Άνθρωποι με ζωόμορφες μεταμφιέσεις θα δηλώσουν τις επόμενες μέρες τη... θορυβώδη παρουσία τους, σύμφωνα με το έθιμο, σε επτά χωριά της Δράμας.
Στο ρυθμό της λύρας και του νταχαρέ, θα χορέψουν έντονα για να ηχήσουν τα κουδούνια με τα οποία έχουν ζωστεί και να μεταφέρουν έτσι το μήνυμα της καλής χρονιάς, της υγείας και της καρποφορίας.
Πού θα δούμε το έθιμο με τις ζωόμορφες μεταμφιέσεις
Στο επίκεντρο των λαϊκών δρώμενων και εθίμων του Δωδεκαημέρου της Δράμας θα βρεθούν η Καλή Βρύση, το Μοναστηράκι, ο Ξηροπόταμος, η Πετρούσα, ο Βώλακας, το Παγονέρι και οι Πύργοι.
«Για ακόμα μία φορά, είμαστε στην ευχάριστη θέση να υποδεχθούμε τον χρόνο με τα πανάρχαια Λαϊκά Δρώμενα που θα διαδραματιστούν στις επτά κοινότητες του νομού μας. Η πολιτιστική κληρονομιά τους, που κρατάει από τα αρχαία χρόνια, είναι τεράστια και βαριά. Έχουμε ανάγκη τα Δρώμενα, για να στηριζόμαστε στο παρελθόν, ώστε να έχουμε ένα καλύτερο μέλλον, όπως μας αξίζει», είπε σε σχετική συνέντευξη τύπου ο αντιπεριφερειάρχης Δράμας Γρηγόρης Παπαεμμανουήλ και τόνισε ότι το έθιμο διατηρείται χάρη στους ανθρώπους που εκπροσωπούν την παράδοση, ενώ υπογράμμισε το τεράστιο τουριστικό ενδιαφέρον που υπάρχει από επισκέπτες από άλλες περιοχές της χώρας.
«Η Δράμα είναι η γη των Ηδονών της αρχαίας Φυλής των Θρακών και σεμνύνεται ότι διασώζει αρχαιότατη παράδοση, που φτάνει μέχρι την αχλή του μύθου, του αρχαιότερου ελληνικού μύθου της αρπαγής της Περσεφόνης, έως τη μάχη του Λυκούργου με το Διόνυσο, οπότε και επικράτησε η λεγόμενη Διονυσιακή λατρεία στην περιοχή μας. Μέχρι να μπει ο λόγος στην έννοια του θεάτρου, ορισμένες θρακικές φυλές έκαναν κάποια δρώμενα, τα οποία ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να τελούνται», δήλωσε στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο πρόεδρος του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας Γιάννης Παπουτσής, τονίζοντας ότι αυτές τις επιβιώσεις τα μέλη των κατά τόπους πολιτιστικών συλλόγων τις κρατούν ως κόρη οφθαλμού και τις υπηρετούν με ευλάβεια.
Αράπηδες στο Μοναστηράκι, τον Ξηροπόταμο, το Παγονέρι
Κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός της περιοχής αποτελούν οι «Αράπηδες». Ένα έθιμο με μορφή δρωμένου, που τελείται ανήμερα των Θεοφανείων στο Μοναστηράκι για την ευετηρία. Στο θίασο των δρώντων ή αλλιώς στην «τσέτα», μετέχουν ακόμη, οι Γκιλίγκες (νύφες), οι Παππούδες και οι Τσολιάδες (Εύζωνοι). Στην πλατεία του χωριού στήνεται ο …τρανός χορός και ακολουθεί η αναπαράσταση του εικονικού γάμου ή πολέμου, καθώς και η αναπαράσταση του εικονικού οργώματος και τις σποράς.
Αντίστοιχο σκηνικό στήνεται στον Ξηροπόταμο, όπου στη μεταμφίεση των Αράπηδων κυριαρχεί το μαύρο χρώμα, μαύρες φλοκωτές κάπες, εντυπωσιακές υψικόρυφες προσωπίδες και κεφαλοστολές από γιδοπροβιές. Κατά τη διάρκεια αναβίωσης του δρωμένου, η τσέτα των Αράπηδων παρελαύνει στους δρόμους, κάτω από τους εκκωφαντικούς ήχους των κουδουνιών τους, ενώ τη συμπληρώνουν, ο Εύζωνες (γαμπροί), οι Γκελίγκες (νύφες) και οι Μάνγκουδες (παλιάτσοι). Δύο αρχηγοί ομάδων παλεύουν μέχρι την τελική πτώση του ενός. Ακολούθως, μαζεύονται όλοι γύρω από τον πεσμένο αρχηγό, σε μια μυσταγωγία, που τελειώνει με την ανάσταση του νεκρού και τον ιδιόρρυθμο ξέφρενο χορό όλων, συμβολίζοντας έτσι, τη χειμερία νάρκη της φύσης και την ανάστασή της με τον ερχομό της άνοιξης.
