Ο στασιμοπληθωρισμός αποτελεί την «τέλεια καταιγίδα» για ολόκληρο τον πλανήτη, δηλώνει ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, Γιώργος Ατσαλάκης, αναλύοντας σε νέα έκθεση του Εργαστηρίου Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης όλα τα δεδομένα.
«Ίσως είναι η πρώτη φορά που απειλούνται όλες οι οικονομίες του κόσμου», λέει με έμφαση στην αρχή της ανάλυσής του, που δημοσιεύει το iefimerida.gr, στην οποία σχολιάζει ότι σχεδόν όλες οι κεντρικές τράπεζες άρχισαν επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων δανεισμού για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό. Ο χρηματιστηριακός δείκτης των ΗΠΑ έχει υποχωρήσει κατά 22% από την αρχή του έτους και έχουν ακολουθήσει σχεδόν όλοι οι χρηματιστηριακοί δείκτες του κόσμου.
Στην πιο δεινή θέση βρίσκεται η Δύση
Περισσότερο, όπως σημειώνεται στην έκθεση, απειλούνται οι δυτικές οικονομίες με τα τεράστια εμπορικά ελλείματα. Εξ αιτίας της «μετανάστευσης» του πλούτο προς τις ασιατικές χώρες μέσω των εμπορικών ελλειμάτων των εισαγωγών-εξαγωγών οι δυο μεγαλύτερες οικονομίες της Ε.Ε, και των ΗΠΑ, τα τελευταία 11 έτη, έχουν απώλειες μόνο με την Κίνα, €1,8 τρις και €3,35 τρις αντίστοιχα, και αθροιστικά πάνω από $5 τρις. Το εμπορικό έλλειμα το 2021 ήταν 562,77 δις (ΗΠΑ: 313,87 και Ε.Ε.: 248,9) το υψηλότερο από ποτέ.
Εάν τα χρήματα που μεταναστεύουν λόγω των εμπορικών ελλειμάτων δεν αναπληρωθούν, οι πολίτες των δύο οικονομιών θα απωλέσουν αντίστοιχα εισοδήματα, καθώς τα αντίστοιχα ποσά δεν θα δαπανηθούν. Τα χρήματα που δαπανά κάποιος ανεξάρτητα εάν τα έχει δανειστεί ή προέρχονται από τις αποταμιεύσεις του, αποτελούν εισόδημα για κάποιον άλλο που του πώλησε το αγαθό ή την υπηρεσία.
Πώς δημιουργείται η «τέλεια καταιγίδα» του στασιμοπληθωρισμού
«Η «μετανάστευση» των χρημάτων οδηγεί σε μείωση της ζήτησης, άρα μείωση του τζίρου των επιχειρήσεων, που σημαίνει συρρίκνωση ή χρεοκοπίες των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τις απολύσεις προσωπικού και την αύξηση της ανεργίας. Για να αποφευχθούν αυτές οι συνέπειες θα έπρεπε οι οικονομίες να παράγουν τα αντίστοιχα προϊόντα ώστε να μην δημιουργούνται εμπορικά ελλείματα. Αφού όμως η πραγματική παραγωγή δεν μπορεί να αποτρέψει αυτά τα ελλείματα, οι κυβερνήσεις με τεχνητό τρόπο αναπληρώνουν τα χρήματα που μεταναστεύουν για να μην μειωθεί η ζήτηση ώστε να μην μειωθεί το βιοτικό επίπεδο των λαών τους. Έτσι, δημιουργούν πληθωρισμό ζήτησης που όταν συνυπάρχει με πληθωρισμό κόστους, δημιουργούν την «τέλεια καταιγίδα» και οδηγούν σε παρατεταμένη ύφεση των οικονομιών σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού», εξηγεί ο κ. Ατσαλάκης.
Ο «πληθωρισμός της ζήτησης» και ο «πληθωρισμός κόστους παραγωγής»
Στη συνέχεια κάνει λόγο για «πληθωρισμό της ζήτησης» και «πληθωρισμό κόστους παραγωγής». Σε ότι αφορά στην πρώτη κατηγορία σημειώνει ότι η αναπλήρωση της απώλειας των χρημάτων των εμπορικών ελλειμάτων γίνεται με «εκτύπωση» χρήματος γνωστή ως «ποσοτική χαλάρωση» και με αύξηση του δημοσίου χρέους ώστε οι πολίτες να συνεχίσουν να έχουν την ίδια αγοραστική δύναμη, για να μην μειωθεί η ζήτηση για προϊόντα και αγαθά. Οι χώρες, όμως, υπερχρεώνονται και γίνονται ολοένα και πιο αδύναμες να αντιμετωπίζουν κρίσεις ή έκτακτες καταστάσεις που πάντα θα συμβαίνουν. Παράλληλα, η ύπαρξη αφθονίας χρημάτων, με τεχνητό τρόπο, οδηγεί σε αύξηση των τιμών, εάν οι παραγόμενες ποσότητες δεν επαρκούν να καλύψουν τις ζητούμενες ποσότητες.
