Η Ήπειρος είναι η περιοχή της Ελλάδας που μπορεί να είναι για πολλά πράγματα υπερήφανη: την απαράμιλλη ομορφιά της, τη μουσική της παράδοση, την ευρύτερη πολιτιστική της συνεισφορά και τους ευεργέτες της.
Η σημαντική αυτή περιοχή του τόπου μας είναι επίσης γνωστή από τους δύο μεγάλους πολέμους του προηγούμενου αιώνα. Αλλωστε, με αφορμή και την 81η επέτειο από την 28η Οκτωβρίου, κανείς δεν μπορεί να λησμονήσει πως το 1940 ήταν αυτή που πρώτη δέχθηκε την εισβολή των ιταλικών δυνάμεων.
Στην ευρύτερη περιοχή του Καλπακίου (από την Κακαβιά έως τα χωριά του Πωγωνίου και τα διάσημα χωριά του Ζαγορίου) δόθηκαν ιστορικές μάχες.
Ενα από τα «κρυφά χαρτιά» και αστάθμητος παράγοντας της κατάληξης των μαχών που δόθηκαν ήταν οι γυναίκες της Ηπείρου, οι οποίες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην έκβαση των μαχών.
Το μνημείο της Ζαγορίσιας Γυναίκας της Πίνδου
Στην είσοδο του κάμπου των Ασπραγγέλων βρίσκεται το μνημείο της Ζαγορίσιας Γυναίκας της Πίνδου, που είναι αφιερωμένο στη μνήμη των γυναικών του Ζαγορίου, οι οποίες με αυταπάρνηση συνέβαλαν τα μέγιστα για να αποκρουστεί η εισβολή των ιταλικών δυνάμεων το φθινόπωρο του 1940.
Η ομάδα Up Stories δημοσίευσε στο κανάλι της στο YouTube ένα βίντεο από το μνημείο, που κόβει την ανάσα.
Το άγαλμα στήθηκε στην περιοχή τον Οκτώβριο του 1993. Είναι έργο του Θεσσαλού γλύπτη Γιώργου Καλακαλλά, και το ύψος του φτάνει τα 6 μέτρα, ενώ το βάρος του είναι 1,7 τόνους.
Οι γυναίκες του Ζαγορίου συμμετείχαν ενεργά στον πόλεμο του ’40 και σε αυτές οφείλεται ο έγκαιρος ανεφοδιασμός των ελληνικών δυνάμεων που μάχονταν για να ανακόψουν τη φασιστική εισβολή, η οποία μέσω της κοιλάδας του Αώου προσπαθούσε να φθάσει στο Μέτσοβο. Οι Ελληνες στρατιώτες, που τον Νοέμβρη του 1940 είχαν οχυρωθεί και πολεμούσαν στη περιοχή του Βρυσοχωριού, εξαιτίας της απόστασης, αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα με την τροφοδοσία τους.
Το χωριό απείχε από τα Γιάννινα περίπου 80 χιλιόμετρα και ο οδικός άξονας την εποχή εκείνη σταματούσε στη μέση περίπου της διαδρομής. Από εκεί ως το πεδίο των μαχών η μεταφορά των πυρομαχικών αλλά και των απαιτούμενων υλικών γινόταν μέσω του παλιού ημιονικού μονοπατιού.
Η ανάγκη για την έγκαιρη τροφοδοσία των στρατιωτών μας ήταν μεγάλη και οι δυσκολίες που παρουσιάζονταν πολλές. Ο Ελληνικός Στρατός είχε επιτάξει τα άλογα της περιοχής και έτσι η μεταφορά γινόταν μόνο με τα γαϊδουράκια και κάποια αρρωστημένα και γερασμένα άλογα που είχαν παραμείνει στην ιδιοκτησία των κατοίκων της περιοχής.
Φυσικά, τα λίγα αυτά διαθέσιμα μέσα δεν επαρκούσαν. Τότε ανέλαβαν δράση οι γυναίκες του Ζαγορίου. Φορτώθηκαν οι ίδιες τα υλικά και τα μετέφεραν μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια της περιοχής. Τα υλικά έφταναν έγκαιρα στους Ελληνες στρατιώτες και η μάχη της Λάκκας Αώου κερδήθηκε. Η ιταλική οπισθοχώρηση ήταν γεγονός.