Συμπληρώνονται πέντε χρόνια από την υπογραφή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας (Μάρτιος 2016) και τρεις οργανώσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται στη Λέσβο, «χτυπούν καμπανάκι» για τις «καταστροφικές συνέπειες», όπως αναφέρουν σε ανακοινώσεις τους, της συμφωνίας, τόσο για τους ίδιους τους πρόσφυγες και μετανάστες όσο και για την ελληνική και ενωσιακή έννομη τάξη.
Η Δήλωση, σύμφωνα με την Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) και το Ίδρυμα PRO ASYL, μετέθεσε στην Τουρκία την ευθύνη της για την προστασία των προσφύγων και προβλήθηκε «παραπλανητικά από την ηγεσία της ΕΕ ως μέτρο με το οποίο επρόκειτο να προσφερθεί στους μετανάστες μια εναλλακτική λύση, ώστε να μη βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και όχι ως πρόθεση της ΕΕ να εμποδίσει τις αναχωρήσεις προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία, ανεξαρτήτως της ανάγκης τους για προστασία».
Όπως υπογραμμίζει η INTERSOS, «πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα συνεχίζουν να υφίσταται το καθεστώς εγκλωβισμού, ψυχικής δυσφορίας και εξαθλίωσης», ενώ «το αίσθημα απόγνωσης ωθεί σε αναζήτηση επισφαλών διαδρομών προς την Ευρώπη, αυξάνοντας το ρίσκο της μετακίνησης, αφού πληθαίνουν τα περιστατικά εκμετάλλευσης και άσκησης βίας από τους διακινητές, και ακόμη σε πολλές περιπτώσεις το ταξίδι ενδέχεται να πάρει θανάσιμη τροπή».
Επίσης, οι οργανώσεις τονίζουν πως αποτέλεσμα είναι ο περιορισμός του κράτους δικαίου στις χώρες ανά την Ευρώπη και η «κατάπτωση των θεσμών της ΕΕ». Τέλος, κάνουν λόγο για «χρήση των νησιών ως πεδίο πειραματισμού διαδικασιών» και «μεγάλο κόστος για τις τοπικές κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου».