Από τον Αύγουστο του 2012, που ο, άγνωστος τότε, ομογενής Ιβάν Σαββίδης απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών του ΠΑΟΚ, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Τόσο που το σημερινό Μέγαρο Μαξίμου να μη θέλει ούτε να ακούσει για το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε έναν επιχειρηματία με τον οποίο δεν είχε τις αρμονικότερες σχέσεις.
Τυχόν συμπερίληψη του Σαββίδη στη λίστα με τους Ρώσους ολιγάρχες, στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, θα σημάνει μαύρες μέρες για την οικονομία στη Βόρειο Ελλάδα. Όσο τα σχετικά δημοσιεύματα πυκνώνουν, τόσο αυξάνεται η ανησυχία στη Θεσσαλονίκη, γιατί ο ομογενής επιχειρηματίας που απασχολεί χιλιάδες εργαζόμενους στις επιχειρήσεις του πληρώνει πάντα στην ώρα του. Για παράδειγμα, φέτος ήταν η πρώτη χρονιά, έπειτα από πολλά χρόνια, που το Πόρτο Καρράς, κάποια κομμάτια του, συγκεκριμένα, όπως το καζίνο και η μονάδα οινοποιίας, δούλεψαν όλο τον χρόνο. Για τον ΠΑΟΚ, ο Ιβάν Σαββίδης είναι ένα ανέγγιχτο πρόσωπο. Το ίδιο ισχύει και για πολλές ποντιακές οργανώσεις στη Βόρειο Ελλάδα. Αν αλλάξει αυτό, η ευθύνη θα πέσει στην κυβέρνηση και όπως λένε πρόσωπα που γνωρίζουν τα πράγματα στη συμπρωτεύουσα, «ούτε υπουργός ούτε βουλευτής της ΝΔ δεν θα ξαναπατήσει το πόδι του εδώ».
Οι σχέσεις με Μητσοτάκη-Τσίπρα
Στο Μέγαρο Μαξίμου γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει να τα βάζεις με τον ΠΑΟΚ και τον Ιβάν Σαββίδη. Τον Μάιο του 2017, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε μια αχρείαστη δήλωση του, χαρακτήρισε «πέτσινο» το γκολ του ΠΑΟΚ στον τελικό με την ΑΕΚ, και για τον Σαββίδη είπε: «Όλοι οι επενδυτές είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα αρκεί να τηρούν το νόμο και να μη θεωρούν ότι χρειάζονται ΜΜΕ για προστασία. Αυτό είναι ο ορισμός της διαπλοκής». Ο ομογενής επιχειρηματίας απάντησε στο ίδιο ύφος, δηλώνοντας ότι «ο Μητσοτάκης δεν θα γίνει ποτέ πρωθυπουργός», και τα τόπια πήραν φωτιά.
Τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου στην ΔΕΘ, με τους οπαδούς του ΠΑΟΚ να απειλούν να κόψουν τη χώρα στα δυο, ο κ. Μητσοτάκης αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη από την ιστορική ομάδα της Θεσσαλονίκης. Αφορμή για την ένταση δεν ήταν μόνο ο ΠΑΟΚ, αλλά και το πρόστιμο των 38,2 εκατομμυρίων ευρώ που είχε επιβληθεί τότε στην ΣΕΚΑΠ, για τη διαγραφή του οποίου ο επιχειρηματίας είχε με το μέρος του την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι τη ΝΔ. Η αντιπάθεια του Σαββίδη για τον Μητσοτάκη ήταν τόσο μεγάλη ώστε εκείνη την περίοδο του έστειλε εξώδικη διαμαρτυρία, επειδή σε ομιλία του στη Βουλή, πέντε μήνες νωρίτερα, τον χαρακτήρισε «λαγό» στον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες.
Κι όμως, τον Οκτώβριο του 2019, ο Σαββίδης είχε μια τετ α τετ συνάντηση με τον φρεσκοεκλεγμένο Πρωθυπουργό Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου να θάψουν το τσεκούρι του πολέμου. Στο μεταξύ, οι σχέσεις του με τον Αλέξη Τσίπρα, τον οποίο εκθείαζε και συνέκρινε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν «πάγωσαν», όταν δεν του πρόσφερε κυβερνητική κάλυψη μετά την εισβολή με το όπλο στη ζώνη, στην Τούμπα, στο ντέρμπι ΠΑΟΚ – ΑΕΚ. Η νέα σχέση Μητσοτάκη – Σαββίδη θα θεμελιώνονταν πάνω στο νέο γήπεδο του ΠΑΟΚ, το οποίο ακόμα βρίσκεται σε εκκρεμότητα και εκφράζονται φόβοι για καθυστερήσεις, αν και ο υφυπουργός Μακεδονίας Θράκης Σταύρος Καλαφάτης διέψευσε προσφάτως τα σχετικά σενάρια.
