Θα γίνει και φέτος το Φεστιβάλ στα Μάταλα (5,6 και 7 Ιουλίου 2024) με ροκ συγκροτήματα δίπλα στα ιστορικά βράχια με τις προϊστορικές σπηλιές, όπου μια εποχή έζησαν οι χίπηδες πριν εκδιωχθούν από τη χούντα.
Για όσους έχουν αποφασίσει να βρεθούν σε αυτό το πραγματικά ωραίο Φεστιβάλ, δημοσιεύουμε επτά βασικά θέματα που το συνδέουν με την ροκ ιστορία.
1.Οι σπηλιές
Οι περίφημες σπηλιές των Ματάλων, λαξεύτηκαν στα βράχια, από τους προϊστορικούς κάτοικους του νησιού, στη διάρκεια της Νεολιθικής Εποχής. Την περίοδο της Ρωμαϊκής Κατοχής, είχαν χρησιμοποιηθεί και ως τάφοι, αλλά οι χίπις συντονισμένοι με το ανιμιστικό πνεύμα, δεν είδαν τάφους αλλά τα ιδανικά χίπικα σπίτια.
Έμεναν εκεί τον χειμώνα, με ελάχιστο εξοπλισμό, και το καλοκαίρι ημίγυμνοι (μερικοί μες στις σπηλιές και γυμνοί), επιδιώκοντας να γίνουν Πρωτόπλαστοι, «Children of God» να ενωθούν με την Μητέρα Φύση.
2.Μέσα στις σπηλιές
Η φωτογραφία μας πληροφορεί ότι χρησιμοποιούσαν λάμπες πετρελαίου για να έχουν φως. Άλλες φωτογραφίες δείχνουν καλά γκαζιέρες και τηγάνια και κατσαρόλες. Οι χίπις μαγείρευαν κυρίως ψάρια που ψάρευαν αλλά και τρόφιμα που αγόραζαν από το χωριό. Για να έχουν χρήματα για τις λίγες αυτές αγορές, δούλευαν στα χωράφια του κάμπου.
3.Today is Life Tomorrow never comes
Η περίφημη αυτή φράση συνόψιζε όλη την φιλοσοφία των χίπιδων. Να ζεις το σήμερα, χωρίς να μεριμνάς τι θα φέρει το αύριο. Ήταν γραμμένο σε βράχο των Ματάλων κοντά στο χωριό. Λέγεται πως το έγραψε έλληνας ψαράς, που σίγουρα όμως θα το άκουσε να το λένε οι χίπις.
4.Η Γοργόνα
Η Γοργόνα των Ματάλων, φιλοτεχνήθηκε την Άνοιξη του 1970, από την (δεκαεξάχρονη τότε) Κρητικιά, Πηνελόπη Ξαγοραράκη, στην πρόσοψη του ιστορικού Καφέ- Ρέσταραν, The Mermaid, στην παραλία των Ματάλων.
Σήμερα, η τοιχογραφία αυτή και το καφενείο, δυστυχώς δεν υπάρχουν.
Το έργο, όπως και το Καφενείο, έγινε εμβληματικό, για την Παγκόσμια Ψυχεδέλεια, αφού εκατοντάδες χίπις από όλα τα μέρη του κόσμου, το θαύμασαν σε πραγματικό χρόνο, και η Joni Mitchell, που έζησε τότε εκεί, το απαθανάτισε στο τραγούδι της, Carey.
5.Το Δέντρο στα Μάταλα
Είναι μια ελιά 600 ετών, που δεσπόζει στην Πλατεία Ματάλων.
Είναι διάσημο γιατί, κάθε χρόνο, εκ περάτων της Γης, έρχονται και το φωτογραφίζουν. Στον κορμό του είναι σκαλισμένα, τέσσερα πρόσωπα, που μοιάζουν με Χίπις.
