Υστερα από σύντομη νοσηλεία στο Υγεία η Κική Δημουλά έφυγε από τη ζωή το απόγευμα του Σαββάτου, σε ηλικία 89 ετών.
Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος αποχαιρέτησε την σπουδαία ποιήτρια που έφυγε από τη ζωή. Ο ΠτΔ Προκόπης Παυλόπουλος, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο ΣΥΡΙΖΑ, η Φώφη Γεννηματά, η υπουργός Πολιτισμού αποχαιρέτησαν την Κική Δημουλά. Οπως έγινε γνωστό η κηδεία της ποιήτριας θα γίνει δημοσία δαπάνη, ενώ θα ακολουθήσει και σειρά εκδηλώσεων στη μνήμη της.
Η Κική Δημουλά μέσα από τα δικά της λόγια
Το 2010, με την ευκαιρία της βράβευσης της με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του ποιητικού και του πεζού έργου της η Κική Δημουλά έγραψε αυτοβιογραφούμενη:
«Ένα βιογραφικό σημείωμα πρέπει, αφού γραφτεί, να μείνει επ' αρκετόν καιρό κρεμασμένο στον αέρα από ένα τσιγκέλι αυστηρότητας, ώστε να στραγγίξουν καλά τα στερεότυπα, οι ωραιοποιήσεις, η ρόδινη παραγωγικότης και ο πρόσθετος ναρκισσισμός, πέραν εκείνου που ενυπάρχει στη φύση μιας αυτοπαρουσίασης. Μόνον έτσι βγαίνει το καθαρό βάρος: το ήθος που επέβαλες να τηρεί η προσπάθειά σου.Τα πόσα βιβλία έγραψε κανείς, πότε τα εξέδωσε, ποιες μεταφράσεις τα μεταναστεύουν σε μακρινές ξένες γλώσσες και ποιες διακρίσεις τα χειροκροτούν είναι τόσο τρέχοντα, όσο το να πεις ότι μέσα σ' έναν βαρύτατο χειμώνα υπήρξαν και κάποιες μέρες με λαμπρή λιακάδα. Ωστόσο, επειδή αυτό είναι το υλικό της πεπατημένης, που δεν μπορεί να συνεχίσει τη χάραξή της με συνεσταλμένες καινοτόμες επιφυλάξεις, γεννήθηκα στην Αθήνα το 1931. Η παιδική ηλικία πέρασε χωρίς να αναδείξει το «παιδί θαύμα». Το 1949, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, υπέκυψα εύκολα στο «πρέπει να εργαστείς», και εργάστηκα στην Τράπεζα της Ελλάδος είκοσι πέντε χρόνια. Ανώτερες σπουδές: η μακρά ζωή μου κοντά στον ποιητή 'Αθω Δημουλά. Χωρίς εκείνον, είμαι σίγουρη ότι θα είχα αρκεστεί σε μια ρεμβαστική, αμαθή τεμπελιά, προς την οποίαν, ίσως και σοφά, ακόμα ρέπω. Του οφείλω το λίγο έστω που της ξέφυγα, την ατελή έστω μύησή μου στο τι είναι απλώς φωνήεν στην ποίηση και τι είναι σύμφωνον με την ποίηση, του οφείλω ακόμα την πικρότατη δυνατότητα να μπορώ σήμερα, δημόσια, να τον μνημονεύω εις επήκοον της πολυπληθούς λήθης. Αυταπαρνητική, παραχωρήθηκα στο ρόλο της μητέρας και με τρυφερή γενναιότητα άκουσα να προσφωνούμαι «γιαγιά». Κυλώ τώρα με ψυχραιμία και χωρίς βλέψεις διαιωνίσεως μέσα σ΄ αυτές τις νέες παρακαμπτήριες του αίματός μου. Κυλώ και, όσο πλησιάζω στις εκβολές, όλο και ονειρεύομαι ότι θα μου πετάξει η ποίηση ένα σωσίβιο ποίημα. Δεν νιώθω δημιουργός. Πιστεύω ότι είμαι ένας έμπιστος στενογράφος μια πολύ βιαστικής πάντα ανησυχίας, που κατά καιρούς με καλεί και μου υπαγορεύει κρυμμένη στο ημίφως ενός παραληρήματος, ψιθυριστά, ασύντακτα και συγκεκομμένα, τις ακολασίες της με έναν άγνωστο τρόπο ζωής. Όταν μετά αρχίζω να καθαρογράφω, τότε μόνον, παρεμβαίνω κατ' ανάγκην: όπου λείπουν λέξεις, φράσεις ολόκληρες συχνά και το νόημα του οργίου, προσθέτω εκεί δικές μου λέξεις, δικές μου φράσεις, το δικό μου όργιο στο νόημα, ότι τέλος πάντων έχει περισσέψει από δικές μου ακολασίες με έναν άλλον, άγνωστο τρόπο ζωής. Τόσο μεταχειρισμένη και υπηρεσιακή είναι η ανάμειξή μου στη δημιουργία. Φύσει ολιγογράφος, εξέδωσα οκτώ ποιητικές συλλογές μέσα σε σαράντα πέντε χρόνια. Η σημασία τους είναι ακόμα συμβατική. Είναι γραμμένη στη λίστα αναμονής των μεγάλων επερχόμενων κυμάτων του μετα-κριτή χρόνου».