«Για να μειωθούν οι τιμές θα πρέπει να αυξηθεί η παραγωγή. Εφόσον μέχρι τώρα η παραγωγή δεν έχει αυξηθεί, οι κυβερνήσεις θα πρέπει με αποπληθωριστικές πολιτικές να μειώσουν την τεχνητή ζήτηση, ώστε να μειωθούν οι ζητούμενες ποσότητες και οι τιμές. Για να μειωθεί η τεχνητή ζήτηση οι κυβερνήσεις πρέπει να περιορίσουν την κυκλοφορία του χρήματος και να αυξηθούν τα επιτόκια δανεισμού. Επιπλέον, πρέπει να μειώσουν την «εκτύπωση» χρήματος και την ποσοτική χαλάρωση μειώνοντας την επαναγορά ομολόγων. Η αύξηση όμως των επιτοκίων αυξάνει το κόστος των υπαρχόντων δανείων αλλά και των νέων δανείων για επενδύσεις και έτσι δεν θα γίνουν οι επενδύσεις που απαιτούνται για να αυξηθούν οι προσφερόμενες ποσότητες για να μειωθούν οι τιμές. Όταν τα έσοδα υποχωρούν και κάποιες επιχειρήσεις δεν μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους, μπορεί να υπάρξει πανικός, ειδικά λόγω του ασταθούς τραπεζικού συστήματος που οδηγεί συχνά σε τραπεζικές αποτυχίες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η ύφεση είναι αναπόφευκτη», εξηγεί εν τάχει ο Αναπληρωτής Καθηγητής.
Ταυτόχρονα και σε ότι αφορά στη δεύτερη κατηγορία, η αύξηση του κόστους παραγωγής ωθεί στα ύψη τον πληθωρισμό, πράγμα το οποίο εδώ και δύο χρόνια συμβαίνει με τις τιμές της ενέργειας. Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, ο ανεπαρκής και εσπευσμένος σχεδιασμός της μετάβασης στην πράσινη οικονομία εκτόξευσε την τιμή του φυσικού αερίου από το 2021, καθώς η μη σταθερή παραγωγή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (η αιολική και η ηλικιακή παράγουν περίπου 30% της εγκατεστημένης ισχύς τους) έπρεπε να καλυφθεί από τις εισαγωγές φυσικού αερίου ή πετρελαίου.
Για παράδειγμα στη χώρα μας το 2010, το 54% της ηλεκτρικής ενέργειας παραγόταν από τον λιγνίτη και με την απολιγνιτοποίηση, το 2020 μειώθηκε στο 14%. Αυτή η διαφορά του 40% συν 5% διαφορά από το πετρέλαιο, δηλαδή συνολικά 45% δεν αντικαταστάθηκε ολικά από την αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας των οποίων η παραγωγή αυξήθηκε κατά 19% (από 18% στο 37%). Το έλλειμα του 26% (45-19%) αύξησε την ζήτηση φυσικού αερίου. Παρόμοια αύξηση της ζήτησης δημιουργήθηκε από πολλές χώρες που μεταβαίνουν εσπευσμένα στην πράσινη ενέργεια. Από το 2021 οι τιμές της ενέργειας εκτοξεύθηκαν στα ύψη και αύξησαν το κόστος παραγωγής όλων των προϊόντων.
Αύξηση της ανεργίας και ύφεση ένα από τα χειρότερα σενάρια
Ο κ. Ατσαλάκης σημειώνει ότι «η αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων, για να ξεκινήσει η αποπληθωριστική πολιτική, θα τροφοδοτήσει περαιτέρω την αύξηση του κόστους παραγωγής καθώς θα αυξάνεται το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων το οποίο θα πρέπει να ενσωματωθεί στο κόστος παραγωγής και στις τιμές των προϊόντων. Στη χειρότερη περίπτωση αντί για νέες επενδύσεις η μείωση της ζήτησης θα οδηγήσει πολλές επιχειρήσεις σε κλείσιμο, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ανεργία και η ύφεση».
Στο πλαίσιο αυτό τονίζεται ότι απαιτούνται ικανές ηγεσίες να κάνουν τις κατάλληλες προβλέψεις και να αναλάβουν δράση για να εξαλείψουν την δύναμη κάθε ομάδας συμφερόντων που αποτρέπει την αύξηση των παραγόμενων ποσοτήτων και εμποδίζουν την μείωση των τιμών και τον περιορισμό των παραπάνω εμπορικών ελλειμάτων ώστε να αποτραπεί η παραπάνω τεχνητή αύξηση της ζήτησης και η τεράστια αύξηση του δημόσιου δανεισμού.
Πρώτη οικονομία η Κίνα, δεύτερη η Ινδία, τρίτη οι ΗΠΑ
«Η έλλειψη συνετής διακυβέρνησης έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού σε πολλές οικονομίες, και σε συνδυασμό με την μη αντιμετώπιση των εμπορικών ελλειμάτων θα φέρει μετά από 4 δεκαετίες, πρώτη οικονομία την Κίνα με ΑΕΠ $62 τρις, δεύτερη την Ινδία $42,2 τρις, τρίτη τις ΗΠΑ με ΑΕΠ $36,5 τέταρτη την ΕΕ $23 τρις, πέμπτη την Ινδονησία με 12,3 τρις και έκτη την Τουρκία με 7,1 τρις», αναφέρει ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης.
Καταλήγει, μάλιστα, ότι «οι διαδοχικές κρίσεις, η κρίση της πανδημίας του 2020, η ενεργειακή κρίση του 2021, η επισιτιστική κρίση του 2022, η κρίση κόστους διαβίωσης του 2023 και η κρίση του στασιμοπληθωρισμού του 2024, προαναγγέλλουν την κορυφή του μακροχρόνιου αναπτυξιακού μεγακύκλου της οικονομίας».
