Τι είναι οι διακοπές; Πώς είναι οι διακοπές; Στο λεξικό βρίσκουμε: παύση από εργασία ή μαθήματα με σκοπό την ξεκούραση.
Τα τελευταία χρόνια, κάτι η οικονομική κρίση, κάτι οι αυξημένες απαιτήσεις, η αναγκαιότητα των διακοπών αμφισβητείται, αλλά τελικά προστατεύεται και προσαρμόζεται στο βαλάντιο του κάθε νοικοκυριού.
Πατρικά σπίτια, σπίτια φίλων και γνωστών σε χωριά και προάστια, ανταλλαγές φιλοξενίας, προγράμματα κοινωνικού τουρισμού και μια σειρά από παραλλαγές βοηθούν σε αυτό και έτσι, εθιμοτυπικά κάθε Αύγουστο, διαφυλάσσονται με ιεροτελεστία τα «μπάνια του λαού».
Είναι χρήσιμες φέτος οι διακοπές ή λόγω της πανδημίας δεν χρειάζονται; Σε αυτό το ερώτημα που βασανίζει πολλούς ενόψει Δεκαπενταύγουστου δίνει την απάντηση η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Αρετή Βεργούλη.
Τα οφέλη των διακοπών
«Η απάντηση είναι ναι» τονίζει μιλώντας στο iefimerida η Αρετή Βεργούλη. «Τα οφέλη των διακοπών στην ψυχική υγεία του ατόμου είναι πολλά, με κυριότερο την αποσυμπίεση, αφού οι διακοπές δίνουν τη δυνατότητα να διακόψει κανείς τον κύκλο του στρες που βιώνει από τις αυξημένες υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Μάλιστα, η φετινή χρονιά βρίσκει πολλούς με ακόμα πιο επιβαρυμένη ψυχολογική κατάσταση, λόγω της πίεσης και του άγχους που προκάλεσε ο εγκλεισμός, δεδομένο που κάνει τις διακοπές ακόμα πιο απαραίτητες.
Αν όμως ο φόβος της πανδημίας δημιουργεί επιπρόσθετο άγχος, τότε είναι χρήσιμο να σκεφτεί ο καθένας μας πώς θα αισθανόταν ασφαλής, επιλέγοντας προσεκτικά τον τόπο όπου θα κάνει διακοπές, το μέσο με το οποίο θα φτάσει εκεί αλλά και τι είδους διακοπές θα κάνει. Τα οφέλη στην ψυχική και τη σωματική υγεία είναι σημαντικά όσο διάστημα διακόπτουμε από την εργασία, αφού η ξεκούραση ενισχύει τη φυσική κατάσταση κι έχει θετική επίδραση στις σωματικές λειτουργίες του ύπνου και στο καρδιακό μας σύστημα».
Διακοπές χωρίς αγκαλιές σε παππού και γιαγιά
«Πώς θα κάνουμε όμως φέτος διακοπές, όπου ανέκαθεν η οικογένεια συναντιόταν, παππούδες και γιαγιάδες αγκάλιαζαν παιδιά και εγγόνια;
Παραδόσεις και πανηγύρια γίνονταν αφορμές διασκέδασης, με τις γενεές να σμίγουν, και μέσα από ανταλλαγή σκέψεων, απόψεων, αγκαλιών, το μαζί γινόταν πραγματικότητα.
Η απάντηση έχει μέσα το «διαφορετικά», μια εξίσωση με πολλούς αγνώστους για τους περισσότερους από εμάς, καθώς πρέπει να λάβουμε υπόψη παράγοντες όπως η ηλικία μας, η κατάσταση της υγείας μας, αν υπάρχουν υποδομές υγείας εκεί που θα πάμε και ένα σωρό άλλα πράγματα.