Παυλόπουλος: Η ελληνική ποίηση έχασε σήμερα την εμβληματική Μούσα της
«Η Ελληνική Ποίηση έχασε σήμερα την εμβληματική Μούσα της, η οποία της χάρισε μιαν ακόμη αυθεντική λάμψη διεθνούς ακτινοβολίας. Το έργο της θα διασφαλίζει την πνευματική αιωνιότητα που της αναλογεί, κάνοντας όμως ακόμη πιο επώδυνο το κενό, το οποίο αφήνει πίσω της», αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο Προκόπης Παυλόπουλος.
Μητσοτάκης: Η Ελλάδα χάνει μια από τις πιο σημαντικές ποιητικές φωνές της
Στο συλληπητήριο μήνυμά του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρει: Με θλίψη και συντροφιά με τους στίχους της αποχαιρετούμε την Κική Δημουλά, που άφησε το "λίγο του κόσμου". Άλλωστε "στο αίνιγμα του θανάτου πάω ψυχωμένη", είχε γράψει. Η Ελλάδα χάνει μία από τις πιο σημαντικές ποιητικές φωνές της. Και όλοι μας ένα κομμάτι της ευαισθησίας μας. Την ευγνωμονούμε. Και απευθύνουμε θερμά συλλυπητήρια στην οικογένειά της».
ΣΥΡΙΖΑ: Ο θάνατος της Κικής Δημουλά μας γεμίζει θλίψη
«Ο θάνατος της ποιήτριας, Κικής Δημουλά, μας γεμίζει με θλίψη. Η ποίηση της Κ. Δημουλά άφησε το δικό της ξεχωριστό στίγμα στο διεθνές πολιτιστικό στερέωμα. Το 2009 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου της. Επίσης, τo 2013 τιμήθηκε με ειδική εκδήλωση από το πανεπιστήμιο του Yale, ο εκδοτικός οίκος του οποίου εξέδωσε ποιήματά της το 2014. Ποιητικές συλλογές της Κικής Δημουλά έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, όπως τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά και τα ιταλικά. Στην Ελλάδα τιμήθηκε τρεις φορές με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης ενώ το 2002 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένειά της», αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ στην ανακοίνωσή του
Φώφη Γεννηματά: Δεν σου πρέπουν λόγια πένθους
Η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής Φώφη Γεννηματά, μέσω Facebook επέλεξε να πει το ύστατο «χαίρε» στην γνωστή και πολυβραβευμένη ποιήτρια. Επιστράτευσε μάλιστα και κάποιους στίχους της για να το κάνει αυτό. Συγκεκριμένα έγραψε: «Δεν σου πρέπουν λόγια πένθους Κική Δημουλά…Μας υπέδειξες τα λόγια του αποχαιρετισμού σου με τον δικό σου μοναδικό τρόπο:
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Όσο μπόρεσα έφερ’ αντίσταση σ’ αυτό το ποτάμι
όταν είχε νερό πολύ, να μη με πάρει,
κι όσο ήταν δυνατόν φαντάστηκα νερό
στα ξεροπόταμα
και παρασύρθηκα.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη
Σε σωστή ώρα νυχτώνει».
Καλό σου ταξίδι… θα μας λείψεις.»
