Ο ελληνικός Αύγουστος είναι εδώ, στο πιο παράξενο, απρόβλεπτο και διαφορετικό καλοκαίρι που έχουμε ζήσει.
Οι λιγοστοί ξένοι τουρίστες, που βλέπουμε στην Αθήνα ή στα νησιά μας, τραβούν την προσοχή μας, ως είδος εν ανεπαρκεία, τους δείχνουμε με το βλέμμα, τους σχολιάζουμε, αναρωτιόμαστε από ποια χώρα έρχονται. Ο ιός είναι εδώ, και ο ελληνικός τουρισμός έχει πάει …διακοπές.
Εφέτος, τα στοιχεία για τις πληρότητες του προηγούμενου μήνα ήταν απογοητευτικά (25% πανελλαδικά), με τις ελπίδες τώρα να στρέφονται στους δύο επόμενους (Αύγουστο-Σεπτέμβριο) και τους επαγγελματίες του κλάδου να κάνουν προσπάθειες να προσελκύσουν τον εγχώριο τουρισμό για να καλύψουν ένα μέρος τουλάχιστον των απωλειών τους.
Ο Έλληνας, όμως, που θέλει να πάει διακοπές, ψάχνει για …δωρεάν κατάλυμα, ιδιόκτητες εξοχικές κατοικίες και πατρογονικά που παρέχονται δωρεάν από συγγενείς και φίλους! Μάλιστα, το φετινό καλοκαίρι, η έλλειψη επαρκούς εισοδήματος κάνει τον Έλληνα να αδυνατεί να πάει διακοπές έστω μιας εβδομάδας! (πρόσφατα στοιχεία της Eurostat).
Σ’ αυτούς τους ολίγους λοιπόν δίνεται η μοναδική δυνατότητα, να γνωρίσουν το ελληνικό καλοκαίρι, όπως το πρωτογνωρίσαμε τις αθώες εποχές, όταν οι παραλίες ήταν χωρίς ομπρέλες, ξαπλώστρες και μπιτσόμπαρα, οι δρόμοι δεν ήταν μποτιλιαρισμένοι, οι δημόσιοι χώροι ήταν πεντακάθαροι, ο ντόπιος πληθυσμός ευγενής και φιλόξενος.
Ευκαιρία λοιπόν και για εμάς τους Έλληνες ταξιδευτές, να γνωρίσουμε τον τόπο μας, να μάθουμε με την καλύτερη δίαυλο που υπάρχει, τις αισθήσεις μας, με τα μάτια, τις μυρωδιές και το στομάχι μας, αυτό που βρίσκεται δίπλα μας και που προ κορωνοϊού δεν τού δίναμε και μεγάλη σημασία.
Η ένταση που μεταφέρεται το καλοκαίρι στους προορισμούς, μειωμένη κατά πολύ φέτος, και η εξοικείωση λόγω καραντίνας με το περπάτημα, να μας επιτρέψει να ανακαλύψουμε πεζοπορίες στα μονοπάτια των νησιών, να χαθούμε στα στενά των ήσυχων πιά οικισμών.
Τα δούμε τους τόπους με μια νέα μάτια, της αξίας της ζωής.
Μια βόλτα στα αμπέλια, τους ελαιώνες, να θαυμάσουμε τις πεζούλες που επί αιώνες έδιναν στους κατοίκους των νησιών τις απαραίτητες καλλιέργειες για να τραφούν. Να ρουφήξουμε τις μυρωδιές της ρίγανης, του θυμαριού, της λαδάνας, του φασκόμηλου, και του λεμονοθύμαρου, αλλά και του σχίνου. Να συναντήσουμε στον δρόμο καμιά συκιά και να κλέψουμε ένα σύκο -η γεύση του κομμένου από το δέντρο είναι άλλη-, να μασουλίσουμε κανένα ξερό χαρούπι για να νιώσουμε τη γεύση του μελιού και της σοκολάτας, να δούμε αλώνια, πατητήρια και ανεμόμυλους, να ακούσουμε τις μουσικές των τζιτζικιών και να κάνουμε ένα χρονικό άλμα, σε άλλες εποχές, να γαληνέψει η ψυχή μας, να συναναστραφούμε με τους οικείους ανθρώπους σε οικείους τόπους.
