«Η Ευρώπη θα πρέπει να ανεβάσει ταχύτητα στον αγώνα δρόμου για την ενεργειακή της αυτονομία. Όσο καθυστερεί, τόσο το κόστος θα ανεβαίνει και η πίεση θα εντείνεται στις ευρωπαϊκές κοινωνίες», δηλώνει στο iefimerida.gr ο Χάρης Δούκας.
Σχολιάζοντας τη χθεσινή έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ., που έγινε υπό την πίεση των νέων εξελίξεων του «ενεργειακού πολέμου», ο αναπληρωτής καθηγητής Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ χαρακτηρίζει αναμενόμενα τα αποτελέσματά της. «Προφανώς δεν περιμέναμε από το χθεσινό συμβούλιο να λύσει τα θέματα», λέει με νόημα.
Η προσπάθεια διαμόρφωσης μιας κοινής προσέγγισης για την πληρωμή του ρωσικού αερίου και η πορεία της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, με την έμφαση στο ρωσικό πετρέλαιο, μονοπώλησαν τις συζητήσεις.
Πρακτικά δεν μπορούν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες να προχωρήσουν άμεσα σε απεξάρτηση
Όπως εξηγεί ο κ. Δούκας, η σημασία του εμπάργκο στο πετρέλαιο έχει να κάνει με το γεγονός πως αποτελεί το μεγάλο έσοδο στη ρωσική οικονομία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, το 2021 οι ρωσικές εξαγωγές ανήλθαν σε 490 δισ. $. Απ’ αυτά, μόλις τα 35 δισ. $ αφορούσαν σε πωλήσεις φυσικού αερίου στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ.Τα 180 δισ. $ αφορούσαν σε πετρέλαιο. Μάλιστα, στη διάρκεια μόνο του πολέμου, η Ε.Ε. έχει πληρώσει στη Ρωσία πάνω από 20 δισ. $, σύμφωνα με το Centre for Research on Energy and Clean Air – CREA.
«Οι Γερμανοί, που είχαν επιφυλάξεις για το εμπάργκο, είναι πλέον θετικοί καθώς μείωσαν τις εισαγωγές πετρελαίου από την Ρωσία από το 35% (το 2021) στο 12% μέχρι σήμερα, έχοντας μάλιστα προχωρήσει σε δράσεις για να μηδενιστεί το ποσοστό αυτό το επόμενο διάστημα. Όμως, άλλες χώρες δεν μπορούν πρακτικά να προχωρήσουν άμεσα σε απεξάρτηση. Για παράδειγμα, στη Σλοβακία και στην Ουγγαρία, το 95% και το 60% των εισαγωγών πετρελαίου προέρχονται από την Ρωσία (με βάση τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας). Για αυτό το λόγο, και για να διατηρήσει ενωμένο το ευρωπαϊκό μπλοκ των 27, η Επιτροπή προσεγγίζει το θέμα με σταδιακή (σε βάθος χρόνου) και ευέλικτη προσαρμογή στην απεξάρτηση», τονίζει ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
Το διάταγμα Πούτιν για τον τρόπο πληρωμής των συμβάσεων προκαλεί σχίσμα στην Ευρώπη
Ο ίδιος αναφέρεται στο θέμα που δίχασε την Ευρώπη και δεν είναι άλλο από τον τρόπο πληρωμής των συμβάσεων των Ευρωπαίων στην Gazprombank, καθώς το διάταγμα του Πούτιν, στις 31 Μαρτίου, έχει δημιουργήσει όλο το προηγούμενο διάστημα μεγάλη αναστάτωση. Το διάταγμα δίνει τη δυνατότητα στη Ρωσία να προμηθεύει με αέριο τους εταίρους που επιλέγει το Κρεμλίνο, παρέχοντας σε όποιες εταιρείες επιθυμεί ο Πούτιν μια βεβαίωση ότι η συμβατική τους υποχρέωση έχει εκπληρωθεί με την πληρωμή σε ευρώ/δολάρια σε λογαριασμό της Gazprombank, προκειμένου να μην παραβιαστούν οι κυρώσεις της ΕΕ ή ακόμα και να τους χορηγεί εξαίρεση για το ρούβλι. Έτσι, μπορεί να δημιουργεί σχίσμα στο προς ώρας ενωμένο ευρωπαϊκό μέτωπο, επιλέγοντας εταιρίες.
Ο κ. Δούκας σχολιάζει: «Το πρόβλημα επιδεινώθηκε περαιτέρω από την έλλειψη σαφούς και συντονισμένης θέσης της ΕΕ. Το non paper και οι επεξηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν αμφίσημες σχετικά με τις νομικές συνέπειες της πραγματοποίησης τέτοιων πληρωμών από ευρωπαϊκές εταιρείες. Όπως διαφάνηκε από τις χθεσινές συζητήσεις, η τεχνική διευθέτηση του θέματος με τρόπο που δεν θα παραβιάζει τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία είναι εφικτή».
Καθαρά πολιτική και όχι τεχνική η νέα κρίση - Η ευρωπαϊκή απάντηση στον Πούτιν πρέπει να είναι συντεταγμένη
Παράλληλα, τονίζει ότι η νέα αυτή κρίση στην πραγματικότητα δεν είναι τεχνική αλλά καθαρά πολιτική. «Το μείζον είναι πώς θα προχωρήσει η Ε.Ε. με μεγάλη ταχύτητα στην απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Ο αποπροσανατολισμός που επιδιώκει ο Πούτιν απ’ αυτό τον κεντρικό πολιτικό στόχο, εκτός από τον διχασμό στην καρδιά της Ευρώπης, αυξάνει τις τιμές και συνεπαγόμενα τα έσοδα στην ρωσική οικονομία», αναφέρει.
Σημειώνεται ότι τους τελευταίους δυο μήνες του πολέμου, σύμφωνα με τον Guardian, 62 δισ. δολάρια είναι τα έσοδα της Ρωσίας από την πώληση πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη, σχεδόν διπλάσια από τα προβλεπόμενα, ενώ οι ποσότητες που έχουν παραδοθεί στην Ευρώπη έχουν μειωθεί. «Αν η απάντηση στις κινήσεις του Πούτιν δεν γίνεται συντεταγμένα από πλευράς Ευρώπης, θα επικρατήσει η στρατηγική τού "διαίρει και βασίλευε", με εκτεταμένες συνέπειες, όπως την υπονόμευση των κυρώσεων της ΕΕ έναντι της Ρωσίας, της αλληλεγγύης, τελικά της εμπιστοσύνης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή», καταλήγει ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ.