Με αφορμή την γιορτή των ερωτευμένων, του Αγίου Βαλεντίνου η Prorata πραγματοποίησε πανελλαδική έρευνα για να καταγράψει την ερωτική δραστηριότητα των Ελλήνων και τις αντιλήψεις τους υπό συνθήκες κοινωνικής/οικονομικής πίεσης.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μεταξύ 7 και 10 Φεβρουαρίου σε δείγμα 604 ατόμων, ενώ στις απαντήσεις δόθηκε και η επιλογή ως προς τα φύλα Άνδρας, Γυναίκα, Άλλο.
Το 43% των Ελλήνων «απέχει» από το σεξ
Το 38% δεν είναι σεξουαλικά ενεργό ενώ ένα 5% δεν έχει έρθει ποτέ σε ερωτική επαφή με άλλο άτομο. Ωστόσο, ένα 56% παραμένει σεξουαλικά δραστήριο, από το οποίο το 40% δηλώνει ότι έχει κάνει πάνω από 1 φορά σεξ την προηγούμενη εβδομάδα.
Η Λίζα Τσαλίκη, Καθηγήτρια στην «Κοινωνία της Πληροφορίας, Πολιτική και Δημοφιλή κουλτούρα», στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, βρίσκει ενδιαφέρον ότι το 38% παραδέχεται ότι έχει καιρό να κάνει σεξ – και ένα 16% αναφέρει ότι δεν έχει κάνει σεξ την προηγούμενη εβδομάδα (αν και δεν έχει καιρό να κάνει σεξ).
«Συνήθως έχουμε inflated απαντήσεις, ειδικά από άνδρες, που “φουσκώνουν”’” την πραγματικότητα και μετά έχουμε έρευνες που μιλάνε για το “πόσο ερωτικός λαός/σεξουαλικά ενεργοί είναι οι Έλληνες”» εξηγεί.
Βλέποντας τις ηλικίες, η κα Τσαλίκη θεωρεί αναμενόμενο οι μικρότερες ηλικίες να είναι πιο σεξουαλικά ενεργές (μόνο 6% στους 17-34 λένε ότι δεν έκαναν σεξ την προηγούμενη εβδομάδα, σε σχέση με 21% για τους άνω των 55).
Σε σχέση με τους άνδρες και τις γυναίκες, η κα Τσαλίκη βρίσκει ενδιαφέρον ότι οι άνδρες εμφανίζονται να κάνουν περισσότερο σεξ (33% 1-2 φορές την εβδομάδα, 14% 3+την εβδομάδα).
«Αυτό μπορεί να ισχύει όντως, αλλά μπορεί και κάποιοι να “πανωβάζουν”. Χρήσιμο να βλέπαμε και εδώ το ηλικιακό break down» λέει, εξηγώντας πως «Οι γυναίκες μπορεί να κάνουν under-reporting, ιδιαίτερα οι μεγαλύτερες, που ίσως να έχουν ενστερνιστεί ότι μια γυναίκα που αποζητά και κανει πολύ σεξ είναι “ανήθικη” και άρα καλό είναι να μην το διαλαλεί».
Ο Βαγγέλης Λιότζης, διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών θεωρεί εύλογο σε κάποιο βαθμό το μεγάλο ποσοστό ακόμα και παντρεμένων δεσμευμένων που απέχουν από το σεξ. «Η σεξουαλικότητά είναι, μεταξύ άλλων, μια παράλληλη αφήγηση της ζωής μας. Συνδέεται και συναρθρώνεται με την καθημερινότητα των εκάστοτε ατόμων, αλλά και με το γενικότερο κλίμα που διαμορφώνεται σε κοινωνικό επίπεδο» εξηγεί.
