Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο οι πολίτες -αλλά και οι υγειονομικές αρχές ανά τον κόσμο- δείχνουν να έχουν «ξεχάσει» τη γρίπη, λόγω της μαινόμενης πανδημίας του κορωνοϊού.
Ο «γρίφος» είχε ξεκινήσει να απασχολεί τους ειδικούς στην Ελλάδα από τον περασμένο Μάιο, οπότε καταγράφηκε ένα ιστορικό ρεκόρ: Μηδέν κρούσματα και μηδέν νεκροί από τη γρίπη. Το γεγονός ότι δεν υπήρξε καμία απώλεια από τη γρίπη είναι, προφανώς, θετικό. Οι επιστήμονες, ωστόσο, ανησυχούσαν, καθώς, δίχως να έχουν κρούσματα να μελετήσουν, δεν θα μπορούσαν να προβλέψουν ποιο στέλεχος της γρίπης θα επικρατήσει, ώστε να σχεδιάσουν το εμβόλιο για τον -φετινό- χειμώνα.
«Είναι η πρώτη χρονιά που δεν στείλαμε αναφορά για χαρακτηρισμό του στελέχους της γρίπης, ώστε να δούμε αν τελικά θα μοιάζουν με του εμβολίου. Αν δεν μοιάζει, θα πρέπει να βρούμε τι στέλεχος έχει επικρατήσει και να μπει στο εμβόλιο της νέας χρονιάς. Οπως έχουν σήμερα τα πράγματα, το επόμενο εμβόλιο για τη γρίπη (σ.σ.: χρειάζεται περίπου 6 μήνες η παρασκευή του) θα χτιστεί πάνω στα ελάχιστα δείγματα που έχουμε, με τον κίνδυνο να είναι μηδενική η αποτελεσματικότητά του. Δεν ξέρουμε δηλαδή αν αυτό το στέλεχος που επιλέξαμε θα είναι το στέλεχος που θα επικρατήσει» δήλωνε τον Μάιο στο iefimerida.gr ο Αθανάσιος Κοσσυβάκης, μοριακός βιολόγος και προϊστάμενος του εργαστηρίου του Ινστιτούτου Παστέρ.
Γιατί φοβούνται οι ειδικοί δυναμική επανεμφάνιση της γρίπης
Αμερικανοί επιστήμονες που μελετούν τη γρίπη εκτιμούν ότι υπάρχουν βάσιμα στοιχεία που δικαιολογούν τις ανησυχίες. Η συγκεκριμένη ομάδα ειδικών «βλέπει» ανοικτό το ενδεχόμενο για επανεμφάνιση της γρίπης, και μάλιστα σε μεγάλη κλίμακα, τον φετινό χειμώνα.
Η αιτία, όπως παρατηρούν οι ερευνητές της Σχολής Δημόσιας Υγείας Mailman του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, είναι ότι σε πολλές χώρες αίρονται σταδιακά -ή και πιο δραστικά- τα μέτρα προφύλαξης για τον κορωνοϊό, όπως η χρήση μάσκας και οι αποστάσεις. Όπως αναφέρουν σε δημοσίευσή τους στο «Journal of Infectious Diseases», η γρίπη, ένας πιο εποχικός ιός από τον SARS-CoV-2, θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα ξεσπάσματα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, όσο περισσότερο χρόνο υπήρχαν σε μία χώρα ή περιοχή περιοριστικά μέτρα κατά του κορωνοϊού, πριν αρθούν πιο πρόσφατα χάρη στους εμβολιασμούς, τόσο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων θα είναι εφέτος, αλλά και τα επόμενα χρόνια, ευάλωτος στη γρίπη. Επιπροσθέτως, η παγκόσμια καταστολή της δραστηριότητας των ιών της γρίπης, κάτι που αποτέλεσε θετική «παρενέργεια» της προφύλαξης από τον κορωνοϊό, καθιστά πιο δύσκολο να γίνει πρόβλεψη ποια στελέχη της γρίπης θα κυκλοφορήσουν περισσότερο, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται η ανάπτυξη αποτελεσματικών αντιγριπικών εμβολίων. Είναι μάλιστα πιθανό να «σηκώσουν κεφάλι» πολλαπλά στελέχη της γρίπης ταυτόχρονα, συμβάλλοντας σε ένα χειρότερο ξέσπασμα.
«Η γρίπη είναι πιθανό να χτυπήσει σκληρά»
Αρκετοί επιστήμονες ομολογούν, πάντως, ότι δεν ξέρουν τι πρέπει να περιμένουν φέτος σχετικά με τη γρίπη.
«Αν οποιοσδήποτε σας πει ότι ξέρει, στην πραγματικότητα δεν ξέρει», δήλωσε στο περιοδικό «Nature» ο Τζον Πέιτζετ, του Ολλανδικού Ινστιτούτου Ερευνών Υγείας στην Ουτρέχτη.
