Την Πέμπτη 22 Οκτωβρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, υπήρχαν 90 διασωληνωμένοι συμπολίτες μας σε μονάδες εντατικής θεραπείας λόγω του κορωνοϊού.
Δύο εβδομάδες μετά, στις 5 Νοεμβρίου, ο αριθμός είχε υπερδιπλασιαστεί: ήταν 187. Ενώ χθες, 10 Νοεμβρίου, έφταναν τους 263.
Εάν οι διασωληνωμένοι από κορωνοϊό -οι βαρύτερα από τους βαριά ασθενείς- υπερδιπλασιάζονται κάθε 15 ημέρες, όπως φαίνεται από τα στοιχεία της τελευταίας περιόδου, τότε σε δύο εβδομάδες από τώρα, στις 24 Νοεμβρίου, ο αριθμός τους μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τους 500.
Η αυξητική τάση μπορεί να συνεχιστεί και τις επόμενες ημέρες, καθώς σύμφωνα με ειδικούς τα αποτελέσματα του lockdown όσον αφορά τις σοβαρές περιπτώσεις νοσηλείας, οι οποίες εμφανίζονται με κάποια υστέρηση σε σχέση με τα κρούσματα, θα αρχίσουν να φαίνονται μετά την τρίτη εβδομάδα εγκλεισμού.
Τι δείχνουν τα δεδομένα για τις ΜΕΘ και την πίεση στο σύστημα υγείας
Με αυτά τα δεδομένα θεωρείται πιθανό ο αριθμός των ΜΕΘ που έχουν οριστεί για τη νοσηλεία ασθενών με Covid-19 σήμερα, οι οποίες ανέρχονται σε 439, να μην επαρκούν σε δύο εβδομάδες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, υπάρχουν άλλες 643 κλίνες ΜΕΘ, οι οποίες προορίζονται για ασθενείς με άλλα νοσήματα, εκ των οποίων οι 168 είναι κενές. Χθες ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας δήλωσε ότι άλλες 234 ΜΕΘ θα έχουν δημιουργηθεί μέχρι το τέλος του έτους.
Ωστόσο, εάν τα περιστατικά των διασωληνωμένων συνεχίσουν να αυξάνονται με τους ίδιους ρυθμούς και μετά το τέλος Νοεμβρίου, είναι πιθανό να υπάρξει ιδιαίτερα μεγάλη πίεση στο σύστημα.
Οι αναπνευστήρες είναι το «πολύτιμο» όπλο για την αντιμετώπιση στα βαριά περιστατικά
Το πλέον πολύτιμο «όπλο» σε αυτή τη ραγδαία αύξηση βαριών περιστατικών είναι οι αναπνευστήρες, που παρέχουν μηχανική υποστήριξη στη ζωτική λειτουργία της αναπνοής που πλήττεται από τον νέο κορωνοϊό.
Στο πρώτο κύμα κατά τη διάρκεια της άνοιξης, είχαν καταγραφεί μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις τους, με αποτέλεσμα να υπάρξει -και σε αυτή την περίπτωση εκτός από τις μάσκες- ένας άτυπος πόλεμος μεταξύ των χωρών για να εφοδιαστούν τον απαραίτητο αυτό εξοπλισμό. Και ενώ κράτη όπως οι ΗΠΑ διαθέτουν εγχώρια βιομηχανία για την κατασκευή τους, και κατά εκείνους τους πρώτους κρίσιμους μήνες προχώρησαν μέχρι και σε μέτρα περιορισμού εξαγωγών για να καλύψουν τις ανάγκες τους, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εταιρείες που να κατασκευάζουν αναπνευστήρες.
