Το 9% των Ελλήνων έχει πέσει θύμα απάτης από την αγορά παραποιημένων προϊόντων, τα παραποιημένα προϊόντα μπορεί να εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια, το 6,8% των εισαγωγών της ΕΕ, αξίας 121 δισ. ευρώ, είναι προϊόντα παραποίησης/απομίμησης και επιπλέον στο εμπόριο κυκλοφορούν παγκοσμίως παραποιημένα φαρμακευτικά προϊόντα αξίας 4 δισ. ευρώ.
Αυτά είναι μερικά από τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτη «Ευρωπαίοι Πολίτες και Διανοητική Ιδιοκτησία (ΔΙ)» του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) που αναφέρει σήμερα ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας σε ανακοίνωσή του με αφορμή την καμπάνια ενημέρωσης των καταναλωτών η οποία έχει ξεκινήσει από το EUIPO με αφορμή ότι οι καταναλωτές εξακολουθούν να δυσκολεύονται στο να διακρίνουν μεταξύ γνήσιων και παραποιημένων προϊόντων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, σχεδόν 1 στους 10 Ευρωπαίους (9%) ισχυρίστηκαν ότι έπεσαν θύματα απάτης αγοράζοντας προϊόντα παραποίησης/ απομίμησης, ποσοστό που παρουσιάζει σημαντικές διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό καταναλωτών που έχουν εξαπατηθεί είναι η Βουλγαρία (19%), η Ρουμανία (16%) και η Ουγγαρία (15%). Αντιθέτως, η Σουηδία (2%) και η Δανία (3%) έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, το 9% των Ελλήνων καταναλωτών ισχυρίστηκε ότι έχει προβεί εν αγνοία του στην αγορά πλαστών προϊόντων.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη
Σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο, όπου το ηλεκτρονικό εμπόριο γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη, πάνω από το 70% των Ευρωπαίων πραγματοποίησαν διαδικτυακές αγορές το 2020, σύμφωνα με την Eurostat, η αβεβαιότητα όσον αφορά τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας για τους πολίτες της ΕΕ. Σύμφωνα με τη μελέτη, το ένα τρίτο των Ευρωπαίων (33%) έχει αναρωτηθεί εάν το προϊόν που αγοράζει είναι αυθεντικό.
Τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης αντιπροσωπεύουν το 6,8% των εισαγωγών της ΕΕ αξίας 121 δισ. ευρώ σύμφωνα με κοινή μελέτη του EUIPO και του ΟΟΣΑ και πλήττουν όλους τους τομείς: από τα καλλυντικά και τα παιχνίδια, τους οίνους και τα ποτά, τα ηλεκτρονικά είδη, την ένδυση έως και τα φυτοφάρμακα. Μπορεί να ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών, ιδίως λόγω της έκθεσης σε επικίνδυνες χημικές ουσίες, αλλά και σε άλλους παράγοντες κινδύνου.
Η ανησυχία για τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19. Η διάδοση παραποιημένων φαρμάκων, όπως αντιβιοτικών και αναλγητικών, και άλλων ιατρικών προϊόντων πιο πρόσφατα, όπως τα μέσα ατομικής προστασίας και οι μάσκες προσώπου, έχει φέρει το φαινόμενο αυτό στο προσκήνιο, καθώς οι παραβάτες εκμεταλλεύονται την αβεβαιότητα των ανθρώπων όσον αφορά τις νεοεμφανιζόμενες θεραπείες και τα εμβόλια.