Τι επιχειρήσεις κατέχει στη Βόρειο Ελλάδα
Ο Ιβάν Σαββίδης ακολουθούσε πάντα ένα μότο στη ζωή του. «Αν θέλεις να κάνεις δουλειές σε έναν τόπο, απόκτησε πρώτα μια ποδοσφαιρική ομάδα». Στην πόλη που μεγάλωσε, το Ροστόφ, χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ντον, σημαντικό λιμάνι της Αζοφικής Θάλασσας, διετέλεσε πρόεδρος και χρηματοδότης της ποδοσφαιρικής ομάδας «ΦΚ Ροστόφ». Στην Ελλάδα απέκτησε τον ΠΑΟΚ και τρία χρόνια μετά, το 2015, με την εντυπωσιακή απόφαση του να αποπληρώσει εφάπαξ όλα τα χρέη της ομάδας στο δημόσιο, κατέκτησε και τις καρδιές των βορειοελλαδιτών.
Η παρουσία του Σαββίδη ήταν κυρίαρχη στη Θεσσαλονίκη και στην ευρύτερη περιοχή, τόσο που οι ντόπιοι χαρακτήριζαν με κάποια δόση ειρωνείας «Ιβανάπτυξη», την ώθηση που πήραν διάφοροι κλάδοι λόγω των επενδύσεων του επιχειρηματία: ΣΕΚΑΠ, Μακεδονία Παλλάς, «Σουρωτή», Λιμάνι Θεσσαλονίκης, Πόρτο Καρράς, «Ξενία» στο Παλιούρι, αγορά σημαντικών ακινήτων στη Θεσσαλονίκη. Με την εξαγορά της Donskoy Tabak (μαζί και της ΣΕΚΑΠ) από τον ιαπωνικό κολοσσό Japan Tobacco έναντι 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Σαββίδης μπήκε στη λίστα Forbes.
Οι επιχειρήσεις στην Αθήνα
Όμως, δεν έμεινε μόνο στο Βορρά. Στην Αθήνα επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στα μέσα ενημέρωσης, αγόρασε και πούλησε το 19% του Mega και στη συνέχεια απέκτησε τον όμιλο Πήγασος (Έθνος και Ημερησία) και τον τηλεοπτικό σταθμό Epsilon TV. Σήμερα, από τις εφημερίδες απέμειναν μόνο τα site τους και ο τηλεοπτικός σταθμός, ο οποίος αναβαθμίστηκε και μετονομάστηκε σε Open TV, χωρίς να πάρει το μερίδιο τηλεθέασης που θα ήθελε ο επιχειρηματίας. Αντιθέτως, μετατράπηκε σε μια πηγή οικονομικής αιμορραγίας, πλησίον των 100 εκατομμυρίων ευρώ, όπως φημολογείται.
Ο Σαββίδης, πιστός χριστιανός ορθόδοξος, είναι ένας ανορθόδοξος επιχειρηματίας. Έχοντας διπλή υπηκοότητα, ρωσική και ελληνική, και διπλή πατρίδα, δεν έκρυψε ποτέ τους δεσμούς του με τη Ρωσία, στην οποία διετέλεσε βουλευτής στη Δούμα, με το κόμμα Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν. Όσοι τον ξέρουν λένε ότι μιλάει και καταλαβαίνει ελληνικά, αν και δημοσίως δεν τον έχει ακούσει κανένας να χρησιμοποιεί την ελληνική γλώσσα.
Η ανάμιξή του με την πολιτική δεν περιορίστηκε στο εσωτερικό σκηνικό. Την περίοδο που θα διεξαγόταν το δημοψήφισμα για το ονοματολογικό στην πΓΔΜ, το όνομα του ακούστηκε μεταξύ άλλων Ρώσων επιχειρηματιών, που χρηματοδοτούσαν όσους το υπονόμευαν με βίαιες διαδηλώσεις. Στέρεες αποδείξεις δεν παρουσιάστηκαν ποτέ και ο Σαββίδης χαρακτήρισε συκοφαντικά τα δημοσιεύματα που τον αφορούσαν.
