Πυκνές είναι οι διεργασίες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις εν αναμονή και της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας στην Αθήνα, τον Νοέμβριο.
Η αναβάθμιση στις συζητήσεις, καθώς για πρώτη φορά μετά από είκοσι χρόνια ο διάλογος θα γίνει απευθείας από τους δύο υπουργούς Εξωτερικών, «γεννά» προσδοκίες. Ωστόσο, κατά πόσο μπορούμε να ευελπιστούμε σε έναν επί της ουσίας διάλογο μεταξύ των δυο χωρών;
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, μιλώντας στο iefimerida.gr σημειώνει ότι «θα πρέπει να κρατάμε μικρό καλάθι, αλλά να μη φοβόμαστε τον διάλογο».
«Σε ένα πρώτο επίπεδο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παρατηρούμε μία ύφεση, η οποία διατηρείται εν πολλοίς στον αέρα και λιγότερο στη θάλασσα, όπου υπάρχουν ζητήματα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είμαστε στο διάστημα 2020-2022 οπότε και βρεθήκαμε σε μεγάλη πίεση και ένταση. Αυτό είναι ευπρόσδεκτο, σε συνδυασμό με τη θετική ατζέντα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με αποκορύφωμα τις ευεργετικές συνέπειες για την οικονομία των 10 νησιών που υποδέχονται μεγάλο αριθμό Τούρκων χάρη στην ολιγοήμερη απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας. Ωστόσο, υπάρχει και το κομμάτι του ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ των δυο χωρών», αναφέρει ο κ. Φίλης.
«Δεν θα πρέπει να ελπίζουμε σε …θαύματα»
Είναι γεγονός ότι διάλογος για τα ουσιαστικά ζητήματα δεν έχει υπάρξει. Μήπως, είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή; Ο γνωστός διεθνολόγος απαντά ότι «θα γίνει μια διερευνητική προσέγγιση από πλευράς των δυο υπουργών Εξωτερικών για το κατά πόσο υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να πάμε στο επόμενο βήμα, να ξεκινήσουμε, δηλαδή, ένα διάλογο σε βάθος για τα δύσκολα θέματα. Γιατί μέχρι τώρα δεν έχει γίνει διάλογος επί της ουσίας για τα θέματα που μας χωρίζουν. Ούτε, βέβαια, καν για το αν δεχόμαστε για τα ίδια ζητήματα τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου της Χάγης. Επομένως, ορθά κάνουμε και μιλάμε, εντούτοις, δε θα πρέπει να ελπίζουμε σε …θαύματα».
Πιθανή εκλογή Τραμπ δεν θα αλλάξει τα δεδομένα στα ελληνοτουρκικά
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, μάλιστα, ερωτηθείς σχετικά με τον ρόλο που μπορεί να παίξει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, ειδικά στην περίπτωση που εκλεγεί ο Ντόναλντ Τράμπ, ξεκαθαρίζει ότι δεν ευελπιστεί σε δραματικές διαφοροποιήσεις ως προς τα ελληνοτουρκικά.
«Επί προηγούμενης προεδρίας Τράμπ υπήρχε μια συναλλακτική προσέγγιση από πλευράς ΗΠΑ με την Τουρκία. Ο Ερντογάν είχε τη δυνατότητα να μιλά απευθείας με τον Τράμπ. Ωστόσο, να θυμίσω ότι αυτό δεν εμπόδισε τον τελευταίο από το να επιβάλει δασμούς στα τουρκικά προϊόντα για να πιέσει για την επιστροφή του πάστορα Μπράνσον. Ή να προωθήσει το σχήμα 3+1 ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ και ΗΠΑ. Επίσης, στην τετραετία Τραμπ, ενισχύθηκε η ενεργειακή συνεργασία Ουάσιγκτον-Αθήνας και μπήκαν ισχυρές βάσεις για τον στρατηγικό διάλογο. Παράλληλα, βέβαια, «άδειασε» τους Κούρδους της Συρίας κατόπιν αιτήματος του Έρντογάν. Σε κάθε περίπτωση δεn θα έβλεπα δραματικές ή δραστικές διαφοροποιήσεις σε περίπτωση που ο Τραμπ κερδίσει τις εκλογές. Αλλά αυτό που είναι μια αλλαγή και υπό προϋποθέσεις μπορεί να είναι μια σοβαρή και να έχει συνέπειες είναι ότι εκεί που θα περιμέναμε τη Χάρις ή κάποιον άλλο ρεπουμπλικανό υποψήφιο, στην περίπτωση που ξεσπούσε μια κρίση Ελλάδας- Τουρκίας, να παρέμβουν για να αποσοβήσουν τα χειρότερα, ο Τραμπ μπορεί να μην το κάνει. Θα εξαρτηθεί πάντως και από τα πρόσωπα που θα στελεχώσουν την κυβέρνησή του σε κρίσιμα πόστα».
Το Κυπριακό ψηλά στις προτεραιότητες του Γκουτέρες
Τέλος, μιλώντας για τις προθέσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο κ. Φίλης εκτιμά ότι το Κυπριακό βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητες του, προφανώς εξαιτίας όσων συμβαίνουν στην Ουκρανία αλλά κυρίως στη Μέση Ανατολή, αλλά η υπομονή του έχει ημερομηνία λήξης. «Η σύγκληση νέας συνάντησης με τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις και τις δύο κοινότητες είναι ενθαρρυντική, ειδικότερα αν δεν πρόκειται απλά και μόνο για μία προσπάθεια αναμασήματος των γνωστών θέσεων, με τη γνωστή διάθεση ναρκοθέτησης. Εδώ η αδιαλλαξία των Τουρκοκυπρίων που διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι θα ξεκινήσουν τη συζήτηση μόνο αν τους αναγνωριστεί η κυριαρχική ισότητα. Δηλαδή, μόνο εάν αναγνωριστεί το ψευδοκράτος, το οποίο από το 1983 πασχίζει να νομιμοποιηθεί πέραν της Τούρκιας. Το ερώτημα, βεβαίως, που προκύπτει είναι αν γίνει αυτό τότε τι έχουν να συζητήσουν; Γιατί αν αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος θα πρόκειται για διχοτόμηση. Επομένως, στη συνέχεια δύο ανεξάρτητα κράτη θα κληθούν να διαμορφώσουν ένα ομοσπονδιακό ενιαίο κράτος! Εύλογα, δεν έχω μεγάλη αισιοδοξία. Η Τουρκία βέβαια κάνει κάποιες ντρίπλες και προσπαθεί να στείλει το μήνυμα ότι μπορεί να επηρεάσει τους Τουρκοκύπριους να γίνουν πιο διαλλακτικοί. Ας το δείξει στην πράξη. Στην πραγματικότητα, για να μη γελιόμαστε η Τουρκία κάνει κουμάντο, πολύ περισσότερο μετά την αποχώρηση του Ακιντζί και την πραξικοπηματική επικράτηση του Τατάρ, ο οποίος προτάσσει τα συμφέροντα της Άγκυρας», καταλήγει ο Κωνσταντίνος Φίλης.