Η Ελλάδα βρίσκεται στο κατώφλι μιας στρατηγικής αλλαγής που θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελληνική Δημοκρατία να γίνει ο γεωπολιτικός επόπτης των αναδυόμενων εμπορικών διαδρόμων Ανατολικής Αφρικής-Ευρώπης και Μέσης Ανατολής-Ευρώπης για την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Αυτό επισημαίνει ο Michaël Tanchum, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων με ειδίκευση στην περιοχή της Μεσογείου και περιοχής ΜΕΝΑ (Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής), Πανεπιστήμιο Navarra, Ισπανία και Κύριος Ερευνητής, Austrian Institute for European and Security Policy (AIES) στο Κείμενο Πολιτικής που έγραψε για το ΕΛΙΑΜΕΠ.
Ο Tanchum εξηγεί πως το αν η Ελλάδα πρωτοστατήσει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης στη διαμεσογειακή συνδεσιμότητα θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της Αθήνας να αναπτύξει τη δική της θέση στις βιομηχανικές αλυσίδες αξίας της Ανατολικής Αφρικής και της Μέσης Ανατολής προς την Ευρώπη.
Ο Tanchum λέει πως η πάλη για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής συνεχίζεται μετά την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία το 2016 και αυτό το κενό εξουσίας έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για όλα τα κράτη που εμπλέκονται στην περιοχή, ιδίως για την Ελλάδα.
Από το 2014 οι σχέσεις Ελλάδας-Αιγύπτου γίνονται ολοένα και πιο στενές. Αμφότερες βρίσκονται στην αιχμή του δόρατος της εμπορικής και στρατηγικής συνεργασίας, μέσω κοινών συνομιλιών με τον αραβικό κόσμο, αξιοποιώντας φόρουμ και διεξάγοντας κοινές στρατιωτικές ασκήσεις.
Ο τουρκικός επεκτατισμός έχει δημιουργήσει ένα νέο γεωπολιτικό δεσμό μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, δύο χωρών που έχουν ήδη ένα εμπορικό παρελθόν, και θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον αποφασιστικό δεσμό για μια ευρύτερη διευρωπαϊκή συνεργασία.
Η Ελλάδα έχει γυρίσει σελίδα στη σύνδεσή της με τη Μέση Ανατολή
Η σχέση μεταξύ Αθήνας και Καΐρου έχει ως αποτέλεσμα έναν αναδυόμενο εμπορικό διάδρομο Ευρω-Αφρικής που διασχίζει την Ανατολική Μεσόγειο.
Η σχέση Ελλάδας-Αιγύπτου θα περιστρέφεται ολοένα και περισσότερο γύρω από τη στρατηγική σημασία του κοινού σχηματισμού ενός ανατολικού κόμβου για τη διαμεσογειακή συνδεσιμότητα μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Μέσης Ανατολής. Συγχρόνως, οι ολοένα ισχυρότερες εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο αποδεικνύονται κρίσιμες για την ελληνική οικονομία, αντανακλώντας τον εξωστρεφή προσανατολισμό της Ελλάδας και την επιδίωξή της για προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Η Ελλάδα έχει επίσης γυρίσει μια νέα σελίδα στη σύνδεσή της με τη Μέση Ανατολή μέσω της εμβάθυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ και την ταυτόχρονη ενίσχυση των δεσμών με τον αραβικό κόσμο, και ειδικά με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τη Σαουδική Αραβία.
Μέσα από τις σχέσεις της με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, η Ελλάδα ανάγεται σε ευρωπαϊκό παίκτη για συνέχιση εμπορικής δραστηριότητας από την Ανατολική Μεσόγειο έως την Ερυθρά Θάλασσα στα κράτη του Αραβικού Κόλπου.
