Στον καίριο ρόλο που έπαιξαν οι γυναίκες στη δίωξη αλλά και στην καταδίκη της Χρυσής Αυγής εστιάζει σε δημοσίευμά του ο Guardian.
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, ο ρόλος τόσο της προέδρου Μαρίας Λεπενιώτη, όσο και των εισαγγελέων αλλά και της Μάγδας Φύσσα, ήταν καθοριστικός για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής αλλά και την ανάδειξη της σημασίας της δικαιοσύνης.
Πίσω από την έδρα, μπροστά από το κυρίως ανδρικό κοινό της, καθώς η μαραθώνια δίκη της Χρυσής Αυγής μπήκε στην τελευταία της πράξη, η ανώτατη δικαστής Μαρία Λεπενιώτη έκανε ό,τι έκανε κάθε εβδομάδα: διατηρούσε την ειρήνη.
Δίκη Χρυσής Αυγής: Στη φυλακή ο Μιχαλολιάκος και η ηγετική ομάδα
Ομόφωνα εγκληματική οργάνωση η Χρυσή Αυγή -Ολη η απόφαση
Δεν ήταν εύκολο. Τα συναισθήματα συχνά κυριαρχούσαν. Ακόμη και την ώρα που η αυλαία ετοιμαζόταν να πέσει στη δίκη με την απόφαση για τις αναστολές, η Ελληνίδα δικαστής, λακωνική και χαμηλών τόνων, έπρεπε να πετύχει μια εξαιρετική πράξη ισορροπίας προεδρεύοντας σε μια υπόθεση που έβαζε στο εδώλιο τους περισσότερους ναζί ηγέτες και συμπατριώτες της από την εποχή της Νυρεμβέργης.
«Μοντέλο αυτοσυγκράτησης»
Στο δικαστήριο, κάθε λέξη είχε μετρήσει. Δεν υπήρξε ανοχή για την ακραία ρητορική που τροφοδότησε τη θεαματική άνοδο της νεοφασιστικής οργάνωσης.
«Μέρα με τη μέρα, δικάσιμο με τη δικάσιμο, κατάφερε να διατηρήσει την αρμονία», λέει η Γιώτα Τέσση, δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών», η οποία παρακολούθησε τη διαδικασία σχεδόν από την έναρξή της τον Απρίλιο του 2015. «Η γνώση της πάνω στην υπόθεση είναι απίστευτη. Υπήρξε μοντέλο αυτοσυγκράτησης, αλλά είχε επίσης επίγνωση του βάρους της στιγμής».
Οι ιστορικοί του μέλλοντος κοιτάζοντας πίσω θα δουν τις γυναίκες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πτώση της Χρυσής Αυγής. Κάτω από το φαινομενικά ανέκφραστο πρόσωπο της Λεπενιώτη, το τριμελές δικαστήριο έχει πάει εκεί όπου πολλοί άλλοι στην Ελλάδα φοβούνταν προηγουμένως να πατήσουν. Μετά την ετυμηγορία της-ορόσημο, ότι το ακροδεξιό, υπερεθνικιστικό κόμμα ήταν εγκληματική οργάνωση με σκοπό να εξοντώσει τους αντιπάλους του, έχει εκδώσει ποινές που σχεδόν σίγουρα θα διασφαλίσουν ότι η ηγεσία του θα παραμείνει πίσω από τα σίδερα για τα επόμενα χρόνια. Ο ιδρυτής του κόμματος, Νίκος Μιχαλολιάκος, και οι γεμάτοι τατουάζ «λοχαγοί» του, που αποτελούσαν τον εσωτερικό του κύκλο, θα εκτίσουν όλοι 13 χρόνια φυλάκισης.