Τα πανηγύρια μπορεί να καταργήθηκαν λόγω κορωνοϊού, όμως η ανάγκη των ανθρώπων για τραγούδι θα μεταφερθεί στα ταβερνάκια και με πιο ήπιους τρόπους θα στάξει στις καρδιές τη γλύκα της μουσικής και των στίχων τραγουδιών που αγαπήσαμε.
Να ξαναδούμε τους συνηθισμένους τόπους διακοπών μας, αλλά και τους καινούργιους, με ανήσυχη και πιο διερευνητική ματιά.
Αν βρεθούμε στη Σκιάθο, ας επισκεφτούμε ένα καταπληκτικό νέο οινοποιείο που κτίστηκε σαν αετοφωλιά, μέσα στα πεύκα, ψηλά σε μια πλαγιά δυτικά της πόλης, ενώ αξίζει να δοκιμάσουμε τα χαϊμαλιά, είδος ξεροτήγανου περιχυμένου με ζάχαρη άχνη και περιεχόμενο καρύδι, κανέλα και γαρύφαλλο, απόδειξη ότι στο νησί του Παπαδιαμάντη περισσεύαν τα καρύδια, καθώς έχει Πηλιορείτικη βλάστηση με πολλές καρυδιές.
Αντιθέτως, στα λοιπά νησιά του Σαρωνικού, των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου που είναι φτωχά σε νερά, τα μόνα δέντρα που ευδοκιμούσαν χωρίς κόπο ήταν οι αμυγδαλιές και οι συκιές. Με τα αμύγδαλα κάναν τα αμυγδαλωτά σε δεκάδες εκδοχές και παραλλαγές, με το κάθε νησί να καμαρώνει ότι κάνει τα καλύτερα. Ας τα δοκιμάσουμε. Πόρος, Ύδρα, Σπέτσες, Κύθηρα, Μύκονος, Τήνος, Σκύρος ερρίζουν για τα καλύτερα αμυγδαλωτά και με την γηραιότερη ζαχαροπλάστη του Αιγαίου, την Υδραία κυρά-Άννα Τσαγκάρη που πλησιάζει τον ένα αιώνα ζωής να είναι ένα ζωντανό κεφάλαιο του άυλου πολιτισμού της γαστρονομίας μας, και στο κάτω-κάτω ήταν αυτή σέρβιρε τα αμυγδάλωτα της Υδρας στην Σοφία Λώρεν, στα γυρίσματα της ταινίας «Το παιδί και το δελφίνι», πάνε εξήντα χρόνια τώρα.
Μια που μιλάμε για τους θεματοφύλακες της μνήμης της γαστρονομίας, αν κανείς περάσει από την Αρίστη στα Ζαγοροχώρια, ας ανταμώσει την κυρά Αλεξάνδρα, κοντινή ηλικία με την κυρά-Άννα, που ζει μόνη της και ψήνει καθημερινά στο καφενεδάκι της ζαγοριανές «ξεσκέπαστες» πίτες. Μα και σε κάθε τόπο υπάρχουν τέτοια οχυρά μνήμης, γαλατικά χωριά που αντιστέκονται στην αλαζονία της σύγχρονης τηλεοπτικής γαστρονομίας.
Aλλά και 1200 οινοποιεία διάσπαρτα σ’ όλη την επικράτεια, τα περισσότερα επισκέψιμα, βρίσκονται σε ετοιμότητα να μας μυήσουν στην μαγεία των ελληνικών κρασιών.
Ένα απίστευτο πλήθος προϊόντων, εδεσμάτων και γλυκών παρασκευάζεται σ’ όλη την Ελλάδα. Εκατοντάδες λέξεις περιγράφουν έννοιες, πράγματα και γεύσεις, και προϋποθέτουν τεχνικές, ιστορίες, γνώσεις, ικανότητες και μεράκι.
Λέξεις άγνωστες στους περισσότερους, όπως και άγνωστες εμπειρίες, ένας χαμένος πλούτος που βρίσκεται στα πόδια μας...