Οι περισσότεροι ειδικοί εκτιμούν ότι η γρίπη τελικά θα ανακάμψει -πιθανώς με ένταση- στο βόρειο ημισφαίριο (όπου βρίσκεται και η Ελλάδα) εφέτος τον χειμώνα. «Μόλις χαλαρώσουμε τις καλές πρακτικές υγιεινής μας, η γρίπη είναι πιθανό να "χτυπήσει" σκληρά», σύμφωνα με τον κλινικό επιδημιολόγο Ρόμπερτ Γουέαρ, του αυστραλιανού Πανεπιστημίου Γκρίφιθ.
Η εποχική γρίπη -συνήθως- σκοτώνει 290.000 έως 650.000 ανθρώπους κάθε χρόνο, παγκοσμίως. Όμως, στη διάρκεια της διετίας 2020-21 έχει -πρακτικά- σχεδόν εξαφανιστεί από τη Γη.
Χαρακτηριστικά, μία μεγάλη χώρα, όπως οι ΗΠΑ, κατέγραψε μόλις 646 θανάτους από γρίπη πέρυσι και εφέτος, όταν ο μέσος ετήσιος αριθμός θανάτων από γρίπη είναι δεκάδες χιλιάδες.
Η γρίπη συνεχίζει πάντως να κυκλοφορεί σε χαμηλά επίπεδα στις τροπικές περιοχές.
«Κλειδί» το αντιγριπικό εμβόλιο
«Φέτος είναι πιο σημαντικό από ποτέ να κάνει κανείς το αντιγριπικό εμβόλιο. Μολονότι είναι σωστό να εστιάζει κάποιος στην προστασία του από την Covid-19, δεν πρέπει να ξεχνά τη γρίπη, που μπορεί επίσης να αποβεί μοιραία» τόνισε ο επικεφαλής της έρευνας, Σεν Πέι, επίκουρος καθηγητής Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας.
Η επιδημιολόγος Άμπερ Γουίν, του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC) των ΗΠΑ, ανέφερε πως υπάρχουν ενδείξεις ότι «αυτήν τη στιγμή κυκλοφορούν στον κόσμο στελέχη της γρίπης H3N2, H1N1 και Β. Ένα κύμα λοιμώξεων γρίπης Β τον χειμώνα 2019-2020 συνέβαλε στο να υπάρξει αριθμός-ρεκόρ θανάτων παιδιών εκείνη την περίοδο. Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εμβολιαστείτε κατά της γρίπης εφέτος», επισήμανε.
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός στην Ελλάδα έχει ήδη ξεκινήσει, με τη χώρα μας να έχει ήδη παραλάβει 1,7 εκατ. δόσεις του εμβολίου. Ο φετινός στόχος είναι τα 4,2 εκατ. εμβόλια.
«Γνωρίζουμε επιδημιολογικά ότι η περίοδος της γρίπης αρχίζει και κορυφώνεται από τον Ιανουάριο μέχρι τον Φεβρουάριο-Μάρτιο. Επομένως, είναι σαφές ότι θα πρέπει να είμαστε νωρίτερα έτοιμοι για να αντιμετωπίσουμε τους ιούς της γρίπης με τον έγκαιρο εμβολιασμό» δήλωνε προ ημερών η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου. Η κυρία Θεοδωρίδου, μεταξύ άλλων, είπε ότι «θα πρέπει να υπολογίσουμε ότι σε κάθε εμβολιασμό χρειάζεται και ένα δεκαπενθήμερο για να υπάρξει η αντίστοιχη ανοσολογική ανταπόκριση».
Γρίπη: Οι 20 ομάδες πληθυσμού που πρέπει να κάνουν το εμβόλιο
Σύμφωνα με τις οδηγίες που είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά και κατά προτεραιότητα σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες:
- Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
- Παιδιά (6 μηνών και άνω) και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
- Χρόνια νοσήματα αναπνευστικού, όπως άσθμα , χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
- Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
- Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη)
- Μεταμόσχευση οργάνων και μεταμόσχευση μυελού των οστών
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
- Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
- Χρόνια νεφροπάθεια
- Χρόνιες παθήσεις ήπατος
- Νευρολογικά -νευρομυϊκά νοσήματα
- Σύνδρομο Down
- Εγκυες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωΐδες και θηλάζουσες.
- Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ.
- Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα).
- Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα, που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης.
- Κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων κλπ.), νεοσύλλεκτοι, ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, καταστήματα κράτησης.
- Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, λοιποί εργαζόμενοι, φοιτητές επαγγελμάτων υγείας σε κλινική άσκηση) και σε κέντρα διαμονής προσφύγων-μεταναστών.
- Άστεγοι.
- Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.