Ο Κωστής Χατζηδάκης προσγειώθηκε στο γραφείο του υπουργού Εργασίας στην οδό Σταδίου 29, ανίδεος, όχι για τη δυσκολία του συγκεκριμένου θώκου, αλλά για το μέγεθος του μπάχαλου που καλούνταν να νοικοκυρέψει.
Στο Μέγαρο Μαξίμου θεωρούν ότι ο κ. Χατζηδάκης είναι ο άνθρωπος που όταν χρειαστεί θα πέσει στη μάχη, αλλά ως τον Ιανουάριο λάμβαναν διαβεβαιώσεις ότι το θέμα των συντάξεων θα είχε τακτοποιηθεί μέσα στο εφετινό καλοκαίρι! Τώρα είναι Οκτώβριος και οι εκκρεμείς συντάξεις από 155.000 έπεσαν στις 129.000.
Τότε, όμως, δεν υπήρχε κανένα ζήτημα επείγοντος στην ατμόσφαιρα, τίποτα που να υποψιάζει τον νέο, τότε, υπουργό ότι σύντομα θα βρισκόταν ζωσμένος με τον ζουρλομανδύα του ΕΦΚΑ. Και ότι η καθημερινότητά του θα ήταν ένας ατελείωτος αγώνας για να εκδίδονται λίγες συντάξεις παραπάνω κάθε μήνα.
Τώρα, όμως, μετά από δέκα μήνες στο υπουργείο Εργασίας και τέσσερις μεγάλες αλλαγές, δηλώνει έτοιμος «να σπάσει αυγά», δηλαδή να καταθέσει άμεσα μια νομοθετική ρύθμιση που θα του λύνει τα χέρια και με το απρόθυμο ή μη παραγωγικό προσωπικό του ΕΦΚΑ. Ακούγεται ότι η τιμωρία των κακών υπαλλήλων δεν θα είναι απλώς μια μετάταξη, αλλά ο υπουργός κρατάει προς το παρόν κλειστά τα χαρτιά του.
Λίγο πριν γίνουν οι κυβερνητικές αλλαγές και αποχωρήσει ο Γιάννης Βρούτσης από το υπουργείο, είχε γίνει μια συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας (ΚΟ) της Νέας Δημοκρατίας. Σε αυτή, αρκετοί βουλευτές διακριτικά επισήμαναν ότι υπήρχε μεγάλο πρόβλημα με την απονομή των συντάξεων. Το ορόσημο του καλοκαιριού ήταν για εκείνους στόχος άπιαστος. Αν και το 2020 είχαν απονεμηθεί 30% περισσότερες συντάξεις από ό,τι το 2019, οι ρυθμοί παρέμεναν πολύ χαμηλοί και το «βουνό» των 155.000 εκκρεμών συντάξεων παρέμενε αμείωτο.
Ανήσυχοι πολίτες τηλεφωνούν στον ΕΦΚΑ για τις συντάξεις
Εκείνο το «καμπανάκι» που χτύπησε στην ΚΟ έγινε κόκκινος συναγερμός όταν εγκαταστάθηκε στο γραφείο του υπουργού Εργασίας ο κ. Χατζηδάκης. Το γραφείο αυτό, στον 8ο όροφο του κτιρίου, είναι ευρύχωρο, φωτεινό, με μεγάλα παράθυρα και ανοιχτόχρωμη ξύλινη επένδυση, ήσυχο. Ακριβώς πίσω από την ηχομονωμένη πόρτα του, εκεί που βρίσκονται τα τρία γραφεία των γραμματέων του, ξεκινούσε το όριο της καθημερινής τρέλας.
Από τις 7.30 το πρωί ως αργά το απόγευμα, τα τηλέφωνα δεν σταματούσαν να χτυπούν για τον ΕΦΚΑ. Ήταν πολίτες, οι οποίοι στην απελπισία τους έπαιρναν όποιο τηλέφωνο έβρισκαν από γνωστούς και φίλους, στον ΕΦΚΑ, σε βουλευτικά γραφεία, ακόμα και στο γραφείο του υπουργού, εκλιπαρώντας για λύση στο πρόβλημά τους. Χήρες, ορφανά, ανάπηροι, ασθενείς με σοβαρές παθήσεις, όπως σκλήρυνση κατά πλάκας… Μια τριτοκοσμική κατάσταση, για ευαίσθητες κατηγορίες πολιτών.
