Τα χωράφια τον Οκτώβριο στην Κοζάνη μοιάζουν με μωβ θάλασσες, γεμάτες από ανθρώπους να μαζεύουν το «χρυσάφι» της κοζανίτικης γης, τον κρόκο.
Πώς γίνεται η συλλογή του κρόκου
Τα λουλούδια του κρόκου αρχίζουν να βγαίνουν κατά τα μέσα του Οκτώβρη και η συλλογή αποτελεί ιδιαίτερα κοπιαστική εργασία, που απαιτεί δεξιοτεχνία. Πρόκειται για δουλειά που γίνεται από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου και διαρκεί 20-25 ημέρες.
Αιώνες πριν ο κρόκος αποτελούσε είδος πολυτελείας στην Περσία και γενικά στις χώρες της Ασίας. Η Κλεοπάτρα χρησιμοποιούσε τον κρόκο για τον καλλωπισμό της, ενώ αναφέρεται και στα έπη του Ομήρου.
Το μάζεμα είναι επίπονο και κουραστικό. Ακολουθεί το λίχνισμα και το καθάρισμα, προκειμένου να εξαχθούν οι πολύτιμοι στήμονες.
Το φύτεμα των βολβών γίνεται Ιούλιο και Αύγουστο, σε απόσταση 10-15 εκατοστά μεταξύ τους και 20-25 εκατοστά βάθος. Για ένα στρέμμα απαιτούνται 250 - 350 κιλά βολβοί. Ο κρόκος δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες στην καλλιέργειά του, το ήπιο κλίμα με λίγη βροχή σε ένα καλοδουλεμένο έδαφος, εγγυάται μια καλή παραγωγή.
Η ξήρανση των στιγμάτων είναι λεπτή εργασία και απαιτεί πείρα. Μετά την αποξήρανση αρχίζει το ξεχώρισμα των κόκκινων στιγμάτων από τους κίτρινους στήμονες. Η εργασία αυτή γίνεται με το χέρι και διαρκεί από 20 έως και 60 ημέρες. Τέλος, το ξερό προϊόν τοποθετείται σε χωριστά δοχεία το κόκκινο από το κίτρινο.