Σημαντικά στοιχεία για τη σχέση των πολιτών με το σύστημα απονομής δικαιοσύνης στην Ελλάδα περιλαμβάνονται στα συμπεράσματα δημοσκόπησης της Metron Analysis, η οποία παρουσιάστηκε στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών και για τη Δικαιοσύνη.
Ένας στους πέντε Έλληνες πολίτες είχε επαφή τα τελευταία 10 χρόνια με την ελληνική Δικαιοσύνη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας την οποία παρουσίασε στο συνέδριο ο επιστημονικά υπεύθυνος της εταιρείας, Στράτος Φαναράς.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η ανώτερη μορφωτική και οικονομική τάξη έχει μεγαλύτερη επαφή με τη Δικαιοσύνη.
Ειδικότερα, οι άνδρες φαίνεται να έχουν συχνότερη επαφή με τη Δικαιοσύνη απ' ό,τι οι γυναίκες, όπως επίσης ορισμένες επαγγελματικές κατηγορίες σαν τους ελεύθερους επαγγελματίες (31%), τους ανέργους (26%) και τους γεωργούς (25%), ενώ ως προς την υποκειμενική κοινωνική ένταξη το ίδιο ισχύει για τους μικρομεσαίους (25%) και ακόμη περισσότερο για την ανώτερη τάξη (36%).
«Η βασική παράμετρος που τους διαφοροποιεί είναι το εκπαιδευτικό επίπεδο και αυτό γιατί όσοι εμπλέκονται στην απονομή της δικαιοσύνης είναι ανώτερου εκπαιδευτικού επιπέδου», ανέφερε ο κ. Φαναράς.
Σε ό,τι αφορά την ιδιότητα, το 43% είχαν επαφή ως μάρτυρες, μηνυτές και ενάγοντες είναι το 35%, μηνυόμενοι και εναγόμενοι το 29% και ένα 4% δικηγόροι.
Οι γυναίκες αναφέρουν την ιδιότητα μηνυτής-ενάγων σε βαθμό υψηλότερο απ' ό,τι οι άνδρες (23% και 15% έναντι 19% και 13%, αντίστοιχα).
Τέσσερις στους 10 θεωρούν ότι αποδίδεται δικαιοσύνη
Στο ερώτημα πόσο ικανοποιημένοι είναι οι πολίτες από τη λειτουργία της Δικαιοσύνης, τέσσερις στους 10 (το 42%) από όσους είχαν επαφή με την ελληνική Δικαιοσύνη την τελευταία δεκαετία αναφέρουν ότι αποδόθηκε δικαιοσύνη και το 30% ότι δεν αποδόθηκε.
«Θεωρώ θετικό αυτό το ισοζύγιο- εκεί όμως που το ισοζύγιο είναι αρνητικό είναι αν η διαδικασία ολοκληρώθηκε σε εύλογο χρονικό διάστημα», είπε ο κ. Φαναράς και προσέθεσε:
«Το 55%, πάνω από πέντε στους δέκα, θεώρησαν τη διαδικασία χρονοβόρα, ενώ ένα 20% δηλώνει ότι ολοκληρώθηκε σε εύλογο χρονικό διάστημα. Περισσότερο ευχαριστημένοι με τον χρόνο απόδοσης δικαιοσύνης δηλώνουν οι άνδρες, ενώ λιγότερο ευχαριστημένες δηλώνουν οι γυναίκες».
Με κριτήριο το εκπαιδευτικό επίπεδο, οι έχοντες ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση τείνουν να θεωρούν περισσότερο ότι αποδόθηκε δικαιοσύνη (44% έναντι 38% όσων διαθέτουν έως μέση εκπαίδευση και αντίθετα οι έχοντες έως μέση εκπαίδευση τείνουν να θεωρούν περισσότερο ότι δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη (36% έναντι 27% για τους έχοντες ανώτερη ή ανωτάτη εκπαίδευση).
Το βασικό χαρακτηριστικό που αποδίδεται στο ελληνικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης από πάνω από 8 στους 10 είναι ότι είναι αργό και 7 στους 10 το χαρακτηρίζουν νομικά δαιδαλώδες, πολιτικά ελεγχόμενο και ανεπαρκές στην οργάνωση.