Πρέπει να αλλάξει το σύστημα
Για αρκετούς μήνες, ο υπουργός ανέλαβε αναγκαστικά και τη γραμματειακή υποστήριξη του εαυτού του. Και ξεκίνησε τις «καταδρομικές» επισκέψεις σε διάφορες υπηρεσίες του ΕΦΚΑ. Μια από τις πρώτες που έκανε ήταν στο Β΄ Περιφερειακό Υποκατάστημα Μισθωτών Αττικής, στην οδό Νικηφόρου.
«Βρέθηκα μπροστά σε μια μεγάλη στοίβα φακέλων», θυμάται. Όταν ρώτησε πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, οι απαντήσεις που έλαβε έμοιαζαν βγαλμένες από ασπρόμαυρη ελληνική ταινία... «Ο όγκος δουλειάς, κύριε υπουργέ, είναι τεράστιος…», «να προσλάβετε και άλλους υπαλλήλους!». Λες και το δομικό χάος θα τακτοποιούνταν αν περισσότεροι υπάλληλοι ασχολούνταν με αυτό.
«Υπάρχουν πολλοί υπάλληλοι που κάνουν φιλότιμες προσπάθειες, αλλά δεν τους βοηθάει το σύστημα. Υπάρχουν και άλλοι, λιγότεροι, που δεν ενδιαφέρονται καθόλου να κάνουν τη δουλειά τους. Είναι αυτοί που έχουν εξοικειωθεί με το τέρας», παρατηρεί ο υπουργός. Το «τέρας» ακόμα μηρυκάζει συντάξεις από το 2015!
Πόσες είναι αυτές; Το 25% του συνόλου των εκκρεμών συντάξεων αφορούν τα έτη 2019 και πριν, ως το 2015.
Οι υπάλληλοι στην αρχή αιφνιδιάζονταν όταν έβλεπαν μπροστά τους τον υπουργό, ο οποίος δεν ενημέρωνε για τις επισκέψεις του. Κατόπιν έβαλαν τους κατασκόπους τους. Έτσι οι εργαζόμενοι σε ένα Κέντρο Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕΠΑ) έμαθαν από υπόγειους διαύλους ότι την επόμενη ημέρα θα τους αιφνιδίαζε ο υπουργός Εργασίας. Όταν έφτασε στο Κέντρο ο κ. Χατζηδάκης, τα βρήκε όλα τακτοποιημένα, χωροταξικά τουλάχιστον.
Αργότερα, οι δικοί του κατάσκοποι του έστειλαν τις φωτογραφίες της προηγούμενης ημέρας. Υπάλληλοι τακτοποιούσαν στα ράφια φακέλους που ήταν πεταμένοι από δω και από εκεί, καθαρίστριες σκούπιζαν, σφουγγάριζαν και ευπρέπιζαν τον χώρο, εν όψει υπουργικής επίσκεψης. Για τους πολίτες ούτε σκέψη για τέτοια προνόμια.
Το γεγονός, επειδή θυμίζει εποχή Μαυρογιαλούρου, θα ήταν αστείο, αλλά, δυστυχώς, στη σημερινή εποχή είναι τραγικά δυσάρεστο.
Η νοοτροπία του δημοσίου κάνει κακό στους πολίτες
Ο κ. Χατζηδάκης, όμως, βρίσκει ελαφρυντικά στους υπαλλήλους της κοινωνικής ασφάλισης. «Η νοοτροπία του δημοσίου έχει εξωθήσει γενιές και γενιές δημοσίων υπαλλήλων να σκέφτονται πρώτα το κράτος, πως να μη ζημιωθεί το κράτος, και μετά τον πολίτη. Αλλά εδώ, για να μη χαθεί κανένα ευρώ, χάνουμε τους ανθρώπους», σημειώνει.