Όλα καλά μέχρι τώρα, θα πει κάτι κάποιος, αλλά πολλές φορές η φαντασίωση των διακοπών απέχει κατά πολύ από αυτό που βιώνεται. Οι προσδοκίες για συγκεκριμένο σενάριο διακοπών συνήθως είναι ένα από τα προβλήματα που τις χαλούν».
Η προσμονή για τις διακοπές
«Οι έρευνες υποστηρίζουν ότι το κομμάτι της προσμονής είναι ίσως το σημαντικότερο στις διακοπές μας. Τα βράδια που αφιερώσαμε πάνω από τον χάρτη για να βρούμε τον προορισμό μας, το «σερφάρισμα» στο ίντερνετ για κατάλυμα και τιμές, το πώς θα οργανώσουμε τις διακοπές, με ποιους θα πάμε, για πολλούς αποτελούν αντικείμενο προετοιμασίας μιας ολόκληρης χρονιάς.
Είναι αυτό που εύστοχα περιγράφει ο Πεσόα: «Γύρισα όλο τον κόσμο και δεν αντίκρισα παρά τη θαμπή απομίμηση αυτών που είδα χωρίς να ταξιδέψω». Αυτό ίσως εξηγείται λόγω του ότι ο άνθρωπος ζει περισσότερο στον κόσμο του φανταστικού παρά του πραγματικού, και είναι πολύ πιο εύκολο να φαντάζεται και να σχεδιάζει παρά να ζει στην πραγματικότητα με τη διάσταση του ρεαλισμού παρούσα».
«Η εμπειρία και οι αναμνήσεις των διακοπών είναι άλλες δυο συνιστώσες που επηρεάζουν τη στάση μας απέναντι στις διακοπές.
Οι λαμπερές ημέρες των διακοπών θολώνουν από καθυστερήσεις πλοίων, ξαφνικές αναποδιές, εγκαύματα, μέλη της οικογένειας που ακολουθούν διαφορετικό τρόπο χαλάρωσης από τον αναμενόμενο, διαφωνίες και καβγάδες.
Αρκετές φορές οι αναποδιές των διακοπών αποτελούν όμορφες αναμνήσεις που ανακαλούμε και μοιραζόμαστε σε λεπτομερείς αφηγήσεις με φίλους στο τέλος του καλοκαιριού· παρέες που κοιμούνται στην παραλία γιατί δεν έκαναν κράτηση, πλοία που χάθηκαν, φίλοι που φωτογραφίζονται να σπρώχνουν μηχανάκια και αυτοκίνητα έπειτα από επεισοδιακά ξενύχτια γιατί αμέλησαν να βάλουν βενζίνη κτλ. είναι στιγμές που εξιδανικεύονται όταν πια τα γεγονότα έχουν περάσει».
Διαφορετικές οι φετινές διακοπές του Δεκαπενταύγουστου
«Σε αυτό το σκηνικό είναι χρήσιμο να βάλουμε στο κάδρο ότι φέτος θα κάνουμε διακοπές με λίγο διαφορετικό τρόπο, με τρόπους που θα μας κάνουν να αισθανθούμε ασφαλείς τόσο στο «μαζί» όσο και στο «χώρια», και όλα αυτά θα αποτελούν άλλη μια ανάμνηση. Οι αναμνήσεις αυτές, δε, αποτελούν συνήθως το καλύτερο κομμάτι των διακοπών, καθώς εμπεριέχουν το στοιχείο της περιπέτειας που σαν άλλη κιμωλία υπογραμμίζει το νόημά τους.
Άλλες φορές ωστόσο οι αναποδιές που συμβαίνουν έχουν πολύ μεγαλύτερο βάρος στην ψυχική υγεία, μα οι παραθεριστές, κάτω από το βάρος της κοινωνικής επιταγής να περάσουν οπωσδήποτε ευχάριστα, ασυνείδητα επιλέγουν να το ξεχάσουν· έτσι –τι ειρωνεία–, αντί να διακόψουν τον κύκλο του στρες απλώς τον επιτείνουν.