«Υψηλά ποσοστά αμφισβήτησης της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης»
«Το "πολιτικά ελεγχόμενο" όπως και άλλα αρνητικά χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδονται στη Δικαιοσύνη είναι στενά συνδεδεμένα με την πολιτική εμπιστοσύνη», τόνισε ο κ. Φαναράς και προσέθεσε:
«Εκεί που έχουμε χαμηλά ποσοστά πολιτικής εμπιστοσύνης έχουμε πολύ υψηλά ποσοστά αμφισβήτησης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Υπάρχει μια γενικευμένη αίσθηση ότι η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι επιεικής. Τα ποσοστά αυτά είναι επίσης πολύ υψηλά σε όσους δίνουν χαμηλά ποσοστά πολιτικής εμπιστοσύνης».
«Εμφιλοχωρεί εδώ ένας κίνδυνος σε ό,τι αφορά την αντιλαμβανόμενη σχέση της έννοιας του δικαίου, της απόδοσής του και των διαφόρων θεωριών συνωμοσίας και αντισυστημικών στάσεων» ανέφερε, και τόνισε:
«Σε εκείνους που λένε ότι εμπιστεύονται το πολιτικό σύστημα, το "πολιτικά ελεγχόμενη" περιορίζεται 49%, ενώ σε εκείνους που λένε πως έχουν χαμηλή εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα εκτοξεύεται στο 82%. Το ίδιο συμβαίνει και στο θέμα της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Το 59% όσων εκφράζουν εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα πιστεύουν ότι η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και μόλις το 16% όσων δεν εμπιστεύονται το πολιτικό σύστημα πιστεύουν πως είναι ανεξάρτητη. Η κριτική στη Δικαιοσύνη σχετίζεται με το πολιτικό, κοινωνικό και δημοκρατικό σύστημα».
«Προβληματική η λειτουργία στη δικαιοσύνη» λέει το 75%
Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων, οι τρεις στους τέσσερις, αποδίδουν την ευθύνη για τα προβλήματα στη λειτουργία της ελληνικής Δικαιοσύνης στο πολιτικό σύστημα. Συγκεκριμένα, το 76% θεωρεί υπεύθυνο το πολιτικό σύστημα, 40% τους δικαστικούς, 36% τα ΜΜΕ, τους δικηγόρους το 30% και το 20% τους πολίτες που προσέρχονται στα δικαστήρια.
Με κριτήριο την κομματική επιλογή στις τελευταίες εκλογές, οι ψηφοφόροι του κυβερνητικού κόμματος τείνουν να θεωρούν τη Δικαιοσύνη περισσότερο ανεξάρτητη και λιγότερο πολιτικά ελεγχόμενη απ' ό,τι οι ψηφοφόροι των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Με κριτήριο την πολιτική αυτοτοποθέτηση, όσο πιο αριστερά του Κέντρου τοποθετείται κανείς τόσο τείνει να θεωρεί τη Δικαιοσύνη πολιτικά ελεγχόμενη, κοινωνικά άδικη, λιγότερο ανεξάρτητη. Οι πολίτες στα δεξιά του Κέντρου τείνουν να θεωρούν ότι η Δικαιοσύνη είναι υπερβολικά επιεικής, ενώ στα αριστερά του Κέντρου ότι είναι υπερβολικά αυστηρή, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερες αυξομειώσεις.
Ως προς τις γενιές, ξεχωρίζει η αρνητική αξιολόγηση του ρόλου των ΜΜΕ από τη νεότερη γενιά, η περισσότερο αρνητική αξιολόγηση του πολιτικού συστήματος από την εργατική τάξη και των δικαστικών λειτουργών από την ανώτερη τάξη, και ως προς τη θέση στην απασχόληση οι ελεύθεροι επαγγελματίες τείνουν να είναι περισσότερο αυστηροί με τους δικαστικούς λειτουργούς και τα ΜΜΕ αλλά και με το πολιτικό σύστημα (όπως και οι άνεργοι).