Οι δύο κομβικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του αέρα στην Αθήνα περιγράφονται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα αναφορικά με την επίτευξη του στόχου, έπειτα από την ανακοίνωση της Κομισιόν για την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Υπενθυμίζεται ότι σε ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε πως η Ελλάδα καταγράφει συνεχώς και σταθερά υπέρβαση της ετήσιας οριακής τιμής του διοξειδίου του αζώτου στην πρωτεύουσά της και ότι δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα ώστε η περίοδος υπέρβασης να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη.
Οπως αναφέρουν αρμόδιες κυβερνητικές πηγές, το πρόβλημα των υπερβάσεων της μέσης ετήσιας οριακής τιμής διοξειδίου του αζώτου στην Αθήνα είναι διαχρονικό. Από το 2000, όταν ξεκίνησαν οι σχετικές μετρήσεις, παρουσιάζονται σταθερά υψηλές τιμές οξειδίων του αζώτου μόνο στους σταθμούς παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που χαρακτηρίζονται ως κυκλοφορίας οχημάτων.
Με την εφαρμογή της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και για καθαρότερο αέρα στην Ευρώπη, η χώρα υποχρεώνεται για την αντιμετώπιση των υπερβάσεων να εκπονήσει και να θεσπίσει επιχειρησιακό σχέδιο.
Λόγω μη επίτευξης των οριακών τιμών και μη θέσπισης κατάλληλου επιχειρησιακού προγράμματος, η ΕΕ έχει αποστείλει:
- Επιστολή προκαταρκτικής διερεύνησης EU PILOT 8496/2016, όπου ζητά πληροφόρηση αναφορικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί ή θα ληφθούν προς την κατεύθυνση συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις της Οδηγίας
- Προειδοποιητική επιστολή Παράβαση 2018/2361 (Ιανουάριος 2019), σχετικά με τις διαχρονικές υπερβάσεις της ετήσιας οριακής τιμής για το διοξείδιο του αζώτου στον οικισμό της Αθήνας και την απουσία επιχειρησιακού σχεδίου και κατάλληλων μέτρων που θα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τη διαχρονικά συνεχιζόμενη υπέρβαση των τιμών ΝΟ2 για την περιοχή της Αθήνας και τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Οδηγίας το συντομότερο δυνατό
- Αιτιολογημένη Γνώμη Παράβαση 2018/2361 (Φεβρουάριος 2020), με τις ίδιες αιτιάσεις που αναφέρονταν στην προειδοποιητική επιστολή
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε στις 15-7-2021 να παραπέμψει τη χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα υψηλά επίπεδα διοξειδίου του Αζώτου.
Μέχρι σήμερα η χώρα μας έχει εφαρμόσει πλειάδα μέτρων προκειμένου να επιτύχει μείωση των υπερβάσεων διοξειδίου του αζώτου που οφείλονται κατά κύριο λόγο στην κυκλοφορία των οχημάτων.
Μεταξύ των μέτρων αυτών περιλαμβάνονται:
- Έργα υποδομών στην Αθήνα
- κατασκευή υπόγειου δικτύου μητροπολιτικού σιδηροδρόμου (ΜΕΤΡΟ) -Το καλοκαίρι του 2022 ξεκινά η λειτουργία των 3 τελευταίων σταθμών της επέκτασης προς τον Πειραιά, ενώ θα ξεκινήσουν και τα έργα για την κατασκευή της νέας γραμμής 4
- κατασκευή δικτύου σταθερής τροχιάς (ΤΡΑΜ) -Τον Σεπτέμβρη τίθεται σε λειτουργία η επέκταση προς τον Πειραιά
- κατασκευή σύγχρονου προαστιακού σιδηροδρόμου
- επέκταση οδικών αξόνων ταχείας κυκλοφορίας (είναι σε εξέλιξη οι μελέτες για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού)
- Έργα αποσυμφόρησης του κυκλοφοριακού φόρτου
- πράσινος δακτύλιος
- έξυπνη διαχείριση του συστήματος κυκλοφορίας
- Ενίσχυση της χρήσης των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς
- κατασκευή δικτύου λεωφορειολωρίδων
- εφαρμογή προγράμματος τηλεματικής για την ενημέρωση των επιβατών στις στάσεις
- Μέτρα σχετικά με τον στόλο των οχημάτων
- ανανέωση του στόλου των ΤΑΞΙ
- ανανέωση του στόλου των ΕΙΧ αυτοκινήτων και ελαφρών φορτηγών μέσω απόσυρσης οχημάτων παλαιάς τεχνολογίας
- υπολογισμός τελών κυκλοφορίας με βάση τις εκπομπές CO2
- τεχνικός έλεγχος κυκλοφορίας οχημάτων
Επίσης, το τελευταίο διάστημα μέσω των δύο θεσμοθετημένων προγραμμάτων: του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, καθώς και του Εθνικού Προγράμματος Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης, έχουν υιοθετηθεί επιπλέον μέτρα με σημαντικότερο αυτό της προώθησης της ηλεκτροκίνησης μέσω δέσμης συγκεκριμένων θεσμοθετημένων δράσεων.