Το δέντρο, δεν ήταν εκεί τα χρόνια που οι χίπηδες ζούσαν στις σπηλιές. Πριν μεταφερθεί και στηθεί εμβληματικό στην Πλατεία, βρισκόταν λίγο έξω από το χωριό. Κάποτε κόπηκε για να γίνει καυσόξυλα. Τελευταία στιγμή, ο μεγάλος Κρητικός καλλιτέχνης, Σπύρος Στεφανάκης, ζήτησε, να του το δώσουν να το μετατρέψει σε έργο Τέχνης. Και έτσι έγινε.
Η ελιά, αντί να καεί, μεταμορφώθηκε σε ένα υπέροχο έργο, αναδεικνύοντας τέσσερα συμβολικά πρόσωπα, που σκαλίστηκαν πάνω της με εκπληκτική μαεστρία. Όχι, δεν είναι ούτε ο Χέντριξ, ούτε ο Φρανκ Ζάππα, ούτε κάποιος άλλος ροκ ήρωας, όπως συνήθως νομίζουν οι επισκέπτες.
Ο Στεφανάκης, ευφυώς, απέδωσε το πνεύμα των Λουλουδιών με ελληνικό τρόπο. Τα τέσσερα πρόσωπα, είναι ο Δίας, ο Ποσειδώνας, ο Διόνυσος και ο Ερμής. Έχει γίνει κάτι σαν παγκόσμιο σύμβολο, και αποτελεί το σήμα-κατατεθέν, των Ματάλων.
6.Το τραγούδι Carey
Είναι το τραγούδι, που έγραψε η Joni Mitcell, την Άνοιξη του 1970, στα Μάταλα! Έγινε εμβληματικό για την παγκόσμια ψυχεδέλεια. Η Τζόνι, εκφράζει με αυτό, τον έρωτά της στον Κάρεϋ (νεαρό χίπη, που γνωρίζει εκεί) , αλλά και το μοναδικό αίσθημα ελευθερίας, που βίωσε, ζώντας ως χίπισσα κι αυτή, στις κρητικές σπηλιές των Ματάλων.
Έλα Κάρεϋ, πάμε στο καφενείο της Γοργόνας
και θα σε κεράσω ένα μπουκάλι κρασί
θα γελάσουμε και θα πιούμε στην υγειά του Τίποτα,
και μετά θα σπάσουμε τα άδεια ποτήρια...
Come on down to the Mermaid Cafe
And I will buy you a bottle of wine
And we'll laugh and toast to nothing and
Smash our empty glasses down
Αυτός ο στίχος «θα πιούμε στην υγειά του Τίποτα», που θυμίζει τα συγκλονιστικά λόγια του Καζαντζάκη «Δεν ελπίζω τίποτα δεν φοβάμαι τίποτα είμαι ελεύθερος», ήταν η πίστη, των παιδιών των λουλουδιών, που ρίζωσαν στις σπηλιές των Ματάλων, πριν ξεριζωθούν, την Άνοιξη του 1970, από την κακόκαρδη χούντα.
Το τραγούδι, αποτέλεσε έμπνευση, για τον βρετανό καλλιτέχνη Julian Davies, που έχοντας μουσική υπόκρουση την υπέροχη φωνή της Μίτσελ, δημιούργησε ένα ωραίο βιντεοκλίπ, για το Μάταλα, το ψαροχώρι της Κρήτης.
Η εκδίωξη των χίπιδων από τη χούντα
Οι χίπηδες εκδιώχτηκαν τον Μάιο του 1970, με στρατιωτικού τύπου επέμβαση, από δυνάμεις της Χωροφυλακής και των ΤΕΑ.
Οι χουντικοί, στο μένος τους, γκρέμισαν την Γοργάνα (Mermaid Cafe).
Ο Στέλιος Ξαγοραράκης, συνελήφθη και ξυλοκοπήθηκε από τους χουντικούς, θεωρούμενος προστάτης των χίπηδων. Λίγο αργότερα, έφυγε από την Ελλάδα, και μετανάστευσε για πάντα στις ΗΠΑ.
Η αδελφή του Πηνελόπη, έμεινε στην Ελλάδα, και έγινε σχεδιάστρια Μόδας στην Αθήνα, κρατώντας όμως, πάντα την Κρήτη και τα Μάταλα στην καρδιά της.