Το iefimerida βρέθηκε στην κατοικία της οικογένειας Μεταξά στην Κηφισιά, όπου κάθε 28η Οκτωβρίου η εγγονή του, Ιωάννα Φωκά-Μεταξά, υποδέχεται τον κόσμο και μοιράζει ενημερωτικό υλικό για τον παππού της.
Οι μνήμες της 28ης Οκτωβρίου 1940 ξεπηδούν από το χρονοντούλαπο της ιστορίας και απλώνονται γύρω από το σπίτι του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, στην οδό Κεφαλληνίας στην Κηφισιά. Το σπίτι όπου απορρίφθηκε το τελεσίγραφο του Ιταλού πρεσβευτή Εμανουέλε Γκράτσι, με το οποίο ζητούσε να επιτραπεί η είσοδος των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα.
Στην είσοδο της κατοικίας της οικογένειας Μεταξά, ένα τεράστιο ασπρόμαυρο πορτρέτο του στέκεται ανάμεσα σε δύο ελληνικές σημαίες. Αριστερά στον τοίχο της επιβλητικής βίλας, μια μαρμάρινη επιγραφή γράφει «Εδώ ο Ιωάννης Μεταξάς την 28η Οκτωβρίου 1940 είπε το ιστορικό ΟΧΙ» και σε κάθε επέτειο η εγγονή του, Ιωάννα Φωκά–Μεταξά, ανοίγει «παράθυρο» στη συλλογική μνήμη. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν ανοιχτό και το εσωτερικό της κατοικίας, αλλά αυτό σταμάτησε στην πορεία γιατί «το σπίτι κατοικείται και δεν ήταν όλοι όσοι έρχονταν διακριτικοί», όπως μας εξηγούν κάποιοι από τους επισκέπτες.
«Νιώθω υπερήφανη κάθε μέρα», λέει η εγγονή του Ιωάννη Μεταξά
Στους κήπους του σπιτιού, οικογένειες με τα παιδιά τους, νέοι και ηλικιωμένοι κάθονται στα φιλόξενα τραπέζια και συζητούν για τη νύχτα που ο Ιταλός πρέσβης έφτανε στην καγκελόπορτα της μικρής βίλας, με τον διερμηνέα και τον στρατιωτικό ακόλουθο. Αεικίνητη στα 80 της χρόνια, η εγγονή του Μεταξά, Ιωάννα Φωκά–Μεταξά, συγγραφέας, αρχαιολόγος και ιστορικός, είναι πρόθυμη να λύσει κάθε απορία, κάθε κενό στα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία της χώρας.
«Δεν νιώθω υπερήφανη μόνο στις επετείους, νιώθω υπερήφανη κάθε μέρα. Είμαι γέννημα-θρέμμα αυτού του σπιτιού, αφού γεννήθηκα εδώ το 1939. Δεν έζησα όμως τον παππού μου αφού όταν πέθανε ήμουν μωρό» μας εξηγεί.
«Alors, c’est la guerre»
Σε έναν πάγκο που έχει στηθεί στον κήπο, υπάρχει έντυπο ενημερωτικό υλικό που η κυρία Μεταξά και οι συνεργάτες της μοιράζουν στον κόσμο. Ανάμεσα στα έντυπα αυτά η φωτοτυπία του τελεσιγράφου, αλλά και απόσπασμα από το βιβλίο του Εμανουέλε Γκράτσι με τίτλο «Η αρχή του τέλους. Η επιχείρηση κατά της Ελλάδας», στο οποίο ο τότε Ιταλός πρέσβης περιγράφει με λεπτομέρειες την επίσκεψή του στο σπίτι του Ιωάννη Μεταξά.
«Μόλις καθίσαμε, του είπα ότι η κυβέρνησή μου μού έχει αναθέσει να του κάμω μια άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια του έδωσα το κείμενο. Τα χέρια που κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά και μέσα από τα γυαλιά έβλεπα τα μάτια να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε την ανάγνωση, με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή: "Alors, c’est la guerre" ("Καλά, έχουμε πόλεμο")». Ο Ιωάννης Μεταξάς έφυγε από τη ζωή στις 29 Ιανουαρίου 1941, 15 μήνες μετά το «ΟΧΙ» με το οποίο έμεινε στην ιστορία.
