρια, που ασχολούνται με αυτά τα αυτόνομα συστήματα και αυτή είναι μία περιοχή στην οποία θα επενδύσουμε για έρευνα και ανάπτυξη. Σχεδιάζουμε επίσης και χορηγίες από το EDF (Ευρωπαϊκό Αμυντικό Ταμείο) σε αυτές τις εξαίρετες εταιρίες και στη δυνατότητά τους να αναπτύσσουν προγράμματα.
Δυο παραδείγματα, λοιπόν: Μεταφορά ενέργειας, μέσω του τομέως μπαταριών και αυτόνομα συστήματα drones. Το γεγονός ότι ιδρύουμε μία εταιρία στην Ελλάδα, την Naval Group Hellas, θα μας επιτρέψει να είμαστε περισσότερο παρόντες σε αυτόν τον τομέα έρευνας και ανάπτυξης.
Ερ. Τα συμπεράσματά σας ως προς το ελληνικό επιχειρείν;
Απ. Πολύ ικανοποιητικά. Οι ομάδες μου ασχολούνται εντατικά και ο Όμιλος Naval έκανε μία πλήρη έρευνα δυνητικών εταίρων και βρήκαμε δεκάδες εταιρίες. Διοργανώσαμε "ημέρες βιομηχανίας", ήρθαν εταιρίες στα ναυπηγεία μας και από κοινού με την GICAN και ναυπηγείων όπως ο Σκαραμαγκάς, θα επιτρέψουν την ύπαρξη στενότερων συνεργασιών.
Ένα πρόγραμμα όπως οι Gowind δεν είναι μόνον πρόγραμμα δυναμικού αλλά και πολλαπλασιαστής ισχύος ο οποίος θα φέρει ελληνικές και γαλλικές εταιρίες μαζί για να δουλέψουμε με το βλέμμα στο μέλλον.
Ερ. Να μείνουμε λίγο σε αυτό το θέμα; Η μεταφορά τεχνογνωσίας εμφανίζεται ως ισχυρό τμήμα της πρότασής σας, όπως περιγράψατε και εσείς, ιδίως υπό το φως του εκσυγχρονισμού του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Είναι μία διαδικασία που θα προωθηθεί ανεξαρτήτως της τύχης της πρότασής σας προς την Ελλάδα;
Απ. Η μεταφοράς τεχνολογίας είναι στο DNA του Ομίλου Naval. Διότι γνωρίζουμε τι είναι η κυριαρχία. Γιατί το γνωρίζουμε αυτό; Επειδή για 400 χρόνια κτίζουμε κυριαρχία για την Γαλλία. Έτσι γνωρίζουμε τι είναι η κυριαρχία. Η κυριαρχία είναι η βάση της μεταφοράς τεχνογνωσίας σε εταιρίες οι οποίες θα μπορέσουν να προσφέρουν μακροπρόθεσμα δυναμικότητα και βιωσιμότητα. Γνωρίζουμε τι είναι η κυριαρχία στον Όμιλο Naval και στην προμηθευτική αλυσίδα. Στην διεθνή σφαίρα τα περισσότερα από τα προγράμματά μας έχουν γίνει υπό όρους μεταφοράς τεχνολογίας. Το πλέον πρόσφατο πρόγραμμα, οι Gowind στην Αίγυπτο, βάσει του οποίου το πρώτο σκάφος κατασκευάστηκε στην Γαλλία και τα 3 άλλα στα Ναυπηγεία Αλεξανδρείας. Αντίστοιχα στην Βραζιλία, όπου δημιουργήσαμε εταιρία ώστε να κατασκευάσει υποβρύχια για το ναυτικό της Βραζιλίας. Αντίστοιχα στην Ινδία, όπου από κοινού με την MDL υλοποιήσαμε μεταφορά τεχνολογίας που τους επέτρεψε να κτίσουν συγκεκριμένα πλοία. Αντίστοιχα στην Σιγκαπούρη και ούτω καθεξής. Γνωρίζουμε λοιπόν, τι σημαίνει μεταφορά τεχνογνωσίας. Και φυσικά η τεχνογνωσία της Gowind έχει ήδη μεταφερθεί ήδη μία φορά, στην περίπτωση της Αιγύπτου.