Μένει πλέον στο Ροστόφ
Πριν από περίπου δύο χρόνια, ο Σαββίδης ξαφνικά εξαφανίστηκε από το προσκήνιο. Ο ίδιος και η οικογένειά του δεν διήγαν ποτέ κοσμικό βίο, οι επιχειρήσεις τους αποτελούν το κέντρο της ζωής τους. Αλλά ακόμα και με τα δεδομένα της πανδημίας και τα διαδοχικά lockdown η απουσία του έγινε αισθητή στη Θεσσαλονίκη. Οι αιτιολογία που δίνουν οι άνθρωποί του, ότι ζει στο Ροστόφ επειδή αποφεύγει τις πολλές επαφές λόγω κορωνοϊού, δεν πείθουν τους βορειοελλαδίτες, οι οποίοι διακινούν κάθε είδους σενάρια, ακόμα και για την υγεία του. Ωστόσο, στη Θεσσαλονίκη βρίσκονται οι δύο γιοι του, Γιώργος και Νίκος, οι οποίοι ασχολούνται με τον ΠΑΟΚ, το λιμάνι και τις άλλες επιχειρήσεις του. Και εκείνος συμμετέχει μέσω τηλεδιασκέψεων.
Το κλίμα στον Βορρά είναι φιλορωσικό, περισσότερο από την υπόλοιπη χώρα. Μοναστήρια και ξενοδοχεία ζουν τα τελευταία χρόνια από τους Ρώσους τουρίστες, οι οποίοι τα κατακλύζουν με μεγάλη ευλάβεια και πολύ χρήμα. Οι ποντιακές οργανώσεις με τις δαιδαλώδεις εσωτερικές σχέσεις τους τροφοδοτούν τον ιστορικό φιλορωσικό αταβισμό και ο ίδιος ο Σαββίδης είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ματαίωσε τις προσδοκίες για το πρώτο προσοδοφόρο καλοκαίρι μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, αλλά δεν μετέβαλλε τις συμπάθειες.
Η βοήθεια που έστειλε στο Ντονμπάς
Όταν έγινε γνωστή η είδηση για την παράδοση της ανθρωπιστικής βοήθειας στο Ντονμπάς με 20 φορτηγάκια και 14 γεννήτριες, από τους Έλληνες της Ρωσίας, με επικεφαλής τον Ιβάν Σαββίδη, πολλοί σοκαρίστηκαν από την απροκάλυπτη μεροληψία της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας. Στη Θεσσαλονίκη την υποδέχθηκαν μάλλον με απάθεια. «Έλληνες βοήθησε και εκεί. Πού είναι το πρόβλημα;», είναι η πιθανότερη απάντηση που θα λάβει όποιος θέσει το ερώτημα.
Το πρόβλημα είναι ότι τη βοήθεια την παρέλαβε ο ηγέτης της αυτοανακηρυχθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ, που αναγνωρίζει μόνο η Ρωσία. Ο Ντένις Πουσίλιν ευχαρίστησε προσωπικά τον Σαββίδη για τη βοήθεια που προσέφερε στα «απελευθερωμένα εδάφη».
«Εκφράζω τις ειλικρινείς ευχαριστίες μου στην Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας και τον επικεφαλής της Ιβάν Σαββίδη Ιγκνατίεβιτς, για τη βοήθεια και την υποστήριξή τους», δήλωσε. Η υποστήριξη, στην οποία συνέβαλαν ελληνικοί σύλλογοι από όλη τη Ρωσία, εξειδικεύεται σε οχήματα εξοπλισμένα με δεξαμενές, γεμάτες με 30 τόνους πόσιμο νερό, τα οποία στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθούν «για την παροχή ιατρικής βοήθειας και την παράδοση ανθρωπιστικών προμηθειών σε κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών της Μαριούπολης».
Ο Σαββίδης δεν έστειλε βοήθεια μόνο στο Ντονμπάς. Σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση, έδωσε εντολή στους συνεργάτες του να ετοιμάσουν ένα από τα δύο κτίρια του Πόρτο Καρράς, το οποίο βρίσκεται υπό ανακαίνιση, προκειμένου να φιλοξενηθούν Έλληνες πρόσφυγες από τη Μαριούπολη. Το προφίλ που προβάλλει δεν είναι κυρίως αυτό του υποστηρικτή του Πούτιν, αλλά του προστάτη του ελληνισμού της Ρωσίας. Και αυτό, συνοδευόμενο από χριστιανοσύνη και πατριωτισμό, έχει απήχηση σε κάποια στρώματα του πληθυσμού, αν και το γεγονός ότι η Μαριούπολη ισοπεδώθηκε και ο ελληνισμός της ξεριζώθηκε βίαια από τον ρωσικό στρατό ρίχνει βαριά σκιά.