«Σε κάθε περίπτωση, ο “γάμος από έρωτα”, ως μετασχηματισμός του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι επιλέγουν να παντρευτούν, επιβεβαιώνεται στην πράξη από την αποχή από το σεξ, την απιστία ή και το διαζύγιο» υπογραμμίζει, τονίζοντας ότι αυτό συμβαίνει «διότι, ως γνωστόν, ο έρωτας “κάποια στιγμή τελειώνει”. Αν δεν έχει διαμορφωθεί η σχέση έτσι ώστε να περιλαμβάνει και άλλες συναισθηματικές, αλλά και εργαλειακές, βάσεις πέρα από την αρχική φάση του έρωτα, τότε η απομείωση της σεξουαλικής ζωής ενός ζευγαριού είναι μια απολύτως αναμενόμενη εξέλιξη».
Οι μισοί έχουν απιστήσει τον/την σύντροφό τους
Το 51% των ερωτηθέντων λέει ότι έχει απιστήσει σε σταθερή σχέση ή σε γάμο.
«Το σίγουρο είναι ότι η απιστία θεωρείται πια κομμάτι του παιχνιδιού» λέει ο Βαγγέλης Λιότζης.
Εξηγεί ότι, όπως ο γενικόλογος όρος απιστία αντικατέστησε τον νομοκεντρικό όρο μοιχεία, έτσι σιγά σιγά περνάμε σε μια φάση όπου το βασικό χαρακτηριστικό της μονογαμικής προσωπικής σχέσης δεν θεωρείται αυτονόητο και δεδομένο.
«Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να επισημανθεί ότι ως απιστία συχνά θεωρούνται και άλλες συμπεριφορές ή πρακτικές, όπως για παράδειγμα το sexting με άλλα άτομα και η κατανάλωση πορνογραφίας» λέει ο ίδιος. «Για αυτές όμως τις πράξεις δεν υπάρχει καθολική συμφωνία ότι όλες τους συνιστούν απιστία. Καθολική συμφωνία συνεχίζει να υπάρχει μόνο για την καταφανή περίπτωση του σεξ με άτομο εκτός σχέσης ή γάμου».
Πιο πιστές οι γυναίκες από τους άνδρες
Οι γυναίκες είναι πιο πιστές (57%) έναντι των ανδρών (45%).
«Χωρίς να είναι σαφές πόσοι από αυτούς που είναι παντρεμένοι ή είναι σε σχέση αυτή την περίοδο είναι άνδρες ή γυναίκες, προκύπτει ότι οι γυναίκες στο δείγμα φαίνεται να είναι πιο πιστές από τους άνδρες» λέει η κα Τσαλίκη.
«Βέβαια», η ίδια τονίζει πως «αν λάβουμε υπόψη ότι πολλές φορές παρατηρούμε σε έρευνες που σχετίζονται με ζητήματα “ηθικής”, υπάρχει η τάση για το λεγόμενο over-reporting -η κατάσταση κατά την οποία τα υποκείμενα δείχνουν υπερβάλλοντα ζήλο να δώσουν τη “σωστή” απάντηση. Στην περίπτωση αυτή “σωστή” απάντηση είναι ότι η γυναίκα δεν έχει απιστήσει, πληρώντας έτσι την κοινωνικά αποδεκτή επιταγή της “καλής/ηθικής” γυναίκας που είναι πιστή, διευκρινίζει η κα Τσαλίκη.
«Έ, τότε και εδώ θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε το πόσο πραγματικό είναι αυτό το ποσοστό. Αρκετές γυναίκες θα μπορούσαν να έχουν δώσει την απάντηση που θεωρούν ότι θα έπρεπε να δώσουν στην ερώτηση αυτή» συμπεραίνει η καθηγήτρια στην Κοινωνία της Πληροφορίας, Πολιτική και Δημοφιλή κουλτούρα.
Για την κα Τσαλίκη, θα ήταν ενδιαφέρον να βλέπαμε τι λένε γυναίκες και άνδρες σε διαφορετικές ηλικίες. «Αν πάμε στην ηλικία, πιο πιστά φαίνεται να είναι νεαρότερα άτομα, και μάλιστα στις πιο χαμηλές ηλικίες. Βέβαια, εδώ είναι πιο εύκολο/πιθανό να μην είσαι σε σταθερή σχέση/ή παντρεμένος/η (άρα η απάντησή σου αν έχεις απιστήσει μέσα στον γάμο θα είναι “όχι”- 66%), οπότε θέλει προσοχή να μην υπερεκτιμήσουμε την κατάσταση» προειδοποιεί η ίδια.