Λίνα Μενδώνη για Δημουλά: Θα μας λείψει πολύ η Κική, μας χάρισε ηρεμία ψυχής
Με μια συγκινητική ανακοίνωση αποχαιρέτησε την Κική Δημουλά η Λίνα Μενδώνη: «(...)Γίνεται πιο οδυνηρή η απώλειά της, επειδή η Κική Δημουλά κατόρθωσε να δαμάσει το λόγο και να μιλά με λέξεις κοινές, καθημερινές, για τη μνήμη, την απώλεια, την αγωνία, τη φθορά, τον χρόνο, για όσα χάνονται ηθελημένα. Και μέσα από αυτήν, την «εσωτερικού χώρου» ποίησή της, άνοιξε ένα μεγάλο παράθυρο στην ψυχή της, αφήνοντας να εισέλθουν χιλιάδες αναγνώστες που ταυτίστηκαν με τους στίχους της (...). Ελεγε πως το μόνο που δεν καταλάβαινε από τη ζωή είναι γιατί πεθαίνουμε. Γι΄αυτό, «στον χωρισμό μήτε αντίο μήτε φιλί».
Οι εκδόσεις Ικαρος περιγράφουν την ιεροτελεστία που οδηγούσε στην έκδοση των ποιημάτων της
Με μια ανάρτηση στο Facebook οι εκδόσεις Ικαρος περιγράφουν την άγνωστη στους υπολοίπους διαδικασία που οδηγούσε στην έκδοση των ποιημάτων της Κικής Δημουλά.
«Με βαθιά θλίψη οι εκδόσεις Ίκαρος αποχαιρετούν την Κική Δημουλά.
Η συνεργασία της Κικής Δημουλά με τον Ίκαρο ξεκίνησε το 1998. Η μεταξύ μας συμφωνία είχε από την πλευρά της έναν όρο: να εκδώσουμε και τα ποιήματα του Άθω Δημουλα. «Δεν μπορείτε να με καλέσετε σπίτι σας χωρίς τον άνδρα μου», είχε πει.
Τον Σεπτέμβριο εκδόθηκε η πρώτη της ποιητική συλλογή στον Ίκαρο, με τον τίτλο «Ενός λεπτού μαζί» και αμέσως μετά το σύνολο των ποιητικών συλλογών που είχε εκδώσει μέχρι τότε σε έναν τόμο.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, εκδόθηκαν άλλες έξι συλλογές, ένας τόμος με τα πεζά κείμενα που είχε γράψει νεότερη, οι ομιλίες της και η εκτενής ανθολογία ποιημάτων σε εικονογράφηση του Γιάννη Ψυχοπαίδη.
Κάθε νέο βιβλίο ερχόταν πάντα μέσα σε ένα ντοσιέ. Τα πρώτα χρόνια τα ποιήματα γραμμένα στη γραφομηχανή, και μετέπειτα στον υπολογιστή. «Γυρίζω από τον Πλάτανο με ντοσιέ» έλεγε, και ξέραμε. Ακολουθούσε μια υπέροχη διαδικασία. Ήξερε πάντα ποιά ποιήματα ήταν πιο δυνατά, αλλά ήθελε και τη δική μας γνώμη. Με συνοδεία τυρόπιτες από την Στοά, ή σοκολάτες από το Αριστοκρατικόν και αμέτρητα, αμέτρητα τσιγάρα, κουβεντιάζαμε κάθε στίχο στο πατάρι του Ίκαρου. Ύστερα περνούσανε στα χέρια της Γεωργίας Παπαγεωργίου, που επιμελήθηκε όλα της τα βιβλία. Δεν ήταν λίγες οι φορές που κατά τη διάρκεια της επιμέλειας ερχόντουσαν νέα ποιήματα και έμπαιναν στη συλλογή. Σαν όλη αυτή η διαδικασία να μην την άφηνε να ησυχάσει, και να γεννιόντουσαν διαρκώς νέοι στίχοι. Η έκδοση κάθε βιβλίου είχε στοιχεία μαγείας.
Η Κική Δημουλά μας τίμησε με την εμπιστοσύνη της με έναν τρόπο μεγαλειώδη και γενναιόδωρο. Με τον καιρό η σχέση μας έπαψε να είναι η σχέση εκδότη- δημιουργού και μεταλλάχθηκε σε μια βαθιά φιλία. Ήξερε λεπτομέρειες από την προσωπική μας ζωή, μας μιλούσε κι εκείνη ανοιχτά για τις χαρές και τις αγωνίες της, μοιραζόμασταν μυστικά. Με μεγάλη αγάπη.
Για χρόνια προσπαθούσε να μας πείσει να της μιλάμε στον ενικό. Αλλά το «κυρία Δημουλά μας» είχε μέσα τόση τρυφερότητα όσο σεβασμό είχε και η σχέση.
Αντίο κυρία Δημουλά μας. Αφήνετε δυσαναπλήρωτο κενό στην οικογένεια του Ίκαρου.