Οι σχέσεις με τον Πούτιν
Ακόμα και η σχέση του με τον Πούτιν δεν είναι ξεκάθαρη. Στα αρχικά στάδια της έλευσής του στην Ελλάδα, πλασαρίστηκε ως άνθρωπος του Ρώσου προέδρου. Τα Χριστούγεννα του 2012, ο Πούτιν του έστειλε συγχαρητήρια επιστολή για το έργο του στο Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων και του ευχήθηκε για το νέο έτος. Την επιστολή δημοσιοποίησε ο Σαββίδης στην προσωπική του ιστοσελίδα.
Το 2013, όμως, δεν απέφυγε την δημόσια επίπληξη, όταν ο Πούτιν διερωτήθηκε σε μια σύσκεψη για την περιοχή του Ροστόφ «αν ένας επενδυτής επιλέγει μια προφανώς προβληματική (προηγουμένως είχε αναφερθεί στην Ελλάδα) χώρα για τις επενδύσεις του και την προτιμά, ας πούμε, από την Περιφέρεια του Ροστόφ, γεννάται το ερώτημα: τι δεν είναι αρκετό εδώ;». Η κυβέρνηση Σαμαρά, ενοχλήθηκε από αυτή την τοποθέτηση αφενός γιατί η οικονομική κρίση στην Ελλάδα ήταν στο χειρότερο σημείο της, αφετέρου διότι ο Σαββίδης είχε αγοράσει τη ΣΕΚΑΠ με προσωπική υπόδειξη του τότε Πρωθυπουργού προκειμένου να μην την αποκτήσει η τουρκική Sebas.
Το 2016, όταν ο Πούτιν επισκέφθηκε το Αγιο Όρος, ο Σαββίδης έκανε απεγνωσμένες πλην μάταιες προσπάθειες να τον συναντήσει στον ναό του Αγίου Παντελεήμονος, όπου βρισκόταν ήδη ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος.
Το 2017, οι σχέσεις Πούτιν – Σαββίδη είχαν αποκατασταθεί πάλι, όπως αποδεικνύει νεότερη επιστολή του Ρώσου προέδρου, με ευχές για τον εορτασμό της Ημέρας Εθνικής Ενότητας. Τώρα, μόνο να υποθέσει μπορεί κανείς σε ποιο σημείο βρίσκονται, κρίνοντας από το γεγονός ότι η πρώτη φωτογραφία που αντικρίζει όποιος μπαίνει στην ιστοσελίδα του, είναι μια εγκάρδια χειραψία του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Η φωτογραφία συνοδεύεται από τον ακόλουθο γρίφο: «Είμαστε το κράτος, που μπορεί να ενώνεται γύρω από την ιδέα να γίνει μια ισχυρή πλούσια χώρα με ευτυχισμένο λαό». Όσοι συνάντησαν από κοντά τον Σαββίδη τον άκουσαν να μιλάει πάντα με μεγάλο θαυμασμό για τον Ρώσο πρόεδρο.
Δεν περιλαμβάνεται στη λίστα των κυρώσεων
Πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, αναφέρουν ότι το όνομα του Σαββίδη δεν περιλαμβάνεται στις υπάρχουσες λίστες κυρώσεων. Αυτό ίσως να αλλάξει έπειτα από τον έλεγχο που διεξάγει το υπουργείο Οικονομικών της Τσεχίας για τους Ρώσους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στην χώρα και σχετίζονται με τον Πούτιν. Τους προβολείς στον Σαββίδη έριξε ο ιστότοπος seznamzpravy.cz, με ένα δημοσίευμα, το οποίο σημείωνε ότι η κυβέρνηση της Τσεχίας έχει θέσει υπό στενή παρακολούθηση τη δραστηριότητα του Ιβάν Σαββίδη, και ειδικά «ένα μικρό εργοστάσιο συσκευασίας τροφίμων στα περίχωρα του Σλάνι, με την εταιρική επωνυμία Atlantis – Pak Service, ιδιοκτησίας της συζύγου του επιχειρηματία, Κυριακής Σαββίδη». Ρωσικά δημοσιεύματα αναφέρουν το συγκεκριμένο εργοστάσιο ως το μεγαλύτερο εργοστάσιο συσκευασίας τροφίμων στην Ευρώπη.
Όταν ολοκληρωθεί η έρευνα αυτή είναι ενδεχόμενο να περιληφθεί το όνομα του σε μια νέα λίστα που θα στείλει η Τσεχία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή; Μόνο αν αποδειχθεί η στενή σχέση του με το καθεστώς Πούτιν, διευκρινίζουν καλά ενημερωμένες πηγές, καθώς δεν επιβάλλονται κυρώσεις σε επιχειρηματίες μόνο επειδή είναι Ρώσοι. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι οι αρμόδιες αρχές στην Αμερική και στην Ευρώπη ερευνούν ήδη το σύνολο των επενδύσεών του στην Ελλάδα, οι οποίες όμως μπορεί να μην είναι όλες στο όνομά του.