Την ίδια στιμή, άτομα άνω των 55 δηλώνουν σε μεγαλύτερο ποσοστό ότι έχουν απιστήσει (57%). Αυτή η διαφορά μεταξύ των πιο νεαρών και των πιο μεγάλων, σύμφωνα με την κα. Τσαλίκη θα μπορούσε να σηματοδοτεί κάποια αλλαγή στην στάση μας απέναντι στις σχέσεις. “Αλλαγή” «με την έννοια ότι οι νεαρότερες γενιές έχουν άλλη κουλτούρα, βλέπουν την σταθερή σχέση πιο ουσιαστικά, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες έχουν μεγαλώσει με το σκεπτικό ότι η απιστία στην μακροχρόνια σχέση (γάμο) είναι κάτι αποδεκτό και “‘κανονικό””, ειδικά για τους άντρες» εξηγεί η ίδια, «οπότε εδώ θα ήταν χρήσιμο να βλέπαμε το cross-section φύλου και ηλικίας».
Ο διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνιολογίας, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών συμπεραίνει ότι γενικά στην έρευνα δεν παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις στις απαντήσεις γυναικών και ανδρών.
«Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η έμφυλη ανισότητα στο πεδίο της σεξουαλικότητας έχει αρθεί. Τα δύο μέτρα και δύο σταθμά (double standards) ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες συνεχίζουν να κυριαρχούν. Φαίνεται όμως ότι υπάρχει μια ένδειξη έμφυλης συμμετρίας αναφορικά με τους τρόπους που γυναίκες και άνδρες αντιλαμβάνονται τις σεξουαλικές σχέσεις» σημειώνει ο ίδιος.
Οι Ελληνες λένε «όχι» σε ανοιχτές σχέσεις και παράλληλες ερωτικές επαφές με τρίτους
Το συντριπτικό ποσοστό των ερωτηθέντων, 77% δεν εγκρίνει ανοιχτού τύπου σχέσεις. Ωστόσο, 1 στους 4 δηλώνει πως είτε είχε στο παρελθόν είτε θα ήθελε ο/η σύντροφος να είχε παράλληλα ερωτικές επαφές με τρίτους.
«Βλέπουμε ότι τα 2/3 (77%) δεν θα άντεχαν μια ανοιχτή σχέση! Καταλαβαίνουμε γιατί το swinging δεν έπιασε ποτέ στην Ελλάδα…, στους 2, τρίτος δεν χωρά» υπογραμμίζει η Λίζα Τσαλίκη.
Προσθέτει όμως ότι αυτό «δείχνει επίσης πόσο έχει γίνει “κοινό κτήμα” η έννοια της ρομαντικής αγάπης (romantic love) όπου έχεις ένα ζευγάρι που αγαπιέται», τονίζοντας ότι όμως «ότι δεν ήταν η έννοια της αγάπης πάντα τετοια».
Για να είμαστε ακριβείς στην ερμηνεία του τι μπορεί να συνιστά η καταγραφή μιας τέτοιας στάσης, λέει ο Βαγγέλης Λιότζης, πρέπει να εμβαθύνουμε περισσότερο στους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να συνάψουν ή να εξελίξουν τη σχέση τους σε ανοιχτή.
«Αν ήταν να επισημάνουμε κάποιες ενδεικτικές διαστάσεις, τότε θα έπρεπε να αναφέρουμε την περαιτέρω αίσθηση σεξουαλικής απελευθέρωσης που καλλιεργεί η αποσύνδεση της ηθικής της αγάπης και της δέσμευσης από την επαναλαμβανόμενη μορφή των σχέσεων» σημειώνει.