Η τιμωρία τελικά επιβλήθηκε από μια γυναίκα
Με το τελευταίο κεφάλαιο στην ιστορία της πιο βίαιης πολιτικής δύναμης της Ευρώπης να γράφεται τελικά, δεν θα παραγραφεί ότι η τιμωρία, τελικά, επιβλήθηκε από μια γυναίκα. «Είναι αναμφισβήτητο ότι σε αυτή την περίπτωση η Δικαιοσύνη ήταν γένους θηλυκού», λέει η Μαρία Στρατηγάκη, καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σημειώνοντας τον αριθμό των γυναικών εισαγγελέων και ανακριτών που συμμετείχαν επίσης στην κατάρτιση του φακέλου κατά της Χρυσής Αυγής: «Για ένα κόμμα του οποίου η ιδεολογία βασίζεται στην ανδρική υπεροχή, του οποίου η κοσμοθεωρία είναι τόσο στρατιωτική, είναι σίγουρα ταπεινωτικό και θα τους πονέσει».
Τα μαθήματα που θα πρέπει να πάρει κανείς
Η Στρατηγάκη είναι μεταξύ των πολλών που πιστεύουν ότι υπάρχουν μαθήματα που θα πρέπει να αντληθούν.
Το σκοτεινό κεφάλαιο της Χρυσής Αυγής -η μετεωρική άνοδός της από ένα περιθωριακό κίνημα πριν από 40 χρόνια στο τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της Ελλάδας μετά από ψήφους διαμαρτυρίας για τη λιτότητα που είχε υπαγορεύσει η ΕΕ- έχει δημιουργήσει ανησυχητικά ερωτήματα.
Όταν οι ιστορικοί του μέλλοντος κοιτάξουν πίσω, θα δουν επίσης ένα έθνος του οποίου η πολιτική τάξη ήταν απαράδεκτα αργή στην αντιμετώπιση της δεξιάς απειλής και μιας κοινωνίας της οποίας η σιωπή ήταν εκκωφαντική. Μια αστυνομική δύναμη της οποίας η πολυπλοκότητα επέτρεψε στους εξτρεμιστές να ενεργήσουν με ατιμωρησία. Μέχρι τη δολοφονία ενός δημοφιλούς αντιφασιστικού Έλληνα καλλιτέχνη χιπ χοπ, του Παύλου Φύσσα, που προκάλεσε μια αντίδραση που ήταν αδύνατο να αγνοηθεί –έχει ήδη έρθει στο φως με τη δίκη. Αξιωματούχοι που έδειξαν τη συμπάθειά τους στην οργάνωση, καλύπτοντας επιθέσεις εναντίον αριστερών, μεταναστών και προσφύγων και της κοινότητας LGBTQ, ήταν μεταξύ των 68 κατηγορουμένων της ακρόασης.
«Η Δικαιοσύνη μπήκε εκεί που άλλοι έπρεπε να είχαν πατήσει»
Αντ’ αυτού, χρειάστηκε το σύστημα της Δικαιοσύνης, που θεωρείται ένα από τα λίγα αξιοκρατικά θεσμικά όργανα της χώρας, για να αντιμετωπίσει τις βίαιες τακτικές του κόμματος.
«Η Δικαιοσύνη μπήκε εκεί που άλλοι έπρεπε να είχαν πατήσει προηγουμένως», λέει η Στρατηγάκη στον Guardian. «Και το σύστημα Δικαιοσύνης μας είναι γεμάτο από γυναίκες δικαστές, γιατί είναι αυτές που τα πάνε καλύτερα στις εξετάσεις και ανέρχονται στην κορυφή».
Η Λεπενιώτη, σε ηλικία 62 ετών, έχει την ίδια ηλικία με τον Μιχαλολιάκο, τον επιπόλαιο ηγέτη της Χρυσής Αυγής, του οποίου οι εξτρεμιστικές ιδέες και η αγάπη για τον εθνικό σοσιαλισμό καλλιεργήθηκαν κατά το καθεστώς των συνταγματαρχών του 1967-74. Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μόλις είχε βγει από τη Νομική Σχολή ως κορυφαία φοιτήτρια, θα γινόταν μία από όσες ανήκαν στην πρώτη γενιά γυναικών δικαστών στην Ελλάδα.