Μηχανισμός Κοινής Προμήθειας στην ΕΕ στο πρώτο κύμα της πανδημίας
Οι ελλείψεις που παρουσιάστηκαν στον συγκεκριμένο εξοπλισμό αλλά και σε σειρά άλλων υγιειονομικών υλικών για κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων της πανδημίας οδήγησαν την Κομισιόν να ενεργοποιήσει τον «Μηχανισμό Κοινής Προμήθειας» (Joint Procurement Mechanism) των χωρών μελών. Στις αρχές Απριλίου μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας υπήρξαν κεντρικά συνεννοήσεις με επτά κατασκευαστές και η Κομισιόν, αφού είχε διευθετήσει το γενικότερο πλαίσιο της συμφωνίας, καλούσε τα κράτη μέλη να υπογράψουν συμβάσεις προμήθειας για τους αναπνευστήρες. Συνολικά η Κομισιόν είχε εξασφαλίσει 110.000 μονάδες συνολικής αξίας περί των 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ (οι τιμές των αναπνευστήρων κυμαίνονται ανάμεσα στις 12.000 – 17.000 ευρώ το κομμάτι, όταν οι παραγγελίες αφορούν μικρές ποσότητες). Σύμφωνα με ευρωπαϊκό έγγραφο που έχει περιέλθει σε γνώση του iefimerida.gr, oι επιλεγμένες κατασκευάστριες εταιρείες προσέφεραν υπερτετραπλάσιες ποσότητες αναπνευστήρων από αυτές που ζητούσε ο Μηχανισμός Κοινής Προμήθειας, εκ των οποίων οι μισές ήταν συμμορφωμένες με τα ευρωπαϊκά πρότυπα CE. Ωστόσο, οι χρόνοι παράδοσης, όπως προέκυπτε από τις προσφορές των εταιρειών, ήταν ιδιαίτερα παρατεταμένοι εάν λάβει κανείς υπόψη του το «επείγον» της υπόθεσης: κυμαίνονταν από 10 εβδομάδες έως 1 χρόνο από τη στιγμή της υπογραφής των συμβάσεων. Επιπλέον οι περισσότερες κατασκευάστριες εταιρείες απαιτούσαν -ανάλογα με τις ποσότητες- ακόμα και 100% προκαταβολή για τους αναπνευστήρες που θα παρέδιδαν. Το σημαντικότερο: «κάποιες εταιρείες είχαν υποβάλλει προσφορές σε αρκετούς διαφορετικούς διαγωνισμούς και αυτό θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τη δυνατότητά τους να κατασκευάσουν και να παραδώσουν τις ποσότητες βάσει του αρχικού σχεδιασμού», αναφερόταν στο ευρωπαϊκό έγγραφο. Με λίγα λόγια, μία παραγγελία που υπογραφόταν στα μέσα Μαϊου θα μπορούσε να παραληφθεί κάποια στιγμή από τον Αύγουστο του 2020 έως και τον Απρίλιο του 2021. Όπως προέκυπτε από πληροφορίες του Reuters, έως τις 12 Μαϊου καμία χώρα μέλος δεν είχε υπογράψει σχετική σύμβαση.
Οι καθυστερήσεις στους χρόνους παράδοσης
Ψάχνοντας τις αποφάσεις από τον Μάρτιο του 2020 και εντεύθεν, μπορεί κανείς να εντοπίσει ελάχιστες για την προμήθεια αναπνευστήρων για ΜΕΘ από ελληνικά νοσοκομεία και υγειονομικές περιφέρειες, γεγονός που προκαλεί αρχικά απορία, δεδομένου ότι άλλα κράτη επιδίδονταν σε αγώνα δρόμου για να εξασφαλίσουν το πολύτιμο αυτό «όπλο» στη μάχη κατά του κορωνοϊού. Η απορία αυτή λύνεται εύκολα εάν ληφθεί υπόψιν το ύψος των δωρεών σε αναπνευστήρες που ξεκίνησαν να γίνονται από αρκετούς προνοητικούς Έλληνες δωρητές κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος, και ενώ οι χρόνοι παράδοσής τους απαιτούσαν μήνες.