Η αναπτυσσόμενη οικονομία της πράσινης ενέργειας και καινοτομίας της Ελλάδας προσφέρει πολλά υποσχόμενες οδούς για τη δέσμευση της Αιγύπτου, του Ισραήλ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) και της Σαουδικής Αραβίας σε κοινοπραξίες που θα μετατρέψουν την Ελλάδα σε πρωτοποριακό διαμεσογειακό φορέα. Άλλωστε, η Ελλάδα αναδύεται ως κορυφαία οικονομία καινοτομίας -σύμφωνα με τον δείκτη καινοτομίας του Bloomberg για το 2021, όπου κατατάσσεται ως η 30ή πιο καινοτόμος οικονομία, ξεπερνώντας τους νέους της εταίρους, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι οι προσπάθειες της Αθήνας να εμβαθύνει τη συνεργασία της με τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία απολαύουν διακομματικής υποστήριξης. Η πλατφόρμα κοινών επενδύσεων μεταξύ Ελλάδας και Εμιράτων (ύψους σχεδόν μισού δισεκατομμυρίου ευρώ) ξεκίνησε υπό την προηγούμενη κυβέρνηση, παράλληλα με την εμβάθυνση των σχέσεων της Ελλάδας με το Ισραήλ. Χτίζοντας πάνω σε αυτή τη βάση, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει προωθήσει σημαντικά τις προσπάθειες της Ελλάδας να εμβαθύνει τις οικονομικές της σχέσεις με τους εταίρους του Αραβικού Κόλπου.
Οι νέες εμπορικές σχέσεις της Ελλάδας συνδυάζονται με μια εντονότερη συνεργασία άμυνας με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία. Εκτός από ενίσχυση των μεσογειακών εμπορικών σχέσεων της Ελλάδας, οι εταίροι του Αραβικού Κόλπου παρέχουν στην Ελλάδα έναν βαθμό αμυντικής αυτονομίας, επιτρέποντας έτσι στην Αθήνα να προσεγγίσει τους Ευρωπαίους εταίρους της με έναν λιγότερο εξαρτημένο τρόπο.
Ελλάδα: Εδρα του μεγαλύτερου εμπορικού στόλου στον κόσμο
Φυσικά, ως έδρα του μεγαλύτερου εμπορικού στόλου στον κόσμο, η Ελλάδα έχει καίριο ρόλο στη διαμεσογειακή συνδεσιμότητα. Ωστόσο, αν η Ελλάδα συγκαταλεγεί ανάμεσα στις κορυφαίες διαμεσογειακές δυνάμεις της ΕΕ, θα σημάνει μια αλλαγή στρατηγικής σημασίας. Στην περίπτωση αυτή η ΕΕ ενδέχεται να αναθεωρήσει την προσέγγισή της προς την Ελλάδα και να ενθαρρύνει τον στενότερο συντονισμό μεταξύ της Ελλάδας και άλλων κρατών-μελών για τη διευκόλυνση επενδύσεων και κοινοπραξιών τόσο με την Ανατολική Αφρική όσο και με τη Μέση Ανατολή.
Παρόλο που η Γαλλία αναγνωρίζει την Ελλάδα ως γεωπολιτικό εταίρο, υπάρχουν περιθώρια στενότερης συνεργασίας. Η οικονομική σχέση της Ιταλίας με την Ελλάδα, αν και ισχυρή, παραμένει διφορούμενη, καθώς η προσέγγιση της Ρώμης σχετικά με τη διαμεσογειακή συνδεσιμότητα επικεντρώθηκε κυρίως στον ρόλο της Ελλάδα ως ενός εξαρτώμενου κράτους διέλευσης. Μια εταιρική σχέση Ελλάδας-Ιταλίας θα ήταν, επομένως, κρίσιμη, υπό τον όρο ότι η Ρώμη είναι πρόθυμη να αντιμετωπίσει την Αθήνα με μεγαλύτερη ισοτιμία.
Ελλείψει ενός πιο αποτελεσματικού ευρωπαϊκού συντονισμού, η Αθήνα θα συνεχίσει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία, συνεχίζοντας τη συνεργασία της με επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΕΕ -εντείνοντας πιθανώς τις ήδη προβληματικές διαφορές εντός του ευρωπαϊκού συστήματος.
Θα εξυπηρετούσε, λοιπόν, καλύτερα την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και -μεμονωμένα- τα κράτη-μέλη της να προσεγγίσουν την Ελλάδα με μεγαλύτερη ισοτιμία, αξιοποιώντας τη διαμεσογειακή συνδεσιμότητά της, σε ένα αμοιβαίως επωφελές πλαίσιο.