Καμία δίκη από την κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος δεν ήταν τόσο πολιτικά σημαντική
Όμως, όπως σημειώνει η καθηγήτρια Στρατηγάκη, δεν θα μπορούσε να φτάσει σε αυτό εάν δεν υπήρχε το θάρρος άλλων γυναικών στο σύστημα Δικαιοσύνης που θα συγκέντρωναν τον ογκώδη φάκελο εναντίον της Χρυσής Αυγής.
Μέσα σε λίγες ημέρες από τη δολοφονία του Φύσσα, ανατέθηκε στις Ιωάννα Κλάπα και η Μαρία Δημητροπούλου, από την Ευτέρπη Κουτζαμάνη, την πρώτη γυναίκα εισαγγελέα που διορίστηκε στο ανώτατο δικαστήριο, να διερευνήσει τη δολοφονία.
Οι δικαστές πέρασαν τους επόμενους 9 μήνες φρουρούμενες να ξεψαχνίζουν τα αρχεία της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής, με τα μέλη της να είναι ήδη προφυλακισμένα. Παρά τις απειλές και τον σχεδόν καθημερινό εκφοβισμό, εξέτασαν αμέτρητους μάρτυρες, είδαν χιλιάδες ώρες βίντεο, εικόνες, ομιλίες, έγγραφα και ιστοσελίδες που περιέγραφαν λεπτομερώς την εμμονή των μελών του κόμματος με την τοξική ιδεολογία του Χίτλερ και του Γ’ Ράιχ. Ο φάκελος των 15.000 σελίδων έθεσε τελικά την υπόθεση εναντίον της Χρυσής Αυγής. Δεδομένου του ότι ήταν αδύνατη η απαγόρευση ενός κόμματος που είχε εκλεγεί δημοκρατικά, έγινε ζωτικό η εξτρεμιστική οργάνωση να εκτεθεί ως εγκληματική.
«Η καλύτερη υπεράσπιση οποιασδήποτε φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι το κράτος δικαίου και το θάρρος και γενναιότητα ατόμων σαν αυτές τις γυναίκες», δήλωσε ο Αριστείδης Χατζής, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Εξίσου σημαντικό, οι γυναίκες ήταν επίσης καθοριστικής σημασίας για την κατάρρευση της Χρυσής Αυγής συλλογικά», πρόσθεσε αναφερόμενος στην αποτυχία του κόμματος να μπει στο Κοινοβούλιο κατά τις τελευταίες εκλογές του Ιουλίου 2019.
Η Μάγδα Φύσσα
Στην έδρα, η Λεπενιώτη έχει υπηρετήσει τη Δικαιοσύνη. Αλλά στο κοινό της υπάρχει μια γυναίκα, που ήταν πάντα πιστή εκεί. Για πολλούς είναι η εικόνα του Παύλου, του δολοφονηθέντος γιου της, ένα οδυνηρό σύμβολο της μάχης του σωστού και του λάθους. Κανείς δεν έχει τραβήξει τόσο το ενδιαφέρον για τη δίκη όσο η Μάγδα Φύσσα, μια μοδίστρα προτού ο Παύλος, ένα παιδί εργατικής τάξης, μαχαιρωθεί στο Κερατσίνι τον Σεπτέμβριο του 2013.
Ξέρει πως τίποτα δεν θα τον φέρει πίσω, αλλά φωνάζει, σε μια έκρηξη χαράς και συγκίνησης λίγα λεπτά αφότου το δικαστήριο εξέδωσε την απόφαση για τους νεοναζί: «Παύλο, τα κατάφερες».
Προς το παρόν, το δηλητηριώδες παρελθόν έχει καταλαγιάσει. Η αλήθεια και η ομορφιά αναδύθηκαν θριαμβευτικά με την καταδίκη της Χρυσής Αυγής.