Την ίδια μέρα, στο Παγονέρι αναβιώνει το δρώμενο των Χαράπηδων ή Αράπηδων, στο οποίο κυριαρχούν τα πειράγματα, οι χοροί και τα τραγούδια υπό τους ήχους της γκάιντας και του νταχαρέ. Οι Αράπηδες είναι μεταμφιεσμένοι με προβιές που καλύπτουν όλο το σώμα, φέρουν μάσκα με τρεις τρύπες για τα μάτια και το στόμα, στη μέση κρεμούν κουδούνια, στο χέρι κρατούν ξύλινα σπαθιά και στάχτη και φορούν γουρουνοτσάρουχα.
Μπαμπούγερα στην Καλή Βρύση και Μπάμπιντεν στην Πετρούσα
Τα «Μπαμπούγερα», δηλαδή οι μεταμφιεσμένοι σύγχρονοι σάτυροι (ακόλουθοι) του θεού Διόνυσου, που κάνουν την εμφάνιση τους στους δρόμους της Καλής Βρύσης, είναι ορμητικοί και υπερκινητικοί. Ένα δρώμενο που έχει τις ρίζες του στη λατρεία του θεού Διόνυσου κατά την αρχαιότητα. Το έθιμο διαδραματίζεται στις 6 και 7 Ιανουαρίου και κορυφώνεται στις 8 του ίδιου μήνα, με την αναπαράσταση του εικονικού γάμου. Μάλιστα, στο συγκεκριμένο δρώμενο -και συγκεκριμένα στο ρόλο του κουμπάρου, θα συμμετέχει ένας ελληνικός πολιτιστικός σύλλογος που δραστηριοποιείται στην Ολλανδία.
Αντίστοιχα, ένα δρώμενο που αποβλέπει στην καλοτυχία, τη γονιμότητα, την καρποφορία, την απελευθέρωση της γης από τα δεσμά του χειμώνα, λαμβάνει χώρα στην Πετρούσα. Κυρίαρχο στοιχείο του εθίμου είναι η καμήλα, η οποία συμβολίζει τις περιπέτειες του ανθρώπου μέσα στη ζωή και το χρόνο και την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει να παλεύει κόντρα στις ελλείψεις και τις στερήσεις. Το «Μπάμπιντεν» κορυφώνεται στις 8 Ιανουαρίου, με την αναπαράσταση οργώματος και σποράς καθώς και άλλων εργασιών, με την παρουσία του σταχτή και των ανδρείκελων, που αναπαριστούν την γενετήσια ορμή και με γλέντι που κρατά μέχρι αργά το βράδυ.
Παραδοσιακά δρώμενα στο Βώλακα και λαϊκά δρώμενα στους Πύργους
Κάθε εποχή του χρόνου οι ντόπιοι στο Βώλακα αναβιώνουν με μοναδικό τρόπο αρχαία έθιμα, πλούσια σε συμβολισμούς.
Η εικονική σπορά, το μιμητικό όργωμα, οι νύφες, οι κουμπάροι, οι ροπαλοφόροι παίζουν τον ρόλο τους στο δρώμενο που ξορκίζει το κακό από το χωριό, εδώ και αιώνες.
Έθιμα όπως αυτά της μπάρας, των Αράπηδων και το Μπάμπιντεν έρχονται να αναβιώσουν τις μέρες αυτές μέσα σε ένα κλίμα σκωπτικό, σατυρικό και γιορτινό.
Στα δρώμενα των Πύργων συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού πίνοντας και χορεύοντας υπό τους ήχους της γκάιντας, της μακεδονικής λύρας και του νταχαρέ, ενώ σημείο αναφοράς αποτελούν οι μεταμφιέσεις και οι εικονικές αναπαραστάσεις με ευετηριακό πάντα χαρακτήρα και με έντονους συμβολισμούς.