«Η ενέργεια δοκιμάζει περισσότερο από ποτέ την ευρωπαϊκή ενότητα», τονίζει στο iefimerida.gr ο Χάρης Δούκας ενόψει της αυριανής κρίσιμης συνεδρίασης του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας.
Ελπίδα όλων η αναζήτηση συμβιβασμού μετά τις αντιδράσεις αρκετών χωρών, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση της χρήσης φυσικού αερίου κατά 15% σε σχέση με την κατανάλωση της τελευταίας 5ετίας.
Ποιοι είναι οι λόγοι των αντιδράσεων
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ εξηγεί τους λόγους των έντονων ενστάσεων που καταγράφηκαν από χώρες του νότου, Πορτογαλία, Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα, καθώς των λιγότερων έντονων από χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Πολωνία.
«Το οριζόντιο πλαφόν του 15% στη μείωση ενέργειας, αντί για μία αναλογική μείωση, σε σχέση με το βαθμό εξάρτησης κάθε χώρας από το ρωσικό αέριο, είναι ένα σημαντικό σημείο τριβής. Μάλιστα, το πλαφόν αυτό ξεκινάει σαν εθελοντικό αλλά γίνεται υποχρεωτικό, αν τουλάχιστον 3 χώρες βρεθούν σε έκτακτες συνθήκες (η Γερμανία βρίσκεται ένα βήμα πριν από την κήρυξη έκτακτης ανάγκης). Η υποχρεωτικότητα είναι ένα δεύτερο σημείο διαφωνίας. Επιπλέον, στην πρόταση της Επιτροπής δεν συμπεριλαμβάνεται οικονομική υποστήριξη των Κρατών Μελών, ούτε καν το πολυσυζητημένο πλαφόν στην τιμή του αερίου, που παραπέμφθηκε πάλι για το μέλλον (με κύρια υπαιτιότητα Γερμανών και Ολλανδών)», αναφέρει ο κ. Δούκας σχολιάζοντας ότι σε πολύ ευαίσθητα θέματα, όπως η εκχώρηση της ενεργοποίησης των μηχανισμών αντιμετώπισης κρίσεων στην Επιτροπή από τις Εθνικές Κυβερνήσεις, δεν υπήρξε διαβούλευση. «Η εθνική (ενεργειακή) ασφάλεια είναι κρίσιμο θέμα και τον τελευταίο λόγο θα πρέπει να έχει το Συμβούλιο των Υπουργών και όχι οι Βρυξέλλες», σημειώνει.
Ο χειμώνας ίσως αποτελέσει μια ιστορική δοκιμασία ευρωπαϊκής αλληλεγγύης
Σύμφωνα με τον Αναπληρωτή Καθηγητή Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής, η Επιτροπή οφείλει να διασφαλίσει μία κοινή ενεργειακή κατεύθυνση που θα λαμβάνει υπόψη τις αιτιάσεις των κρατών μελών. «Η κατεύθυνση όμως της ενεργειακής αυτονομίας, μέσα από την απεξάρτηση από το εισαγόμενο φυσικό αέριο πρέπει να είναι αταλάντευτη, ώστε να μπορέσει να σταματήσει κάποια στιγμή η ενεργειακή ομηρία της Ευρώπης από τον Πούτιν. Ο χειμώνας αυτός ίσως αποτελέσει μια ιστορική δοκιμασία ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Αλληλεγγύη που δεν επέδειξε η Γερμανία στην οικονομική κρίση, επιβάλλοντας οικονομική και κοινωνική καταστροφή στην χώρα μας. Αλλά δεν πρέπει το παρελθόν να οδηγήσει σε νέα λάθη».
Υπάρχουν περιθώρια για συναινέσεις
Ο κ. Δούκας χαρακτηρίζει υπαρκτά τα περιθώρια διαμόρφωσης κοινών πολιτικών που θα δημιουργήσουν συναινέσεις. Τέτοιο παράδειγμα, όπως λέει, είναι η αναλογική μείωση της κατανάλωσης αερίου, με βάση τα χαρακτηριστικά των εγχώριων αγορών, με τους Γερμανούς να αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί (λόγω της μεγάλης τους πρόσδεσης στο ρωσικό φυσικό αέριο, που τους έδωσε τεράστια οικονομικά οφέλη για δεκαετίες). Άλλο παράδειγμα είναι η κινητροδότηση της βιομηχανίας με συστήματα δημοπρασιών ή διαγωνισμών για τη μείωση της ενέργειας. Επιπλέον, μηχανισμοί που αποδεικνύουν την αλληλεγγύη στην πράξη, όπως η διατυπωμένη πρόταση για κοινή προμήθεια φυσικού αερίου (που ναυαγεί εξαιτίας κυρίως της αντίθεσης της Γερμανίας) πρέπει να επανεξεταστούν.
Οι κίνδυνοι για τη δημιουργία στην Ευρώπη ενός ενεργειακού Ελ Ντοράντο
«Οι κοινές πολιτικές δεν πρέπει να περιλαμβάνουν εξαιρέσεις. Είναι ανεπίτρεπτο την ίδια ώρα που συντελούνται οι παραπάνω διεργασίες, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας να επισκέπτεται τη Μόσχα για να ζητήσει την αγορά επιπλέον ποσοτήτων φυσικού αερίου. Αν η στρόφιγγα κλείσει και η κάθε χώρα λειτουργήσει κατά μόνας, τότε θα δημιουργηθεί στην Ευρώπη ένα απίστευτο ενεργειακό Ελ Ντοράντο. Μπορεί κανείς να φανταστεί τί θα συμβεί αν αρχίσει μία πλειοδοσία από κάθε χώρα για να «δεσμεύει» καράβια υγροποιημένου φυσικού αερίου. Είναι μία εξέλιξη που σίγουρα δεν ευνοεί οικονομικά ασθενέστερες χώρες, όπως η δικιά μας», τονίζει την ώρα που γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια ώστε να κατατεθεί μία βελτιωμένη πρόταση στο αυριανό έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας.
«Σε κάθε περίπτωση, αύριο και κυρίως στις επόμενες Συνόδους Κορυφής μέχρι τις αρχές Οκτώβρη θα καθοριστεί αν οι σημερινές ρωγμές θα κλείσουν ή θα γίνουν ρήγματα μπροστά στον επερχόμενο ενεργειακό χειμώνα», καταλήγει με νόημα ο Χάρης Δούκας.