Υπάρχει σημαντική εφεδρεία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αν απαιτηθεί
Έτσι, στις 22 Οκτωβρίου, όταν οι διασωληνωμένοι ασθενείς έφταναν ακόμα τους 90, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας που κατατέθηκαν στη Βουλή έπειτα από ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, είχαν παραληφθεί από δωρεές πάνω από 930 αναπνευστήρες ΜΕΘ εκ των οποίων οι 132 είχαν ήδη δοθεί σε νοσοκομεία για την ανάπτυξη νέων μονάδων εντατικής θεραπείας και προς αντικατάσταση παλαιού εξοπλισμού. Εκείνη την ημέρα η εφεδρεία σε αναπνευστήρες ΜΕΘ, όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων που πραγματοποίησε το iefimerida.gr, υπολογίζεται στους 800 – με τους μισούς από αυτούς να έχουν παραληφθεί από το υπουργείο, ενώ οι υπόλοιποι βρίσκονταν σε αποθήκες των προμηθευτών των δωρητών. Επιπλέον αναμενόταν η παραλαβή άλλων 120 αναπνευστήρων, ενώ στο υλικό που βρισκόταν ήδη στις κεντρικές αποθήκες του υπουργείου Υγείας περιλαμβάνονταν και 426 ηλεκτρικά κρεβάτια ΜΕΘ, εκ των οποίων τα 136 είχαν διατεθεί σε νοσοκομεία, καθώς και 896 μόνιτορ από τα οποία 140 είχαν σταλεί σε μονάδες στις 22 Οκτωβρίου. Ακόμα, παραλήφθηκαν και αρκετοί φορητοί αναπνευστήρες, οι οποίοι δεν χρησιμοποιούνται συνήθως σε μονάδες εντατικής θεραπείας.
Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αυτή η εφεδρεία;
Η ισχύουσα νομοθεσία για τις ελάχιστες προϋποθέσεις λειτουργίας των τμημάτων εντατικής θεραπείας είναι ξεκάθαρη: Τουλάχιστον έξι ιατροί χρειάζονται ανά οκτώ κλίνες, και για μεγαλύτερες των οκτώ κλινών μονάδες, η αναλογία του αριθμού των ιατρών πρέπει να ανέρχεται σε ένα ιατρό ανά τρεις κλίνες. Ανάλογα λοιπόν με το πού μπορεί να ενταχθούν οι αναπνευστήρες ΜΕΘ, χρειάζονται από 300 έως 600 ιατροί αν αυτές οι κλίνες προστίθενται σε ήδη υπάρχοντα τμήματα εντατικής θεραπείας ή δημιουργούνται καινούργια.
Οι προσλήψεις γιατρών και νοσηλευτών
Όπως έγινε γνωστό, την Πέμπτη 5 Νοεμβρίου ψηφίστηκε στη Βουλή τροπολογία που κατέθεσε ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, βάσει της οποίας προσλαμβάνονται άμεσα 300 μόνιμοι ιατροί που θα στελεχώσουν τις μονάδες εντατικής θεραπείας των νοσοκομείων όλης της χώρας. Οι ιατροί αυτοί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, θα εντάσσονταν στο δυναμικό του ΕΣΥ από την Δευτέρα 9 Νοεμβρίου.
Για τη λειτουργία όμως της εφεδρείας, χρειάζεται πέρα από ιατρούς και μη ιατρικό προσωπικό. Συγκεκριμένα, η νομοθεσία για τα τμήματα εντατικής θεραπείας ορίζει ότι ανά κλίνη ΜΕΘ είναι απαραίτητοι κατ’ ελάχιστον τέσσερις νοσηλευτές, ενώ για κάθε οκτώ κλίνες απαιτείται ένας τραυματιοφορέας και ένας βοηθός θαλάμου, και για κάθε τέσσερις κλίνες ένας φυσιοθεραπευτής. Το οποίο σημαίνει ότι για 800 αναπνευστήρες ΜΕΘ χρειάζονται 3.200 νοσηλευτές, 100 τραυματιοφορείς, 100 βοηθοί θαλάμου και 200 φυσιοθεραπευτές.
