Το Μεγάλο Σάββατο είναι η τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην Ταφή και την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη.
Το πρωί εορτάζεται στην εκκλησία η πρώτη Ανάσταση, ο Εσπερινός δηλαδή της Κυριακής του Πάσχα, κατά την οποία ψάλλεται το «ἀνάστα, ὁ Θεός, κρίνων τὴν γῆν, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι».
Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα εορτάζεται κατά το ορθόδοξο τυπικό η Ανάσταση του Χριστού, όπου ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, και στη συνέχεια τελείται ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου κατά το οποίο νηστεύεται και το λάδι, για αυτό και ονομάζεται και Αλάδωτο Σάββατο.
Μεγάλο Σάββατο: Ημέρα σιωπής
Μέγα Σάββατο, ημέρα σιωπής, όπως τονίζει και ο Χερουβικός Ύμνος της ημέρας (Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία…). Άλλωστε, όλη η Μεγάλη Εβδομάδα είναι ημέρες πένθους, περισυλλογής, μετάνοιας. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην Ταφή και την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη. Είναι η τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής.
Το Σάββατο, αφού συγκεντρώθηκαν οι αρχιερείς και οι φαρισαίοι στον Πόντιο Πιλάτο, τον παρακάλεσαν να ασφαλίσει τον τάφο του Ιησού για τρεις ημέρες διότι, καθώς έλεγαν, «έχουμε υποψία μήπως οι μαθητές Του, αφού κλέψουν την νύχτα το ενταφιασμένο Του σώμα κηρύξουν έπειτα στον λαό ως αληθινή την ανάσταση την οποία προείπε ο πλάνος εκείνος, όταν ακόμη ζούσε· και τότε θα είναι η τελευταία πλάνη χειρότερη της πρώτης». Αυτά αφού είπαν στον Πόντιο Πιλάτο και αφού πήραν την άδειά του, έφυγαν και σφράγισαν τον τάφο τοποθετώντας εκεί για ασφάλειά του κουστωδία, δηλαδή στρατιωτική φρουρά.
Όμως, το Πανάγιο Σώμα Του κείται στον τάφο όχι για να παραδοθεί στην αφάνεια και στη φθορά του θανάτου, αλλά για να συντρίψει (με την ψυχή Του που δεν πεθαίνει) τη δύναμη του Άδη και του θανάτου και να λυτρώσει όσους κρατούνταν εκεί. Αναμένουμε, τουτέστιν, με πίστη και ελπίδα, την Ανάσταση.
Η Ανάσταση του Χριστού είναι η αρχή μιας νέας ανθρωπότητας. Στο πρόσωπο του Κυρίου και στην ιστορική Του παρουσία από την ενανθρώπιση έως και την Ανάσταση γεννιέται, αναπτύσσεται και ολοκληρώνεται η σωτηρία του ανθρώπου. Η Ανάταση είναι το σημείο εκείνο στο οποίο η ανθρωπολογία αλλάζει. Ο άνθρωπος παύει να πια να ζει τον θάνατο ως το τελικό γεγονός στη ζωή του.
Οι άνθρωποι καταδίκασαν τον Θεό σε θάνατο, ο Θεός, όμως, με την Ανάστασή του καταδικάζει τους ανθρώπους σε αθανασία. Για τα χτυπήματα ανταποδίδει αγκαλιές, για τις βρισιές ευλογίες. Για τον θάνατο την Αθανασία.
Η Εκκλησία είναι το σώμα του Αναστάντος Χριστού
Το πρωί γίνεται ο Εσπερινός της εορτής του Πάσχα με τη Θεία Λειτουργία, η πρώτη Ανάσταση, όπως λέγεται. Ακούγονται ωραιότατα αναγνώσματα και ύμνοι, ενώ στον ύμνο «Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην, ότι συ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι» ο ιερέας σκορπίζει δαφνόφυλλα -σύμβολα νίκης- στον ναό. Είναι πλέον έντονη η αναμονή της Ανάστασης.
Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα εορτάζεται η Ανάσταση του Χριστού, όπου ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, και στη συνέχεια τελείται ο Όρθρος και η Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου όλου του χρόνου που κρατούμε νηστεία και δεν τρώμε λάδι, για αυτό και ονομάζεται και Αλάδωτο Σάββατο.
Ο άγγελος είπε στις γυναίκες: «Εσείς μη φοβάστε! Ξέρω ποιον γυρεύετε: τον Ιησού, τον σταυρωμένο. Δεν είναι εδώ· αναστήθηκε, όπως το είπε! Ελάτε να δείτε το μέρος όπου βρισκόταν το σώμα του Κυρίου», κατά Ματθαίον 28:5-6.