Εκτός από τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια, τα παραποιημένα προϊόντα συχνά οδηγούν σε παραβιάσεις της ασφάλειας και σε οικονομικές απώλειες. Η ψηφιακή πειρατεία αποτελεί επίσης επικερδή αγορά για τους παραβάτες. Στην περίπτωση της IPTV, τηλεοπτικό περιεχόμενο που αποκτάται μέσω σύνδεσης στο διαδίκτυο, οι απώλειες είναι σημαντικές. Οι πάροχοι παράνομης IPTV κερδίζουν σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ευρώ ετησίως στην ΕΕ, ζημιώνοντας τους δημιουργούς περιεχομένου και τις νόμιμες επιχειρήσεις. Το έγκλημα κατά της πνευματικής ιδιοκτησίας είναι μια επικερδής δραστηριότητα στην οποία εμπλέκονται ομάδες οργανωμένου εγκλήματος ενώ ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι οι εγκληματικές πράξεις της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας συνδέονται και με άλλα εγκλήματα, όπως η διακίνηση ναρκωτικών και η εμπορία ανθρώπων, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο και η απάτη.
Η παραποίηση επηρεάζει και τους καταναλωτές και την οικονομία της ΕΕ
Ο εκτελεστικός διευθυντής του EUIPO, Christian Archambeau, δήλωσε τα εξής: «Η διανοητική ιδιοκτησία είναι ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της Ευρώπης και αποτελεί βασικό στοιχείο της κοινωνικής και οικονομικής ανάκαμψης, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις. Η πανδημία COVID-19 έχει φέρει το πρόβλημα του εγκλήματος ΠΙ στο προσκήνιο, εξαιτίας της αύξησης των παραποιημένων φαρμάκων και των ιατρικών προϊόντων που συνιστούν περαιτέρω απειλή για την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών. Πρόκειται για ένα ζήτημα που υφίσταται εδώ και πολύ καιρό, συνδέεται συχνά με άλλα είδη παράνομων δραστηριοτήτων, οι οποίες απαιτούν επείγουσα, ισχυρή και συντονισμένη δράση, και πρόσφατα αναδείχθηκε εκ νέου σε μία από τις δέκα βασικές προτεραιότητες της ΕΕ στην καταπολέμηση του διεθνούς εγκλήματος.
Η παραποίηση όχι μόνο επηρεάζει τους καταναλωτές, αλλά συνεπάγεται επίσης σημαντική ζημία για την οικονομία της ΕΕ και, ιδίως, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Σύμφωνα με το EUIPO, 1 στις 4 ΜΜΕ στην Ευρώπη ισχυρίζεται ότι έχει πληγεί από παραβίαση διανοητικής ιδιοκτησίας, ενώ μόνο για την Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 15,8%. Εταιρείες που κατέχουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως εμπορικά σήματα ή διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ανέφεραν απώλεια κύκλου εργασιών (33%), ζημία στη φήμη τους (27%) και απώλεια ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (15%) λόγω παραβίασης των δικαιωμάτων τους.
Σήμερα λιγότερο από το 9% του συνόλου των ΜΜΕ στην ΕΕ κατέχουν καταχωρισμένα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, για όσους καταχωρίζουν δικαιώματα ΔΙ, η διαφορά είναι μεγάλη: Οι ΜΜΕ που είναι κάτοχοι ΔΔΙ, όπως διπλώματα ευρεσιτεχνίας, σχέδια ή σήματα, έχουν κατά 68% υψηλότερα έσοδα ανά εργαζόμενο από όσες δεν είναι κάτοχοι ΔΔΙ, και οι υπάλληλοί τους αμείβονται με υψηλότερους μισθούς. Για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την αξία της διανοητικής ιδιοκτησίας και να βοηθήσει τις ΜΜΕ να αξιοποιήσουν την ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά, το EUIPO εγκαινίασε το πρόγραμμα Ideas Powered for Business, συμπεριλαμβανομένου ενός ταμείου για τις ΜΜΕ ύψους 20 εκατ. ευρώ, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα γραφεία πνευματικής ιδιοκτησίας των κρατών-μελών. Η πρωτοβουλία αυτή επιδοτεί τόσο τις υπηρεσίες αξιολόγησης ΠΙ όσο και το 50% των τελών για τις αιτήσεις σημάτων και σχεδίων/υποδειγμάτων σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, και βοηθά τις ΜΜΕ να αναπτύξουν τις στρατηγικές τους στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.