Όσον αφορά την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας με νοσηλευτικό προσωπικό, κατά την ομιλία του στη ΔΕΘ στα μέσα Σεπτεμβρίου ο πρωθυπουργός είχε αναφερθεί στο σχετικό σχέδιο της κυβέρνησης και είχε εξαγγείλει «4.000 μόνιμες προσλήψεις, κυρίως νοσηλευτών» για τα νοσοκομεία όλης της χώρας. Προτεραιότητα θα δινόταν σε όσους υπηρέτησαν ως επικουρικοί κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος του κορωνοϊού. Από τις αναρτήσεις του υπουργείου Υγείας όσον αφορά τα αποτελέσματα προσκλήσεως ενδιαφέροντος προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων φαίνεται ότι από τον Σεπτέμβριο έως σήμερα προκρίθηκαν πάνω από 400 νοσηλευτές.
Υπάρχει επάρκεια αναπνευστήρων
Όπως αναφέρουν πηγές που ειδικεύονται στα οικονομικά της υγείας, υπάρχει επάρκεια αναπνευστήρων για την αντιμετώπιση των αναγκών μέσα στις ερχόμενες εβδομάδες. Στην περίπτωση δε περαιτέρω αύξησης του αριθμού των ασθενών που χρειάζονται διασωλήνωση υπάρχει η δυνατότητα μετατροπής απλών νοσοκομειακών κλινών σε «ημι-ΜΕΘ», με την προσθήκη αναπνευστήρων και κάποιου επιπλέον εξοπλισμού. «Το μεγάλο πρόβλημα είναι η κόπωση του προσωπικού», επεσήμαναν οι ίδιες πηγές.
Σύμφωνα με σενάρια πρόβλεψης του Institute of Health Metrics and Evaluation (IHME), του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, στις 22 Οκτωβρίου η Ελλάδα θα είχε από 100 έως 106 διασωληνωμένους ασθενείς. Η πραγματικότητα το διέψευσε κατά περίπου 10 περιστατικά. Το συγκεκριμένο ινστιτούτο έχει δεχθεί επικριτικά σχόλια, καθώς υπολόγιζε παλαιότερα ότι ο αριθμός των νεκρών από κορωνοϊό στην Ελλάδα έως το τέλος του έτους θα έφτανε τους 7.000. Όμως στις πρόσφατες προβλέψεις του, τουλάχιστον όσον αφορά τον αριθμό των διασωληνωμένων, φαίνεται να μην πέφτει εντελώς έξω: η εκτίμηση που έδινε για τις 29 Οκτωβρίου ήταν 130 (εύρος 103-170), ενώ στην πραγματικότητα είχαμε 114. Στις 5 Νοεμβρίου έδινε 170 (εύρος 104-272) και είχαμε 187. Σύμφωνα με το ίδιο μοντέλο προβλέψεων, μία εβδομάδα πριν λήξει το lockdown ο αριθμός αναπνευστήρων ΜΕΘ που ενδέχεται να χρειάζεται η χώρα μας είναι περί τους 370, με το χειρότερο σενάριο να κάνει λόγο για 780 αναπνευστήρες. Αντίστοιχα κατά την ανακοινωθείσα λήξη του απαγορευτικού στις 30 Νοεμβρίου οι εκτιμήσεις του ινστιτούτου ανέρχονται στους 509 αναπνευστήρες (εύρος καλύτερου-χειρότερου σεναρίου: 205-1.116).
Στη φαρέτρα του υπουργείου Υγείας προστέθηκε πρόσφατα ένα ακόμα «βέλος» για την αντιμετώπση του δεύτερου κύματος της πανδημίας: με πρόσφατη πράξη νομοθετικού περιεχομένου προβλέπεται η αναγκαστική διάθεση στο δημόσιο των μονάδων εντατικής θεραπείας, των κλινών και του προσωπικού των ιδιωτικών νοσοκομείων, έως τις 28 Φεβρουαρίου 2021.