Στη συνέχεια τονίζει ότι «θα μπορούσε επίσης να προστεθεί ότι η φιλελευθεροποίηση των σχέσεων συνδέεται με το περιεχόμενο των μίντια και του διαδικτύου, το οποίο συμβάλει ποικιλοτρόπως στη διαμόρφωση της ερωτικής αυτο-εικόνας και του πεδίου των σχέσεων. Καθώς και το γεγονός ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητά, επειδή συχνά γίνεται αντιληπτή και ως τεχνική φυγής από την πραγματικότητα, επιζητά τον εμπλουτισμό της προκειμένου να μπορεί να αντισταθμίσει κάπως τη διάχυτη επισφάλεια και συναισθηματική αποδιοργάνωση».
Οι 6 στους 10 έχουν κάνει σχέση με τον έρωτα με την «πρώτη ματιά»
Το 58% έχει δημιουργήσει ρομαντική σχέση με άτομο που ερωτεύτηκε με την “πρώτη ματιά”, ενώ ένα 61% δεν κατάφερε να μετουσιώσει σε σχέση τον έρωτα που προκλήθηκε από την πρώτη ματιά. Ο 1 στους 3 δηλώνει ότι η συχνή σεξουαλική επαφή οδήγησε σε ρομαντική σχέση με το τον ερωτικό του παρτενέρ.
Ο έρωτας/ρομαντική αγάπη είναι σημαντική λέει η κα Τσαλίκη, καθώς 61% του δείγματος μας λέει ότι έχει ερωτευτεί ακόμα και χωρίς αυτό να έχει οδηγήσει σε σχέση.
«Δηλαδή βλέπουμε ότι για πολύ κόσμο το συναίσθημα, το να ερωτευτείς, είναι πολύ σημαντικό, ακόμα και αν δεν μεταφράζεται πάντα σε κάτι αμοιβαίο. Η απάντηση προφανώς δεν αποκλείει το να έχει υπάρξει σεξ- απλά μαθαίνουμε ότι περίπου τα 2/3 από μας, είναι έτοιμα να “καούν” από συναίσθημα- είμαστε ρομαντικοί, υποθέτω. Το τελευταίο επιβεβαιώνεται και από το ότι από τον έρωτα φτάνεις στο σεξ, αλλά το σεξ μόνο του δεν οδηγεί αυτόματα σε σχέση (62% λένε πως όχι)».
Το άγχος και οι λάθος επιλογές σκοτώνουν το σεξ
Το 52% θεωρεί ότι το άγχος της καθημερινότητας αποτρέπει τον κόσμο από το σεξ, ενώ το 50% κατηγορεί τις κακές επιλογές συντρόφων. Αμέσως μετά, έρχεται η χαμηλή αυτοεκτίμηση (27%) και οι μειωμένες ευκαιρίες δια ζώσης αλληλεπίδρασης με ανθρώπους για μια υγιή σεξουαλική ζωή.
Ο Βαγγέλης Λιότζης εξηγεί ότι οι «πολυεπίπεδες δυσχέρειες στην παρούσα συγκυρία δεν λειτουργούν προσθετικά στη σεξουαλική ζωή των ζευγαριών, κάτι που επιβεβαιώνουν και οι απαντήσεις στην ερώτηση περί των αποτρεπτικών παραγόντων για μια “υγιή” ερωτική ζωή».
Ο 1 στους 3 είδε ερωτική ταινία
Το 32% των ερωτηθέντων είδε ταινία ερωτικού περιεχομένου την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ ένα 67% απάντησε αρνητικά.
«Πολύ ενδιαφέρον ότι ένα τόσο μεγάλο ποσοστό μας λέει ότι δεν καταναλώνει πορνογραφία κατά μόνας (Porn consumption on your own – for self satisfaction)» σχολιάζει η κα Τσαλίκη η οποία διεξάγει εδώ και χρόνια το μοναδικό στην Ελλάδα σεμινάριο στις “σπουδές πορνογραφίας”.
«Αν και ξέρουμε εδώ και χρόνια ότι τα γυναικεία ακροατήρια της πορνογραφίας κάνουν under-reporting της κατανάλωσης αυτής, για τους λόγους που ανέφερα» δηλαδή, το γεγονός ότι «η βαθιά εμπεδωμένη αντίληψη ότι η κατανάλωση πορνογραφίας είναι κάτι που κάνουν οι άντρες, κάνει πολλές γυναίκες να δηλώνουν ότι δεν καταναλώνουν τέτοιο περιεχόμενο».
