Για νέο «εκτροχιασμό» στις τιμές του ψωμιού, των ζυμαρικών και άλλων βασικών προϊόντων θα πρέπει να προετοιμάζονται οι καταναλωτές, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 2023.
Πρόκειται για τον αντίκτυπο του πολέμου Ρωσίας και Ουκρανίας, των δυο μεγάλων εξαγωγέων που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού.
Σύμφωνα με έκθεση του Αναπληρωτή Καθηγητή στο Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Γιώργου Ατσαλάκη και του ερευνητή Βασίλη Τσούμπρη, οι τιμές των λιπασμάτων, οι οποίες έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2021, θα αυξήσουν περαιτέρω το κόστος παραγωγής των σιτηρών για το 2022, ενώ οι υψηλές τιμές θα συνεχίσουν να αποτελούν πρόβλημα λόγω της ξηρασίας που αντιμετωπίζουν οι καλλιέργειες σιταριού στις ΗΠΑ, την Αργεντινή και τη Βραζιλία.
Αύξηση 91% στην τιμή του σιταριού σε διάστημα 8 μηνών
Οι τιμές συνήθως απεικονίζονται σε μετρικούς τόνους (1.000 κιλά). Στο παρελθόν η μικρότερη τιμή ήταν $85.3 ανά μετρικό τόνο τον Ιούλιο του 1999 και η υψηλότερη τιμή ήταν τον Μάρτιο του 2008 στα $419.61. Τον Ιούλιο του 2021 η τιμή ήταν $197, στις 21/3 η τιμή ήταν $376, δηλαδή αυξήθηκε κατά 91% σε διάστημα 8 μηνών.
Στο διάγραμμα φαίνεται η πρόβλεψη των τιμών του σιταριού ανά μετρικό τόνο που υπολόγισε το μοντέλο πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης μέχρι αρχές του 2023. Οι γκρι κουκίδες δείχνουν την απότομη πρόσφατη αύξηση των τιμών, η οποία προεξοφλεί τις ελλείψεις στη παραγωγή που πρόκειται να συμβούν αυτή την χρονιά εξ αιτίας της εισβολής στην Ουκρανία. «Σύμφωνα με την πρόβλεψη μας η τιμή του σιταριού ανά μετρικό τόνο θα κινηθεί κοντά στα $390 (μπλε γραμμή) με ένα εύρος τιμών μεταξύ $340 έως $480 (πορτοκαλί γραμμές) μέχρι τις αρχές του 2023», αναφέρουν οι κ.κ. Ατσαλάκης και Τσούμπρης.
Φόβοι ότι η αγορά τελειώνει από προμήθειες – Απαιτούνται επιδοτήσεις των αγροτών
Προς το παρόν, όπως τονίζουν, ο άμεσος φόβος είναι προφανώς ότι η αγορά τελειώνει από προμήθεια σιταριού. «Οι τόσο υψηλές τιμές σιταριού μπορεί να παρακινήσουν τους αγρότες να αξιοποιήσουν αυτήν την ευκαιρία για να αποφασίσουν τι θα σπείρουν φέτος. Επίσης, θα πρέπει τα κράτη ή Ε.Ε. να επιδοτήσουν άμεσα το υψηλό κόστος παραγωγής των αγροτών για να ανταπεξέλθουν στο υπερβολικό κόστος των λιπασμάτων, των καυσίμων και του ρεύματος ώστε να στραφούν στην σπορά σίτου η οποία σε πολλές περιοχές ξεκινά τις επόμενες εβδομάδες. Σε κάθε περίπτωση οι ενδεδειγμένες ενέργειες είναι εκείνες που συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγής σίτου τουλάχιστον βραχυχρόνια».
Σημειώνεται ότι το 2021 οι τιμές του δείκτη δημητριακών FAO αυξήθηκε κατά μέσο όρο 27,2% σε σύγκριση με το 2020 με το σιτάρι να σημειώνει άνοδο κατά 31,3%. Τέτοιες υψηλές τιμές σιταριού μπορεί να παρακινήσουν τους αγρότες σε μεγάλες χώρες εξαγωγής σιταριού να φυτέψουν περισσότερο σιτάρι από άλλα σιτηρά, όπως το καλαμπόκι. Το καλαμπόκι ως βασική τροφή των πουλερικών θα επηρεάσει την τιμή του κοτόπουλου, αλλά και των αυγών. Η αγορά σιταριού ήταν ήδη υπό πίεση από τα μέσα του 2021 λόγω της χαμηλότερης παραγωγής από τη Ρωσία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ. Αυτή η μείωση διατήρησε τις τιμές των σιτηρών σε πολυετή υψηλά επίπεδα και οδήγησε τον παγκόσμιο πληθωρισμό των τροφίμων.
Οικονομικές αναταράξεις
Όπως αναφέρεται στην έκθεση των ειδικών, το σιτάρι είναι ένα εμπόρευμα που διαπραγματεύεται χρηματιστηριακά μέσω των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης με ελάχιστη ποσότητα τα 5.000 bushels (1 bushel σιταριού =18.62 κιλά). Οι κύριες αγορές όπου το σιτάρι διαπραγματεύεται είναι των ΗΠΑ, όπως: το Σικάγο, η Μινεάπολη και το Κάνσας, της Αγγλίας, της Μαύρης Θάλασσας, της Ευρώπης, της Αυστραλίας, της Ασίας και της Αργεντινής. Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού στο CBOT (Chicago Board of Trade) κέρδισαν 20,34% το 2021, με την υψηλότερη τιμή για το έτος στα 8,63 $ ανά bushel τον Νοέμβριο του 2021, η οποία ήταν και η υψηλότερη τιμή από το 2012. Τις δύο εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου, ο δείκτης συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης σίτου CBOT κέρδισε 47,7% και συνολικά 67% μέχρι σήμερα. Αυξήθηκαν στο ιστορικό υψηλό όλων των εποχών στα$13,50 το bushel στις 5 Μαρτίου 2022, καθώς ο πόλεμος αναπτύσσεται μέρα με τη μέρα, εντείνοντας τις ανησυχίες για την προσφορά. Σήμερα έχουν υποχωρήσει περίπου στα $11.