Άς ανακαλύψουμε, λοιπόν, τους κρυφούς θησαυρούς των τόπων όπου θα παραθερίσουμε.
Γκερεμέζι, κατσούλες, φυστίκια στην Αίγινα, σαλτσίτσι, πετρωτό και καρίκι στην Τήνο, σαλατούρι, καραβόλοι σκορδαλιά και κολόπια στην Πάρο, ρόστο, ζούλα, αρσενικό και ζαμπόνι στη Νάξο, λούζα, κοπανιστή, μόστρα και κρεμυδόπιτα στη Μύκονο, πασά-μακαρούνα και τυρί της πόσιας στην Κω, νούμπουλα, συκομαΐδες, σαλάδα και τα εκ της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας προερχόμενα, παστιτσάδες, σοφρίτα, μπουρδέτα, μπιάνκα στην Κέρκυρα, λακάνη, σουπιόρυζο, πιταρούδια στη Ρόδο, αλλά και γάμπαρες, αυγοτάραχα και χέλια στον Αμβρακικό, γκιουσλεμέδες, σφουγγάτα, χάχλες, σαρδέλες και διάφορα οστρακοειδή στη Λέσβο, ξεροτήγανα, πατατάτο, καβουρμάς στην Αμοργό, φούσκες σπινιάλο, ολούς (μελάνι και αυγά χταποδιού), μυρμιτζέλι και χταποδοκεφτέδες στην Κάλυμνο, σπεντζοφάγια, μπουμπάρια, τσιτσίραβλα, κολιτσιάνους και μπρασκοουρές στο Πήλιο, φρουτάλια, βολάκι και πομπιλόνια στην αντικρυνή Άνδρο.
Μικρές τοπικές απολαύσεις που συγκροτούνν το σώμα της ελληνικής γαστρονομίας, ένα σώμα με μνήμη, παρόν και μέλλον, ένα συστατικό του ελληνικού state of mind.
Είναι σίγουρο πως τον φετεινό Αύγουστο, οι Έλληνες επισκέπτες θα έχουμε την ευκαιρία να βρούμε στα ταβερνάκια φρέσκο ψάρι, και οι ντόπιοι θα μας αντιμετωπίσουν με μεγαλύτερο σεβασμό, ίσως και με μεγαλύτερη ευγνωμοσύνη, που είμαστε εκεί. Να μάθουμε τις συνταγές, να μάθουμε τις ιστορίες τους.
Απεύχομαι φυσικά να μην τύχει στους επαγγελματίες κάθε τόπου άλλο ένα τέτοιο καλοκαίρι, που όμως άφησε το στίγμα του, και έδειξε με τον πιο σκληρό τρόπο τις αδυναμίες του ελληνικού τουρισμού. Το πόσο κάποιες περιοχές έχουν ξεπεράσει την φέρουσα ικανότητά τους, το πώς έχουν χάσει την ποιότητα ζωής και τη δυνατότητα απόλαυσης των χαρακτηριστικών του ελληνικού καλοκαιριού. Την ανθρώπινη κλίμακα, τη χαλάρωση, την επαφή με το τοπίο και τον τόπο, την ουσία κάθε τουριστικού προορισμού.
Και εμείς πόσο πιο πλούσιοι σε γνώση και χαρά θα επιστρέψουμε από τις διακοπές μας, αν έχουμε εμπλουτίσει το γνωσιακό και γευστικό μας λεξιλόγιο με όλα όσα υπάρχουν γύρω μας και αναζητούν την προσοχή μας…
Πόση χαρά θα δώσουμε σ’ όλους αυτούς τους επαγγελματίες που υποστηρίζουν την ποιότητα, τις πρώτες ύλες και τις γεύσεις των τόπων τους, αναδεικνύοντας την τοπική τους γαστρονομία, τουλάχιστον να ακούσουν τον καλό μας και ενθαρρυντικο λόγο.
Τέτοια ευκαιρία Αυγουστιάτικα, δεν πρόκειται να ξαναβρούμε. Ας την αξιοποιήσουμε. Και μην ξεχνάμε το φετεινό ανθρώπινο καλοκαίρι θα έχει 2 αυγουστιάτικα φεγγάρια. Ας τα απολαύσουμε και αυτά.