Ο ίδιος δηλώνει πρόεδρος του ομίλου Agrocom, με έδρα το Ροστόφ στον Ντον, ο οποίος περιλαμβάνεται στη λίστα των 200 μεγαλύτερων ρωσικών επιχειρήσεων. Στον όμιλο μάλλον εντάσσεται και η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Assorti – Product, η οποία επεκτάθηκε στην Κριμαία μετά την προσάρτησή της από τη Ρωσία, «όχι μόνο για να βγάλουμε λεφτά», όπως δήλωσε ο ίδιος, αλλά και «για να εφαρμόσουμε στην περιοχή αυτή μια σειρά από φιλανθρωπικά προγράμματα, πρώτα από όλα για την αποκατάσταση των ορθόδοξων εκκλησιών».
Ο Σαββίδης διαθέτει ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα που φέρει το όνομά του, και δεν είναι καθόλου σεμνός με τις φιλανθρωπίες του. Στο Πρόχωμα θεσσαλονίκης έχει αναγείρει τον Ιερό Ναό του Αγίου Πνεύματος, πιστό αντίγραφο του ναού που υπάρχει στο χωριό του, τη Σάντα στη Γεωργία. Στην αυλή της εκκλησίας τοποθέτησε την προτομή του πατέρα του και στο εσωτερικό της υπάρχει αγιογραφία στην οποία απεικονίζεται ολόκληρη η οικογένεια Σαββίδη να κρατά στα χέρια της την εκκλησία της Σάντα και να την προσφέρει στον Κύριο. Η αφιέρωση είναι γραμμένη στα ρωσικά.
Τι θα γίνει με τις επενδύσεις στην Ελλάδα
Αν υπάρχει μια στιγμή που θα χρειαστεί τη Θεία παρέμβαση αυτή είναι τώρα, στην κορύφωση της αγωνίας του για το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων. Η υποστήριξη του στη Ρωσία και όχι στην Ουκρανία αποσυνθέτει το δίκτυο της επιρροής του, το οποίο αποτελείται κυρίως από στελέχη, βουλευτές, ιερείς και δημάρχους. Ο κόσμος έχει πάψει να τον ακολουθεί, όπως έδειξαν τα ποσοστά που έλαβε ο εκλεκτός του Γιώργος Ορφανός, όταν διεκδίκησε τον δήμο Θεσσαλονίκης.
Ακόμα και η «Ιβανάπτυξη» έχει πια ξεθωριάσει. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης μένει αναξιοποίητο, χωρίς σύνδεση με το σιδηροδρομικό δίκτυο, που θα απογείωνε την πόλη. Και ήδη διατυπώνονται ερωτήματα αν αυτό γίνεται σκόπιμα ή λόγω κακού μάνατζμεντ, το οποίο αποτελεί κοινό παρονομαστή σε όλες τις επιχειρήσεις του. Κάποιοι που τον έχουν συναντήσει πάνω από μια φορά τον απομυθοποίησαν από τα πρώτα λεπτά της συνομιλίας τους. Πώς ένας άνθρωπος μετρίων δυνατοτήτων κατάφερε να οικοδομήσει μια οικονομική αυτοκρατορία; Είναι δικά του τα λεφτά που ξόδευε αφειδώς στο παρελθόν;
Αυτά τα ερωτήματα ακολουθούν πλέον τον Σαββίδη, που η σκιά του πλακώνει τη Θεσσαλονίκη, κλέβοντας της ανάσες ανάπτυξης. Και συνοδεύονται από τον προβληματισμό αν θα διατηρήσει τις επενδύσεις του στην πόλη και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης τον απέκλεισαν οι Αμερικανοί και μάλιστα χωρίς να τηρήσουν προσχήματα, στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας τα πράγματα είναι ρευστά. Τα ξενοδοχεία του δεν έχουν την αναμενόμενη ανάπτυξη και το Open διεκδικείται από τους εφοπλιστές Γιάννη Καϋμενάκη και Δημήτρη Μπάκο. Η πλευρά Σαββίδη διαψεύδει ότι ο επιχειρηματίας θέλει να αποχωρήσει από τις επενδύσεις του στην Ελλάδα, ωστόσο αυτό μπορεί να καταστεί μονόδρομος αν τελικά του επιβληθούν κυρώσεις. Σε κάθε περίπτωση θα μπορεί πάντα να βρίσκει καταφύγιο στον ΠΑΟΚ και στο Ροστόφ.