Τα αποτελέσματα των περισσοτέρων ερευνών δείχνουν ότι το άτομο βιώνει περισσότερα θετικά συναισθήματα όταν κάνει βραχυχρόνιες διακοπές και όχι μεγαλύτερου διαστήματος, καθώς η εναλλαγή στιγμών χαλάρωσης με ολιγοήμερη επιστροφή στην καθημερινότητα αυξάνει τη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας των διακοπών και επιτείνει την ανάγκη το άτομο να βιώσει εμπειρίες με βάση την προσωπικότητά του και όχι με βάση κοινωνικά πρότυπα. Κατά τη διάρκεια των διακοπών δεν επιτυγχάνεται θεαματική αλλαγή των συνηθειών. Οι ψυχολογικές «αποσκευές» μας –το πώς σκεφτόμαστε και λειτουργούμε– μας ακολουθούν και εκεί. Το τελικό ζητούμενο είναι να αποκτήσουμε νέες εμπειρίες, με βάση την υποκειμενική μας αντίληψη για το τι κάνει τον καθέναν μας ευτυχισμένο, να ξεκουραστούμε και να βγάλουμε από τη ζωή μας το στρες – όχι να υιοθετήσουμε τα κοινωνικά στερεότυπα της ευτυχίας.
Ας βάλουμε στις αποσκευές μας λοιπόν λιγότερα «πρέπει», περισσότερα «μπορώ», και με οδηγό αυτά ας βουτήξουμε στο ταξίδι για την «Ιθάκη», καταλήγει η Αρετή Βεργούλη και παρατάσσει μία σειρά συμβουλών για τις διακοπές μας.
Διακοπές με ασφάλεια
- Το γεγονός ότι φέτος τα πράγματα θα τα κάνουμε διαφορετικά δεν είναι απαραίτητα κακό. Υιοθετήστε ρόλο σκηνοθέτη και όχι σεναριογράφου στις διακοπές. Τι σημαίνει αυτό; Αποφασίζω τι είδους διακοπές θέλω να έχω· όχι τι θα γίνει ακριβώς. Οι προσδοκίες να είναι ρεαλιστικές.
- Μην εγκλωβίζεστε σε τυχόν αλλαγές, προβλήματα που δεν μπορούν να προβλεφθούν ούτε να αποφευχθούν· επιλέξτε μέρη, μέσα και παρέες με τα οποία αισθάνεστε ασφάλεια αν τυχόν έχετε προβλήματα υγείας ή ανήκετε σε ευπαθείς ομάδες.
- Να κάνετε δραστηριότητες που δεν περιλαμβάνονται στην καθημερινότητά σας και μόνο αν το επιθυμείτε πραγματικά.
- Να διαφυλάξετε προσωπικό χρόνο για ξεκούραση και χαλάρωση.
- Προσαρμόστε τις διακοπές σας στην προσωπικότητά σας και όχι σε πρότυπα διαφημίσεων και lifestyle που ίσως σας επιβαρύνουν. Να είστε σε επαφή με τα αληθινά σας συναισθήματα και τις επιθυμίες σας, κι αφήστε τα να βρουν χώρο και χρόνο μέσα στις διακοπές.
- Να σπάσετε τον κύκλο του στρες και του άγχους. Αποσυνδεθείτε με κάθε τρόπο από την εργασία σας – κινητά, email και ανθρώπους που συντηρούν τον κύκλο αυτό. Απολαύστε την κάθε ημέρα.
- Μειώστε ρυθμούς. Επιδιώξτε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, όπως περπάτημα στην παραλία, διάβασμα και ό,τι γίνεται σε χαλαρούς ρυθμούς· αυτό θα σας βοηθήσει σιγά σιγά να χαλαρώσετε και να συνειδητοποιήσετε ότι είστε, πράγματι, σε διακοπές.