Δεν σκέφτονται μόνο το κράτος οι υπάλληλοι του ΕΦΚΑ, αλλά και πώς να δραπετεύσουν από το «τρελοκομείο» που προέκυψε από τη δυσλειτουργική συνένωση του ΙΚΑ, του ΟΓΑ, του ΟΑΕΔ, του ΟΓΑ, του ΝΑΤ, του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, του Ενιαίου Ταμείου Ασφάλισης Τραπεζοϋπαλλήλων, τριών επικουρικών Ταμείων και τεσσάρων ανεξάρτητων Ταμείων, σε έναν κύριο φορέα κοινωνικής ασφάλισης.
Γι' αυτό ο σημερινός υπουργός Εργασίας, όπως και οι προκάτοχοί του, βρέθηκε από την πρώτη ώρα μπροστά σε ένα πιεστικό αίτημα 1.000 υπαλλήλων, από τους συνολικά 9.200 του ΕΦΚΑ, που ζητούσαν να μεταταχθούν σε άλλες υπηρεσίες.
Κάτι αρχίζει να αλλάζει
Ωστόσο, από τον Αύγουστο κάτι άρχισε να αλλάζει. Κατ' αρχάς, λειτούργησε ένα τηλεφωνικό κέντρο, το οποίο υποδέχεται πλέον όλα τα αιτήματα και τα παράπονα των πολιτών. Ένα front office με τη συμβολή των τριών μεγαλύτερων εταιρειών call center.
Τον Αύγουστο, που είναι μήνας διακοπών (και καταστροφών) και τον Σεπτέμβριο το τηλεφωνικό κέντρο δέχθηκε 230.000 τηλεφωνήματα! Από αυτά, τα 4/5 αφορούσαν -τι άλλο;- τον ΕΦΚΑ. Παράλληλα, λειτουργεί και ένα back office, ένα γραφείο υποστήριξης, το οποίο διαχειρίζεται θέματα που δεν μπορούν να απαντηθούν άμεσα και χρειάζονται επιπλέον έρευνα. Σε αυτό συμμετέχουν και υπάλληλοι του ΕΦΚΑ, καθώς υπάρχει σύνδεση με καταστήματα του φορέα και χρέωση της κάθε υπόθεσης, ώστε να απαντώνται γρήγορα τα αιτήματα των πολιτών.
Η παρακολούθηση των υποθέσεων έγινε εφικτή γιατί μία από τις πρώτες ενέργειες του κ. Χατζηδάκη ήταν να αντικαταστήσει τους απαρχαιωμένους, με windows 98, υπολογιστές των υπαλλήλων με καινούργιους. Αρχικά αντικαταστάθηκαν 3.200 και μέχρι το τέλος της χρονιάς θα αντικατασταθούν άλλοι 6.000, άρα όλοι οι υπάλληλοι θα εργάζονται με σύγχρονους υπολογιστές.
Ταυτόχρονα, ξεκαθαρίζονται στο κεντρικό σύστημα οι δεκάδες ηλεκτρονικές βάσεις των Ταμείων που ενοποιήθηκαν, οι οποίες πολλές φορές δεν «μιλούσαν» μεταξύ τους. Οι βάσεις αυτές προέκυψαν από τη διαφορετική προσέγγιση των Ταμείων στην έκδοση συντάξεων, από τη διαφορετική νοοτροπία που τα διείπε, αλλά και από παρεμβάσεις των εκάστοτε διοικήσεων. Ενδεικτικά, μόνον οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα έχουν περισσότερους από 1.000 διαφορετικούς τρόπους ασφάλισης.
Το τηλεφωνικό κέντρο βοηθά τους υπαλλήλους
Με το ξεκαθάρισμα των βάσεων και με το τηλεφωνικό κέντρο φεύγει μεγάλο βάρος από τους ώμους των υπαλλήλων, ώστε να επικεντρωθούν στο κύριο έργο τους.
Ασφαλώς, ο δρόμος για τη γρήγορη απονομή των συντάξεων δεν στρώθηκε με ροδοπέταλα. Τον Ιούλιο προέκυψε το θέμα των «νεκρών» τηλεφώνων του ΕΦΚΑ, και η εντολή του υπουργού στους υπαλλήλους να απαντούν στα τηλέφωνα και email που δέχονται από τους πολίτες ξάφνιασε ευχάριστα. Τότε, 11 υπάλληλοι παραπέμφθηκαν στο πειθαρχικό. «Δεσποτικές συμπεριφορές υπαλλήλων δεν θα γίνονται ανεκτές», διεμήνυσε ο κ. Χατζηδάκης.