Μόνο το 3% απάντησε ότι είδε ερωτική ταινία με τον/την σύντροφό του.
«Και εδώ είναι ενδιαφέρον ότι τα 2/3 του δείγματος λένε ότι δεν χρησιμοποιούν πορνογραφία στη σεξουαλική τους ζωή. Αυτό απέχει πολύ από την κατάσταση των πραγμάτων στη δεκαετία του 1980, στις ΗΠΑ, όπου με την εξάπλωση της τεχνολογίας του βίντεο, η πορνογραφία έγινε ένα πολύ δημοφιλές ερωτικό prop [αντικείμενο] για την ετεροκανονιστική κρεβατοκάμαρα» εξηγεί η κα Τσαλίκη.
Οι 6 στους 10 δεν έχουν βγεί ραντεβού εδώ και έναν χρόνο
Το 60% δηλώνει ότι έχει πάνω από έναν χρόνο να βγει ένα ρομαντικό ραντεβού.
Αυτό το ποσοστό, ως ένδειξη περαιτέρω αποξένωσης των ανθρώπων, προβληματίζει τον κ. Λιότζη, αλλά προσθέτει ότι το να μην βγαίνει ένα άτομο ραντεβού και να μη συνάπτει προσωπικές ή σεξουαλικές σχέσεις δεν είναι από μόνο του κάτι προβληματικό.
«Πρέπει μάλιστα να σημειωθεί πως η εν λόγω ανησυχία σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τις κυρίαρχες σεξιστικές προκαταλήψεις. Συγκεκριμένα, τη μακρόχρονη κοινωνική πίεση στις γυναίκες «να μην είναι μόνες τους», δηλαδή είτε να βρίσκονται σε μια σχέση είτε να είναι παντρεμένες. Υπό αυτή την έννοια, το όλο ζήτημα είναι πολύ πιο σημαντικό ως προς τη συνέχιση ή μη των αντιφεμινιστικών στάσεων απέναντι στις γυναίκες που δεν επιδιώκουν κάποια σχέση» εξηγεί.
Η κοινή παρέα η καλύτερη συνθήκη για εύρεση συντρόφου
Το συντριπτικό ποσοστό, 74%, θεωρεί ότι η κοινή παρέα είναι η πιο ευνοϊκή συνθήκη για να γνωρίσει κάποιος το ταίρι του. Οι διακοπές και η βραδινή έξοδος έρχονται δεύτερες με 37% η κάθε μια συνθήκη. Μόλις το 9% θεωρεί τις πλατφόρμες γνωριμιών ιδανικές.
«Μαθαίνουμε ότι σημασία παίζουν πολύ οι κοινές παρέες και οι διακοπές» λέει η κα Τσαλίκη. «Αυτό που προκύπτει επίσης είναι ότι μόνο από το σεξ, δύσκολα πας σε σχέση (συναίσθημα). Αυτό μας δείχνει ότι ένα 57% του δείγματος δεν θεωρεί καθόλου ευνοϊκή συνθήκη την ανεύρεση συντρόφου (σχέση) μέσα από πλατφόρμες (Tinder). Δηλαδή στο Tinder απλά βρίσκεις σεξουαλικό σύντροφο, όχι σύντροφο σχέσης. Αυτό το ξέρουμε και από το Grindr (για “Άντρες που κάνουν Σεξ με Άντρες”).
Έτσι για την κα Τσαλίκη, με έναν ακόμα τρόπο, «εδώ βλέπουμε τη δύναμη της “ρομαντικής αγάπης” στις μέρες μας: το σεξ από μόνο του (π.χ μέσω Tinder) δεν οδηγεί σε σταθερή σχέση. Το σεξ μόνο του, μένει “απλά σεξ” – ξεκάθαρα πράγματα. Το να ερωτευτείς, (μπορεί και να) οδηγήσει σε σταθερή σχέση».