Η μεταφορά τεχνολογίας επιτρέπει στους εταίρους μας να κτίσουν τη δική τους κυριαρχία.
Ερ. Εάν αντιλαμβάνομαι ορθώς αυτό το οποίο λέτε είναι ότι διαμέσου του προγράμματος Gowind ανοίγετε μία πόρτα στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής αμυντικής και ναυπηγικής βιομηχανίας. Σωστά;
Απ. Ναι. Απολύτως. Είναι τμήμα του όλου προγράμματος. Θα το ενισχύσει και θα το διευρύνει.
Εντοπίσαμε ιδιαίτερα καλές εταιρίες και μπορούμε να δεσμευτούμε σε ποσοστό 30% πρόσθετης αξίας η οποία θα παραχθεί εγχώρια στην Ελλάδα.
Ερ. Με ποια μορφή, δεδομένης της διαμόρφωσης των πλοίων σας βάσει modules;
Απ. Με υλικό. Τμήματα υλικού. Φυσικά με συμμετοχή ναυπηγείων, που θα είναι το πλέον εμφανές τμήμα. Επειδή δουλεύουμε σε αυτό το πρόγραμμα από κοινού με τους εταίρους μας, την Thales για τα ηλεκτρονικά και την MBDA για τα οπλικά συστήματα, και άρα φέρνουμε όλους τους εταίρους μας μαζί. Η μεταφορά τεχνολογίας ανοίγει το δρόμο σε ελληνικές εταιρίες να γίνουν τμήμα της προμηθευτικής μας αλυσίδας. Όταν λέω ότι τα Ναυπηγεία Σαλαμίνος κτίζουν το μπλοκ της FDI, δηλαδή των φρεγατών Belharra, όχι για την ελληνική φρεγάτα αλλά την γαλλική φρεγάτα, βλέπουμε ότι αυτή η πόρτα έχει ήδη ανοίξει. Έχουμε βρει στην Ελλάδα πολύ καλές εταιρίες. Νέες και παλαιότερες. Καινοτόμες εταιρίες, οι οποίες θέλουν να αναπτυχθούν.
Ερ. Επιτρέψτε μου να κάνω ακόμη ένα βήμα από αυτήν τη συζήτηση και να αναφερθώ στην ευρύτερη εικόνα. Στην μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εποχή, παρατηρείται αύξηση των εξοπλισμών. Πώς επηρεάζει αυτό το γεγονός την Naval;
Απ. Επί του παρόντος προσφέρουμε αυτό που μας ζητά ο πελάτης. Πρώτα από όλα μας ζητούν ταχύτερες παραδόσεις πλοίων. Άρα είναι μία δέσμευση στις παραδόσεις. Ειδικά για νέα προϊόντα. Επίσης μας ζητούν περαιτέρω ενίσχυση της υποστηρικτικής μας δραστηριότητας και των υπηρεσιών που παρέχουμε (μετά την πώληση). Αυτό σημαίνει βεβαίως επενδύσεις τόσο από την πλευρά μας, όσο και από την πλευρά των πελατών μας ώστε να έχουν μία καλύτερη άμυνα.
Όμως, αυτό το οποίο συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία, το οποίο ως Ευρωπαίους μας λυπεί, μας επιτρέπει να δούμε τα "συστήματα" με πολύ διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, ο ρόλος των "drones". Έτσι, πρώτον, πρέπει να προτείνουμε στους πελάτες μας νέο "δυναμικό" και για αυτό το Group Naval αποφάσισε να επενδύσει σε αυτόν τον τομέα και δεύτερον να κάνουμε το δυναμικό των πλοίων μας και άλλων συστημάτων μάχης, ισχυρότερο και πιο "αντιδραστικό", με μέτρα αντιμετώπισης drones. Αντίστοιχα, υπάρχουν και άλλοι τομείς, όπως η ναρκαλιεία. Οι νάρκες θαλάσσης έχουν επιστρέψει και υπάρχει η ανάγκη αντιμετώπισης αυτού του γεγονότος, κάτι που αναμένεται να συμβεί και με την αύξηση της χρήσης υποβρυχίων drones.