Στις αρχές Οκτωβρίου, έφερε ο ίδιος, με ανάρτησή του, στη δημοσιότητα την ταλαιπωρία 444 γυναικών, χήρες ναυτικών, οι οποίες περιμένουν 3 και 4 χρόνια τη σύνταξη από το ΝΑΤ και ζουν με την προσωρινή σύνταξη των 320 ευρώ. Η ηγεσία του υπουργείου είχε φροντίσει να ψηφιστεί σχετικός νόμος, έναν μήνα πριν, ο οποίος όμως δεν εφαρμοζόταν επειδή κάποιοι υπάλληλοι στον ΕΦΚΑ έλεγαν σε αυτές τις γυναίκες ότι έπρεπε να βγει εγκύκλιος, ενώ ο νόμος διευκρίνιζε ότι σε αυτές τις περιπτώσεις δεν απαιτείται κανένας επανυπολογισμός συντάξεων.
«Πρόκειται για έτοιμους συνταξιοδοτικούς φακέλους από τις υπηρεσίες του ΝΑΤ, τους οποίους αρνούνται οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ να παραλάβουν. Πόση αναλγησία πια!», έγραφε στην οργισμένη του ανάρτηση. «Ας κατανοήσουν όλοι ότι δεν είμαστε εδώ για να βασανίζουμε τους πολίτες, αλλά για να τους υπηρετούμε».
Οι παρεμβάσεις του κ. Χατζηδάκη δεν γίνονται με βάση τις προτεραιότητες, αλλά με βάση τις επείγουσες καταστάσεις: Δόθηκαν, ήδη, προσωρινές συντάξεις και αναδρομικά σε 30.000 δικαιούχους. Φτιάχτηκε το κέντρο συντονισμού και απονομής συντάξεων, ώστε οι φάκελοι των διαδοχικών συντάξεων να μη γυρνούν με βανάκια σε όλη τη χώρα, αλλά να συγκεντρώνονται σε ένα σημείο, στο Χαλάνδρι.
«Στόχος μέχρι τα μέσα του 2022 να υπάρξει νέο τοπίο στις συντάξεις»
Μια ιδιωτική εταιρεία ανέλαβε να κάνει ένα BIS (Business Intelligence System), δηλαδή μια αξονική τομογραφία του συστήματος και ένα σύστημα παρακολούθησης του ρυθμού έκδοσης των συντάξεων, του Ταμείου από το οποίο εκδίδονται (π.χ., πρώην ΙΚΑ), τη γεωγραφική τους κατανομή, ακόμα και του υπαλλήλου που χρεώνεται την κάθε σύνταξη. Το τελευταίο είναι κρίσιμο, καθώς, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το καλύτερο τεταρτημόριο των υπαλλήλων βγάζει 45 συντάξεις τον μήνα και το χειρότερο μόλις 2 (!) συντάξεις.
Με όλα αυτά τα εργαλεία, συν τους 1.200 (από τους 3.600 συνολικά) λογιστές και δικηγόρους που εκπαιδεύονται και στις αρχές Νοεμβρίου πιάνουν δουλειά για να βοηθήσουν το σύστημα, ο Κωστής Χατζηδάκης ευελπιστεί ότι η απονομή των συντάξεων θα μπει σε σειρά. Και ας έχει απέναντί του τις συνδικαλιστικές ομοσπονδίες των εργαζομένων στα Ταμεία και την ΑΔΕΔΥ, οι οποίοι έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
«Νόμιζα ότι ο ΟΣΕ ήταν ό,τι δυσκολότερο είχα κάνει. Αυτό εδώ είναι πολύ μεγαλύτερο, γιατί αφορά όλους τους πολίτες, 6,6 εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους. Δεν μπορείς να ασκήσεις κοινωνική πολιτική με αυτό το αίσχος στις συντάξεις», αναφέρει ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.