Το Ελληνικό Θέατρο, στα μαύρα χρόνια της Κατοχής, προσέφερε πολλά:
• Οργάνωνε πάρτι, σε διάφορα σπίτια, και συγκέντρωνε χρήματα για την ΕΑ (Εθνική Αλληλεγγύη).
• Έφτιαξε συνεταιρισμό και οργάνωνε συσσίτια.
• Ηθοποιοί, έβαζαν προκηρύξεις στις χλαίνες που οι γερμανοί άφηναν στην γκαρνταρόμπα των θεάτρων. Οι προκηρύξεις είχαν σχεδιασμένο ρολόι που έδειχνε 12 παρά 5, και έγραφαν στα γερμανικά «ΉΡΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΣΑΣ».
• Ηθοποιοί, έγραφαν πολλές φορές συνθήματα στους τοίχους της Αθήνας, ή έβαζαν προκηρύξεις στα καθίσματα των θεάτρων, για να ενημερώνονται οι θεατές για το Συμμαχικό Αγώνα και την Αντίσταση.
• Πάντα όταν οι γερμανοί χτυπούσαν διαδηλώσεις, εκείνη την μέρα τα Θέατρα ήταν κλειστά, ως βουβή διαμαρτυρία.
• Το Σωματείο Ηθοποιών, κατέθεσε επίσημη διαμαρτυρία στον Πρωθυπουργό της Κατοχής Λογοθετόπουλο, για τις συλλήψεις Εβραίων. Ο Γραμματέας του Σωματείου που τόλμησε να καταθέσει την διαμαρτυρία, Μορίδης Θόδωρος, πέρασε για τα «περαιτέρω» από Γκεστάπο.
Από το ημερολόγιο του Βεάκη : «Από τις 16 έως τις 27 Ιουλίου 1941, παίζω τον Οιδίποδα στο Ωδείο Ηρώδου. Την Τρίτη 29 Ιουλίου στις 7 το πρωί, με συλλαμβάνουν οι Ιταλοί ως επικίνδυνο προπαγανδιστή και με κλείνουν στις φυλακές Αβέρωφ, χωρίς απολογία ή ανάκριση…».
Τα κυριότερα κέντρα της αντιστασιακής δράσης των ηθοποιών, ήταν:
Α. Το Εθνικό Θέατρο, όπου όλοι οι ηθοποιοί, τεχνικοί, ακόμη και οι καθαρίστριες, είχαν ενταχθεί σε αντιστασιακές οργανώσεις. Εδώ κυριαρχεί η προσωπικότητα του Αιμίλιου Βεάκη. Τον Ιούλιο του 1941, οι Ιταλοί τον συλλαμβάνουν, επειδή ανεβάζει στο Εθνικό Θέατρο, τον «Οιδίποδα Τύραννο», και μέσω αυτής της τραγωδίας του Σοφοκλή, καταγγέλλει τυράννους και στέλνει μηνύματα Ελευθερίας. Τον βασανίζουν μετά οι Γερμανοί, στην οδό Μέρλιν και συνέλαβαν ακόμη τον γιό και την κόρη του.
Β. Το Θεατρικό Σπουδαστήριο, που γίνεται κρυφό σχολείο αγώνα και καταφύγιο κυνηγημένων. Εδώ, λάμπει η μορφή του Βασίλη Ρώτα.
Στο Θεατρικό Σπουδαστήριο, ο Βασίλης Ρώτας, έχει συνεργάτες σπουδαίους ανθρώπους του Θεάτρου και της Τέχνης γενικότερα: Μάρκο Αυγέρη, Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, Γιάννη Τσαρούχη, Αντώνη Φωκά, Μάνο Κατράκη κ.ά..
Γ.Ο Θίασος της Μαρίκας Κοτοπούλη, στο Θέατρο ΡΕΞ
Η Μαρίκα Κοτοπούλη, σε κρυφό χώρο στο Θέατρο ΡΕΞ, είχε εγκαταστήσει πολύγραφο. Οι ηθοποιοί τύπωναν προκηρύξεις και τις έβαζαν στις θέσεις των θεατών ή και τις σκόρπιζαν σε σπίτια και δρόμους. Το καμαρίνι της ήταν ένας χώρος φωτεινός, σε όλες τις τέχνες και η ίδια ήταν πρόθυμη για κάθε προοδευτική δράση. Στο σπίτι της στην διάρκεια της Κατοχής, συνεδρίαζαν μαζί της ο Άγγελος Σικελιανός, ο Μάρκος Αυγέρης και η Γαλάτεια Καζαντζάκη σχετικά με την Αντίσταση των διανοούμενων. Αν και στις πολιτικές της πεποιθήσεις η Κοτοπούλη ήταν φιλομοναρχική, κατά τη διάρκεια της Κατοχής αλλά και μετά, προστάτεψε και βοήθησε όσο μπορούσε τους αριστερούς συναδέλφους της.
Δ.Το Θέατρο ΑΛΚΑΖΑΡ , όπου σε μια παράσταση η ηθοποιός Καίτη Ντιριντάουα φώναξε από την σκηνή : «Ζήτω η Ελλάδα, Ζήτω η Αγγλία!». Συνελήφθη από τους γερμανούς και φυλακίστηκε. Το 1959, η Ντιριντάουα, παντρεύτηκε τον Κώστα Χατζηχρήστο, με τον οποίο απέκτησε μια κόρη, την Μαριαλένα Χατζηχρήστου. Το πραγματικό της όνομα ήταν Καίτη Οικονόμου.
Αντιστασιακά Χριστούγεννα 1943…
Σχεδόν όλοι οι έλληνες ηθοποιοί, πέρασαν στην αντίσταση μην υπολογίζοντας τον κίνδυνο να συλληφθούν και να τουφεκιστούν. Ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1943, η ηθοποιός Τζόλη Γαρμπή, με πέντε συναδέλφους της, πέταξαν προκηρύξεις από τον γυναικωνίτη της Μητρόπολης, την ώρα της λειτουργίας. Οι Γερμανοί, έκλεισαν αμέσως την πόρτα για να εντοπίσουν τους δράστες, αλλά η Τζόλη Γαρμπή και οι άλλοι ηθοποιοί, δεν προδόθηκαν. Μόνον ο ένας ηθοποιός θεωρήθηκε ύποπτος και οδηγήθηκε στην οδό Μέρλιν για ανάκριση. Αφέθηκε όμως ελεύθερος αφού δήλωσε σε άπταιστη καθαρεύουσα «Τυγχάνω υιός ιερέως και συνηθίζω εκάστην Κυριακήν και εορτήν να παρακολουθώ την Θείαν Λειτουργίαν!».
Συλλήψεις – Βασανιστήρια - Εκτελέσεις
Πολλοί έλληνες ηθοποιοί συνελήφθησαν και βασανίστηκαν από τους γερμανούς, όπως
• Μαίρη Λαλοπούλου. Βασανίστηκε στο κολαστήριο της οδού Ελπίδος «Κρυστάλ» ενώ την 15χρονη αδελφή της, τη στείλανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία
• Ζινέτ Λακάζ (ηθοποιός στη μάντρα του Αττίκ).
• Ρένα Ντορ. Φυλακίστηκε στο Χαϊδάρι.
• Καίτη Βερώνη. Βασανίστηκε στην οδό Μέρλιν και φυλακίστηκε στο Χαϊδάρι.
Υπήρξαν ακόμη πολλές άλλες συλλήψεις ηθοποιών, αλλά και εκτελέσεις.
Εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς:
• Καβαφάκης Λέανδρος (Τενόρος Θεάτρου) και Μαρία Χατζοπούλου –Μανταλένα (Ηθοποιός και χορεύτρια Θεάτρου). Τουφεκίστηκαν μαζί με άλλους 36 αγωνιστές στο Δαφνί, λίγες μέρες πριν αποχωρήσουν οι ναζί από την Ελλάδα. Ο Καβαφάκης ήταν μποέμ καλλιτέχνης οργανωμένος στον ΕΔΕΣ όπως και η Μανταλένα. Προσελήφθησαν στο Δημοτικό Θέατρο Πατρών (ως χορεύτρια τη Μανταλένα και ως τενόρος ο Καβαφάκης). Χρησιμοποιώντας την τσαχπινιά και τη ζωηράδα της Μανταλένας προσέγγισαν Γερμανό αξιωματούχο κατορθώνοντας να αποσπούν πολύτιμες πληροφορίες και έγγραφα ή να εκδίδουν άδειες κυκλοφορίας για άνδρες της αντίστασης. Χάρη σε αυτούς, πραγματοποιήθηκαν πολλά σαμποτάζ με σημαντικές ζημιές στις στρατιωτικές κατοχικές δυνάμεις. Ήταν από τους τελευταίους που δολοφόνησαν οι ναζί. Καβαφάκης και Μανταλένα δολοφονήθηκαν αγκαλιασμένοι και τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο.
• Βάσω Αργυριάδη- Σταυροπούλου (Ράφτρα στο Εθνικό Θέατρο). Εκτελέστηκε τον Αύγουστο του 1944 γιατί δεν πρόδωσε στους γερμανούς τα παιδιά της.
Υπάρχουν πολλές άλλες ακόμη περιπτώσεις που συγκλονίζουν και δείχνουν πως το Ελληνικό Θέατρο μαζί με τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, αναδείξανε την Ελλάδα χώρα με λαμπερό κίνημα αντιστάσεως εκείνα τα κατασκότεινα χρόνια.