Συγκεκριμένα, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον Αύγουστο του 2020 έθεσε σε λειτουργία το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά» ύψους 100 εκατ. ευρώ για το 2020 και το 2021, με σκοπό την παροχή οικονομικών κινήτρων για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων.
- Οι επιδοτήσεις προβλέπουν:
- Φυσικά πρόσωπα: 20% έως 6.000 ευρώ (για αμιγώς ηλεκτρικά)
- Νομικά πρόσωπα: 15% έως 5.500 ευρώ
- Δίκυκλα, τρίκυκλα: 20% έως 800 ευρώ
- Ηλ. ποδήλατα: 20% έως 800 ευρώ
Αποτελέσματα του «Κινούμαι Ηλεκτρικά»:
- Από την έναρξη του προγράμματος τον περασμένο Αύγουστο έως σήμερα, έχουν κατατεθεί 13.944 αιτήσεις
- Με στόχο τα 1.315 οχήματα του ΕΣΕΚ το 2020 ταξινομήθηκαν 2.135 ηλεκτρικά αυτοκίνητα, με μερίδιο στις νέες ταξινομήσεις 2.6%
- Την πενταετία 2015-2019 ταξινομήθηκαν συνολικά 1.400 ηλεκτρικά αυτοκίνητα
- Το πρώτο τετράμηνο του 2021 το ποσοστό σε νέες ταξινομήσεις έφτασε στο 5,4%, καλύπτοντας ήδη το 50% του στόχου που έχει τεθεί στο ΕΣΕΚ για τη χρονιά αυτή
Εκτός από το «Κινούμαι Ηλεκτρικά», παρεμβάσεις για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης θα χρηματοδοτηθούν και από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Έχουν δεσμευθεί πόροι ύψους 440 εκατ. ευρώ οι οποίοι θα διατεθούν ως εξής:
- 220 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση μονάδων με σκοπό την κατασκευή ηλεκτρικών δικύκλων και εξαρτημάτων για ηλεκτροκίνητα οχήματα
- 100 εκατ. ευρώ για τον εξηλεκτρισμό του στόλου των λεωφορείων, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών
- 80 εκατ. ευρώ για τη χωροθέτηση έως και 10.000 σημείων φόρτισης σε όλη τη χώρα
- 40 εκατ. ευρώ για την αντικατάσταση έως και 2.000 ταξί με την παροχή οικονομικών κινήτρων (20.000 ευρώ για κάθε ταξί, το οποίο αυξάνεται στις 22.500 ευρώ μαζί με την απόσυρση)
Επιχορήγηση δήμων για την προώθηση περιβαλλοντικά φιλικών μέσων μεταφοράς
Επιπρόσθετα, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει δρομολογήσει πρόγραμμα ύψους 30 εκατ. ευρώ που αφορά στην επιχορήγηση δήμων για την προώθηση περιβαλλοντικά φιλικών μέσων μεταφοράς.
Η πρωτοβουλία αφορά στην επιχορήγηση δήμων (πλην των μητροπολιτικών) για την ανάπτυξη κοινόχρηστων και δημόσια προσβάσιμων υποδομών για την προώθηση μετακινήσεων με φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς, όπως ηλεκτρικά και απλά ποδήλατα, με σκοπό να περιοριστεί η χρήση ΙΧ και να μειωθεί η περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Η πρωτοβουλία αυτή προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία δικτύου κοινόχρηστων ποδηλάτων (ηλεκτρικών και συμβατικών) και την ανάπτυξη δικτύου κοινόχρηστων φορτιστών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Οι φορτιστές θα εγκατασταθούν κοντά στους σταθμούς μίσθωσης ποδηλάτων και θα επιτρέπουν στους οδηγούς να σταθμεύουν και να φορτίσουν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητά τους, προκειμένου να συνεχίσουν τις μετακινήσεις τους εντός της πόλης με κοινόχρηστα ποδήλατα.
Παράλληλα, και προκειμένου να καλυφθεί πλήρως η απαίτηση της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ η χώρας μας, μέσω Σύμβασης που έχει υπογραφεί στις 12-3-2021, εκπονεί Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον οικισμό της Αθήνας.
Το έργο χρηματοδοτείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξης 2014-2020» και έχει διάρκεια 12 μήνες.
Για υπερβάσεις διοξειδίου του αζώτου καταδικάσθηκαν το 2019 η Γαλλία σε 12 ζώνες της χώρας και η Γερμανία το 2021 σε 26 ζώνες της χώρας. Επίσης, η Ισπανία παραπέμφθηκε τον Ιούνιο του 2019 για υπερβάσεις σε 3 πόλεις και εκκρεμεί η απόφαση του δικαστηρίου.