Συνήθως ο εορτασμός της Ημέρας της Γυναίκας αποτελούσε μία αφορμή για να αναδειχθούν ζητήματα που αφορούν κυρίως την ισότητα των δύο φύλων, ωστόσο τις περισσότερες φορές η πολιτεία περιοριζόταν σε ευχολόγια.
Φέτος, η μεγάλη κρίση εξαιτίας της πανδημίας αλλάζει τα δεδομένα καθώς οι γυναίκες βρίσκονται κυριολεκτικά στην πρώτη γραμμή. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφιερώνει τη φετινή Ημέρα της Γυναίκας στον παγκόσμιο αγώνα των γυναικών κατά της κρίσης του Covid-19 γιατί οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζόμενων που απασχολούνται στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και δίνουν τα πάντα για να σωθούν εκατομμύρια ζωές.
Παγκοσμίως, εκτιμάται ότι οι γυναίκες αποτελούν το 70% του εργατικού δυναμικού των κλάδων υγείας και κοινωνικής φροντίδας, ενώ προσφέρουν τα μέγιστα και σε ένα εξαιρετικά σημαντικό αλλά μάλλον υποτιμημένο κομμάτι της κοινωνικής λειτουργίας, αυτό της μη αμειβόμενης εργασίας και φροντίδας. Σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες περνούν 3 φορές περισσότερο χρόνο σε μη αμειβόμενη εργασία, ενώ η συνεισφορά τους στη μη αμειβόμενη φροντίδα υπολογίζεται σε 11 τρισ. δολάρια.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι τεράστιες. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο λόγω της απώλειας θέσεων εργασίας ή της απασχόλησής τους σε επισφαλείς θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) η πανδημία επηρεάζει σημαντικά τουλάχιστον 510 εκατομμύρια γυναίκες, αριθμός που αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής γυναικείας απασχόλησης.
Παράλληλα, οι έμφυλες διακρίσεις οξύνονται. Οι συνέπειες των περιοριστικών μέτρων είναι τέτοιες που κινδυνεύουν να χαθούν τα οφέλη των τελευταίων 20 ετών ως προς την γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος. Ειδικά στον κλάδο της υγείας το έμφυλο μισθολογικό χάσμα φτάνει στο 28%. Ακόμη και πριν την πανδημία η πραγματικότητα – σε διεθνές επίπεδο και όχι μόνο στην Ελλάδα – ήταν ότι μία γυναίκα και ένας άνδρας με αντίστοιχα προσόντα και στην ίδια θέση δεν αμείβονταν το ίδιο.
Έρευνα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound) δείχνει ότι το χάσμα μεταξύ των φύλων στην εργασία κοστίζει στην Ευρώπη πάνω από 320 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 2,5% του ΑΕΠ. Θα είχαμε δηλαδή 2,5 μονάδες ισχυρότερης ανάπτυξης αν βρίσκαμε άμεσα λύσεις στις ανισότητες.
Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι οι εργασιακές ανισότητες έχουν και άλλες συνέπειες, τόσο σε ό,τι αφορά την οικονομική ασφάλεια των γυναικών όσο και την ποιότητα ζωής που απολαμβάνουν.
Δυστυχώς, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σήμερα δεν σταματούν στην εργασία. Η πανδημική κρίση και τα διαδοχικά lockdown έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, ένα θέμα που πολλές φορές αποτελεί ταμπού, όμως θα πρέπει να καταπολεμηθεί... χθες. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει χαρακτηρίσει την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας ως «σκιώδη πανδημία» καθώς εκτιμάται ότι τα περιστατικά αυξάνονται κατά 15 εκατομμύρια (ή κατά 20%) για κάθε 3 μήνες απαγόρευσης της κυκλοφορίας, με εκατομμύρια γυναίκες να «παγιδεύονται» στο σπίτι.
Ας ελπίσουμε ότι η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα κάνει πράξη την υπόσχεση που έδωσε και θα προτείνει νέα νομοθεσία για την καταπολέμηση της βίας εναντίον των γυναικών, μία πρωτοβουλία που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία λόγω του lockdown.
Στην Ελλάδα, οι γυναίκες δίνουν φέτος και μία άλλη πολύ μεγάλη μάχη, την οποία όλες μαζί πρέπει να κερδίσουμε με έναν σκοπό: να ακούγεται πλέον η φωνή μας καθαρά και δυνατά. Η γιγάντωση του ελληνικού #metoo είναι η μεγάλη ευκαιρία των γυναικών στη χώρα μας να καταρρίψουν στερεότυπα δεκαετιών και να φτάσουν στη δικαιοσύνη υποθέσεις που μέχρι πρότινος έμεναν στη σκιά λόγω του φόβου και των κοινωνικών προκαταλήψεων.Η έκταση του φαινομένουαντικατοπτρίζεται σε πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης (Κούρτογλου, Ξενάκης) η οποία έδειξε ότι σε ποσοστό 82% οι γυναίκες στην Αττική δηλώνουν ότι έχουν δεχθεί στη ζωή τους τουλάχιστον μία φορά σεξουαλική παρενόχληση ή βία πάσης φύσεως (λεκτική, σωματική, συναισθηματική) στον επαγγελματικό χώρο.
Ένα εξίσου σημαντικό πεδίο – αν όχι το πιο σημαντικό – είναι η ισότητα πρόσβασης στην παιδεία. Η πανδημία απειλεί και σε αυτόν τον τομέα να ακυρώσει την πρόοδο πολλών ετών. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, ένα μόλις έτος περισσότερης εκπαίδευσης των γυναικών αυξάνει τον δυνητικό μισθό τους κατά 12%, ενώ οι ειδικοί προειδοποιούν ότι εκατοντάδες εκατομμύρια κορίτσια δεν θα επιστρέψουν στα θρανία μετά την πανδημία. Βάσει των εκτιμήσεων της MKO Plan International, το κλείσιμο σχολείων και πανεπιστημίων μέσα στην πανδημία επηρέασε το 91% των μαθητών και φοιτητών παγκοσμίως, με 743 εκατομμύρια κορίτσια να βρίσκονται πλέον εκτός σχολείου.
Για όλους αυτούς τους λόγους η φετινή Ημέρα της Γυναίκας είναι διαφορετική. Μέσα από την κρίση, τα προβλήματα και τις ανισότητες, παρουσιάζεται μία μοναδική ευκαιρία να κάνουμε το μεγάλο βήμα για την επίλυση προβλημάτων που μέχρι χθες έμοιαζαν άλυτα. Θα πρέπει επιτέλους να καταλάβουμε ότι η ισότητα δεν είναι θέμα των γυναικών αλλά ολόκληρης της κοινωνίας. Οι γυναίκες θα πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και μετά την πανδημία, στο επίκεντρο ενός εθνικού σχεδίου για την ανάκαμψη της οικονομίας και την πρόοδο της κοινωνίας.
Γράφει η Σοφία Κουνενάκη Εφραίμογλου, Πρόεδρος Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ), Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού