Εξαιρετικά σημαντικές διακρίσεις για το Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας αλλά και για τις Κλασσικές Σπουδές που προσφέρει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, προέκυψαν από την πρόσφατη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της παγκόσμιας κατάταξης Πανεπιστημίων του Οργανισμού QS (Quacquarelli Symonds) για το έτος 2021.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της κατάταξης, η οποία ανακοινώθηκε στις αρχές Μαρτίου, ο τομέας Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας του Ιδρύματος κατατάσσεται για πρώτη φορά στις θέσεις 51-70 παγκοσμίως, ενώ ο τομέας της Αρχαιολογίας παραμένει στις θέσεις 101-150.
Οι κατατάξεις της QS χρησιμοποιούν δεδομένα ειδικών γνωμοδοτών (peerreviews) που συλλέγονται από μεγάλο αριθμόερευνητών, ακαδημαϊκών και εργοδοτών. Επίσης, λαμβάνουν υπόψη τον αριθμό τον αριθμό ετεροαναφορών και την επιδραστικότητα του δημοσιευμένου έργου των καθηγητών και ερευνητών κάθε Σχολής ή Τμήματος. Πιο συγκεκριμένα βαθμολογούνται τέσσερα κριτήρια – δείκτες με διαφορετική βαρύτητα το καθένα. Τα κριτήρια αυτά είναι τα εξής:
- Ακαδημαϊκή Φήμη. Η μέτρηση γίνεται μέσω έρευνας ερωτηματολογίου. Στο ερωτηματολόγιο χρησιμοποιούνται ακαδημαϊκοί διαφόρων ειδικοτήτων και ερωτούνται για τα κατά τη γνώμη τους 30 καλύτερα πανεπιστήμια στους τομείς εμπειρογνωμοσύνης τους, χωρίς να μπορούν να επιλέξουν το δικό τους. Μεταξύ 2016-2020 η QS συγκέντρωσε περίπου 100.000 ερωτηματολόγια ακαδημαϊκών από όλο τον κόσμο. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου για το 2021 στη συνολική βαθμολογία των Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας είναι 90% και στην Αρχαιολογία είναι 10%.
- Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών: Πρόκειται για ίδιου τύπου με την προηγούμενη έρευνα ερωτηματολογίων, μόνο που απευθύνεται σε δείγμα εργοδοτών των αποφοίτων των πανεπιστημίων. Πάνω από 50.000 ερωτηματολόγια εργοδοτών παγκοσμίως έχουν ληφθεί υπόψη μεταξύ των ετών 2016 και 2020. Τα ερωτηματολόγια αυτά δίνουν μια σημαντική εικόνα και πληροφορίες, όσον αφορά τις προσλήψεις αποφοίτων των Πανεπιστημίων. Στην έρευνα αυτή έχουν συμμετάσχει εργοδότες από όλους τους τομείς της Οικονομίας, και ανάμεσα τους εταιρίες όπως το Facebook, η Google, η Wells Fargo, η Bank of America κ.α. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου για το 2021 στη συνολική βαθμολογία των Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας είναι 10% και στην Αρχαιολογία είναι 10%.
- Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία. Η QS χρησιμοποιεί τα δεδομένα της βάσης Scopus. Αθροίζεται ο συνολικός αριθμός ετερο-αναφορών σε εργασίες της τελευταίας πενταετίας που συνεγράφησαν από μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου πάνω στο συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα και διαιρούνται με τον αντίστοιχο συνολικό αριθμό καθηγητών και ερευνητών. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου για το 2021 στη συνολική βαθμολογία των Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας είναι μηδενικό (δεν βαθμολογείται) ενώ στην Αρχαιολογία είναι 10%.
- Ο δείκτης h-index είναι ένας τρόπος μέτρησης τόσο της παραγωγικότητας όσο και της επίδρασης του δημοσιευμένου έργου ενός επιστήμονα ή ερευνητή. Ο δείκτης βασίζεται στο σύνολο των πιο συχνά αναφερόμενων έργων του ακαδημαϊκού και στον αριθμό των παραπομπών που έλαβαν σε άλλες δημοσιεύσεις. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου για το 2021 στη συνολική βαθμολογία των Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας είναι μηδενικό (δεν βαθμολογείται) ενώ στην Αρχαιολογία είναι 10%.
Πίνακας 1: Η θέση και η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για το θεματικό πεδίο «Κλασσικές Σπουδών και Αρχαίας Ιστορία» του ΕΚΠΑ στην κατάταξη της QS
| Έτος | Θέση Παγκοσμίως | Ακαδημαϊκή Φήμη | Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών | Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία | δείκτης h-index | Συνολική Βαθμολογία |
| 2021 | 51-70 | 74,7 | 48,9 | 53,2 | 73,2 | 72,1 |
| 2020 | - | 73,8 | 71,1 | - | - | 73,5 |
| 2019 | - | 69,7 | 73,1 | - | - | 70,0 |
Πηγή: Ιστοσελίδα και Εκθέσεις της QS (Quacquarelli Symonds)
Πίνακας 2: Η θέση και η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για το θεματικό πεδίο «Αρχαιολογία» του ΕΚΠΑ στην κατάταξη της QS
| Έτος | Θέση Παγκοσμίως | Ακαδημαϊκή Φήμη | Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών | Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία | δείκτης h-index | Συνολική Βαθμολογία |
| 2021 | 101-150 | 60,5 | 38,0 | 75 | 60,4 | 59,7 |
| 2020 | 101-150 | 64,8 | 69,9 | 71,3 | 65,9 | 66,1 |
| 2019 | 101-150 | 58,5 | 67,7 | 71,3 | 56,8 | 60,5 |
Πηγή: Ιστοσελίδα και Εκθέσεις της QS (Quacquarelli Symonds)
Στους πίνακες 1 και 2 αποτυπώνεται η βαθμολογία των επιμέρους κριτηρίων για τα δύο επιστημονικούς τομείς. Στην περίπτωση του τομέα των Κλασσικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας, η βελτίωση της ακαδημαϊκής φήμης την τελευταία τριετία, ήταν καταλυτικός παράγοντας της επιτυχούς εισόδου στα 70 καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 2019-2021, ο δείκτης ανέβηκε κατά 7,2%, ποσοστό εξαιρετικά σημαντικό για έναν δείκτη που καλύπτει το 90% της βαθμολογίας. Στην περίπτωση του τομέα της Αρχαιολογίας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το ΕΚΠΑ παραμένει για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά στις θέσεις 101-150 κάτι που αποδεικνύει τη διαχρονική διάκριση του εν λόγω τομέα και τη διεθνή αναγνώριση του.
Μία ακόμη μεταβλητή που συνετέλεσε στην άνοδο του Τμήματος Ιστορίας -Αρχαιολογίας και των δύο τομέων στη συγκεκριμένη κατάταξη της QS είναι η υλοποίηση του πρώτου ξενόγλωσσου – αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος στην Ιστορία, Αρχαιολογία και τη λογοτεχνία της Αρχαίας Ελλάδας. Το εν λόγω πρόγραμμα άνοιξε τις πύλες του το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021, δέχτηκε τους πρώτους ξένους προπτυχιακούς φοιτητές και έλαβε μεγάλη προβολή και δημοσιότητας, όντας το πρώτο ξενόγλωσσο προπτυχιακό πρόγραμμα ελληνικού πανεπιστημίου.
Η κατάταξη της QS επιβεβαιώνει το σημαντικό ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο που συντελείται διαχρονικά στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών τόσο συνολικά όσο και στις επιμέρους ακαδημαϊκές μονάδες του. Επιπροσθέτως αναδεικνύει την επίδραση της έρευνας που υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο μας και την αποδοχή του διεθνώς τόσο από την αγορά εργασίας όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Το σημαντικό αυτό έργο έχει συντελεστεί παρά τις αντίξοες οικονομικές συνθήκες κατά τη διάρκεια των μνημονίων και της πανδημίας COVID-19 και αντανακλά τη συνολική προσπάθεια των μελών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Μένουμε προσηλωμένοι στην Αριστεία, στην Καινοτομία και στην Εξωστρέφεια σύμφωνα και με το Στρατηγικό Σχέδιο του ΕΚΠΑ και με την επερχόμενη προγραμματική συμφωνία του Ιδρύματος με το Υπουργείο Παιδείας.