Κάθε γονιός ακολουθεί έναν δικό του δρόμο στην ανατροφή του παιδιού του, έχοντας ως κοινό στόχο το καλύτερο γι’ αυτά.
Σύμφωνα με την Frankfurter Runschau, για να το πετύχουν αυτό, θα πρέπει πρώτα να απαντήσουν σε μία βασική ερώτηση: «Πόσο ευαίσθητο είναι το παιδί μου;» Η απάντηση επηρεάζει το πώς θα πρέπει να το μεγαλώσουν.
«Η υψηλή ευαισθησία δεν είναι απαραίτητα κάτι αρνητικό – μπορεί να είναι πλεονέκτημα ή μειονέκτημα», λέει ο καθηγητής Μίχαελ Πλους στο BuzzFeed News Γερμανίας. Ο Πλους διδάσκει στο Queen Mary University του Λονδίνου και ασχολείται εδώ και 15 χρόνια με την υψηλή ευαισθησία. Μαζί με την ομάδα του έχει αναπτύξει τεστ για να βοηθήσει γονείς και παιδαγωγούς να καταλάβουν αν ένα παιδί είναι περισσότερο ένα παιδί-ορχιδέα ή παιδί-πικραλίδα.
Παιδιά-ορχιδέες: Τι οδηγεί στη γέννησή τους
Ο χαρακτηρισμός των ιδιαίτερα ευαίσθητων ανθρώπων ως «ορχιδέες» και των λιγότερο ευαίσθητων ως «πικραλίδες» δεν είναι τυχαίος: Οι ορχιδέες μαραίνονται αν ποτιστούν υπερβολικά, ενώ οι πικραλίδες μπορούν να μεγαλώσουν ακόμη και πάνω σε τσιμέντο. Οι όροι «παιδιά-ορχιδέες» και «παιδιά-πικραλίδες» προέρχονται από τα σουηδικά orkidebarn και maskrosbarn και έχουν καθιερωθεί στην αναπτυξιακή ψυχολογία εδώ και περίπου 20 χρόνια.
Πρόσφατα, ο Πλους και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι δεν υπάρχουν μόνο αυτές οι δύο κατηγορίες, αλλά η ευαισθησία κατανέμεται σε ένα «σχετικά φυσιολογικό φάσμα». Δηλαδή: Οι περισσότεροι άνθρωποι (περίπου 40%) είναι «τουλίπες», βρίσκονται δηλαδή κάπου στη μέση. Περίπου 30% είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί όπως οι πικραλίδες ή εξαιρετικά ευαίσθητοι όπως οι ορχιδέες.
Περίπου το 50% της υψηλής ευαισθησίας είναι κληρονομικό. «Οι πιθανότητες να έχουν δύο ευαίσθητοι γονείς ένα παιδί-ορχιδέα είναι υψηλές», λέει ο καθηγητής. Επίσης, το άγχος κατά την εγκυμοσύνη, ο πρόωρος τοκετός και το χαμηλό βάρος γέννησης αυξάνουν την πιθανότητα γέννησης παιδιού-ορχιδέας. Πώς μπορούν όμως οι γονείς να το χειριστούν χωρίς να γίνουν υπερπροστατευτικοί;
Πώς να καταλάβω αν το παιδί μου είναι «ορχιδέα»;
Τα παιδιά-ορχιδέες αντιλαμβάνονται περισσότερα. Είναι παρατηρητικά και μπορούν να είναι συγκεντρωμένα, όμως χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να προσαρμοστούν σε νέες καταστάσεις – όπως σε αγνώστους ή σε παιδικό σταθμό. «Αυτό μπορεί να είναι ένδειξη υψηλής ευαισθησίας», λέει ο Πλους. Αντιδρούν περισσότερο σε θορύβους, αγγίγματα, έντονο φως και διαφορές θερμοκρασίας.
Αργότερα ως ενήλικες, οι εξαιρετικά ευαίσθητοι άνθρωποι ανταποκρίνονται καλύτερα σε ψυχολογικές παρεμβάσεις όπως η θεραπεία – κάτι που μπορεί να είναι πολύ θετικό. Ωστόσο, ως παιδιά, τείνουν να είναι «υπερδιεγερμένα και υπερφορτωμένα», λέει ο ψυχολόγος. Χρειάζονται συχνές παύσεις και είναι πιο ευάλωτα στις τιμωρίες – ακόμη και λεκτικές.
Σωστή ανατροφή παιδιών-ορχιδέων: Συμβουλές από ειδικό
«Σε ένα αρνητικό ή χαοτικό περιβάλλον, τα παιδιά-ορχιδέες τείνουν να αναπτύξουν περισσότερο προβληματικές συμπεριφορές και έχουν υψηλότερο κίνδυνο για ψυχικές δυσκολίες», αναφέρει.
Τα παιδιά αυτά χρειάζονται γονείς που μπορούν να τα βοηθήσουν να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους. Το να τα αφήσουν απλά «να τα βγάλουν πέρα μόνα τους», όπως θα έκαναν με ένα παιδί-πικραλίδα, δεν είναι κατάλληλο.
Όσον αφορά την τιμωρία, οι γονείς πρέπει να «συγκρατούνται και να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους στην ευαισθησία του παιδιού», λέει ο ειδικός. Το καλό νέο: αν τα ευαίσθητα παιδιά μεγαλώσουν σε ένα σταθερό περιβάλλον, με συναισθηματικά διαθέσιμους γονείς και σταθερές ρουτίνες, μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται την ευαισθησία τους και να αναπτύξουν ανθεκτικότητα.
«Είναι απολύτως πιθανό ένα παιδί-ορχιδέα να εξελιχθεί σε παιδί-τουλίπα», τονίζει.