Σκληρή μάχη αναμένεται να διεξαχθεί μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών αλλά και των πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την επομένη των ευρωεκλογών 2024.
Μετά τα αποτελέσματα της ευρωκάλπης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συναντηθούν στις 17 Ioυνίου στις Βρυξέλλες σε μια έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, προκειμένου να κάνουν μια πρώτη αποτίμηση και να συζητήσουν κατά τη διάρκεια ενός δείπνου αν τελικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η υποψήφια του ΕΛΚ (πρώτη πολιτική δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως όλα δείχνουν), θα παραμείνει πρόεδρος της Επιτροπής για μια δεύτερη θητεία ή αν κάποιος άλλος θα πρέπει να την αντικαταστήσει. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την πρώτη συζήτηση θα παίξουν οι συμμαχίες των πολιτικών ομάδων που θα διαμορφωθούν εντός της Ευρωβουλής την επομένη των ευρωεκλογών. Κάθε πολιτική οικογένεια, έχοντας καταμετρημένες τις ψήφους της (Δεξιά, Σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι, Συντηρητικοί), θα διαπραγματευτεί για όλα τα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ.
Η συναίνεση στο πρόσωπο του νέου προέδρου της Επιτροπής δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση - πολύ περισσότερο αν αναλογιστεί κανείς ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει παράλληλα να διαπραγματευτούν για όλα τα κορυφαία πόστα της ΕΕ (πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, πρόεδρος Κοινοβουλίου, ύπατος εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής). Σε αυτό το «παζάρι», που θα εκτυλιχθεί σε πρώτη φάση στις 17 Ιουνίου και θα ολοκληρωθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 27-28ης Ιουνίου, το ΕΛΚ, οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και οι Συντηρητικοί θα ζητήσουν το δικό τους μερίδιο. Στην επιλογή των προσώπων θα πρέπει να τηρηθεί μια ισορροπία πολιτική, γεωγραφική και φύλου.
Με βάση τη Συνθήκη της ΕΕ, ο μελλοντικός πρόεδρος της Επιτροπής θα πρέπει να έχει τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με ειδική πλειοψηφία (55% των χωρών και 65% του πληθυσμού) και στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλείται να τον εγκρίνει με μυστική ψηφοφορία. Για την έγκριση του νέου προέδρου της Επιτροπής από το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτείται απλή πλειοψηφία, τουλάχιστον 361 ψήφοι από το σύνολο των 720 ευρωβουλευτών.
Το 2019 η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξελέγη από το ΕΚ με μόλις 9 ψήφους πάνω από την οριακή πλειοψηφία, χάρη στη στήριξη του ΕΛΚ, των Φιλελευθέρων (Renew) και των Σοσιαλιστών. Είχε κερδίσει αρκετές ψήφους κι από το κόμμα Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν και το συντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας. Αυτή τη φορά η Φον ντερ Λάιεν δεν μπορεί να βασιστεί σε αυτά τα δύο κόμματα, μετά τις πιέσεις που δέχτηκαν από την Επιτροπή για παραβιάσεις του κράτους δικαίου. Δεν μπορεί να βασιστεί ούτε σε όλους τους Σοσιαλιστές, τους Φιλελεύθερους και τους Πράσινους, οι οποίοι έχουν δηλώσει ότι δεν θα τη στηρίξουν αν προχωρήσει σε οποιαδήποτε συμφωνία με την ακροδεξιά των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ΕCR) και συγκεκριμένα με το κόμμα «Αδέλφια της Ιταλίας» της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι. Ούτε στην καθολική υποστήριξη των ευρωβουλευτών του ΕΛΚ, του ίδιου του κόμματός της, δεν μπορεί να βασιστεί η κ. Φον ντερ Λάιεν. Οι Γάλλοι ευρωβουλευτές του ΕΛΚ, για παράδειγμα, οι «Republicains» δεν θα την υποστηρίξουν, όπως έκαναν και στο Συνέδριο του ΕΛΚ στο Βουκουρέστι. Αμφίβολη είναι η ψήφος και των ευρωβουλευτών της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Σλοβενίας που ανήκουν στο ίδιο κόμμα.
Τούτων δοθέντων, η Φον ντερ Λάιεν είναι αναγκασμένη να αναζητήσει συμμαχίες με κόμματα έξω από τον μεγάλο συνασπισμό των τριών πολιτικών ομάδων (Δεξιοί, Σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι) που ήταν και η «μηχανή» της τελευταίας νομοθετικής περιόδου. Ο συνασπισμός αυτός ναι μεν θα παραμένει πλειοψηφικός στη νέα Ευρωβουλή, με περίπου 390-402 έδρες σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αλλά θα είναι δίχως αμφιβολία αποδυναμωμένος λόγω της προβλεπόμενης ανόδου των κομμάτων της ριζοσπαστικής δεξιάς, των εθνικιστών και των ευρωσκεπτικιστών.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση η επανεκλογή της Φον ντερ Λάιεν
Όλα δείχνουν λοιπόν ότι η επανεκλογή της κ. Φον ντερ Λάιεν από την Ευρωβουλή δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, κι αυτό θα το λάβει υπόψη του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το ΕΛΚ παραμένει το κόμμα με τα περισσότερα μέλη που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (11 στα 27), αλλά το ειδικό βάρος του είναι σημαντικά μειωμένο σε σχέση με το παρελθόν. Για πρώτη φορά στην Ιστορία, το ΕΛΚ δεν βρίσκεται στην κυβέρνηση ούτε στη Γαλλία ούτε στη Γερμανία και αυτό παίζει κάποιον ρόλο. Πάντως, η μεγαλύτερη χώρα υπό την ηγεσία του ΕΛΚ είναι η Πολωνία, και γι' αυτό θα εναπόκειται στον πρωθυπουργό της, τον Ντόναλντ Τουσκ, να προσπαθήσει να υπερασπιστεί την υποψηφιότητα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην πρώτη μετεκλογική Σύνοδο Κορυφής στις 17 Ιουνίου, μαζί με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
«Για κανέναν λόγο στον κόσμο, αν επιβεβαιωθεί ως πρώτο κόμμα, το ΕΛΚ δεν θα αποκηρύξει την ηγεσία της Κομισιόν», εγγυάται υψηλόβαθμη κομματική πηγή. «Οποιοσδήποτε άλλος υποψήφιος δεν θα είχε την υποστήριξή μας στη Βουλή. Και χωρίς το ΕΛΚ δεν μπορεί να υπάρξει πλειοψηφία» συνεχίζει. Αν λοιπόν η επιλογή Φον ντερ Λάιεν δεν προχωρήσει, το ΕΛΚ θα πρέπει να παρουσιάσει εναλλακτικές λύσεις. Σε περίπτωση που ούτε και αυτές δεν προχωρήσουν, ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι, υπερκομματικός και με «τεχνοκρατικό προφίλ», είναι μία από τις εναλλακτικές επιλογές που αναφέρονται για την ηγεσία της Επιτροπής.
Οι κρίσιμες ημερομηνίες την επομένη των ευρωεκλογών 2024
Οι ευρωπαϊκές εκλογές είναι το προοίμιο μιας πλήρους αναδιάταξης των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων που θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2024.
Τις ημέρες αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών, τα νέα μέλη του νέου Κοινοβουλίου εργάζονται για να σχηματίσουν πολιτικές ομάδες. Η πολιτική σύνθεση του νέου Κοινοβουλίου θα καταστήσει ενδεχομένως αναγκαία τη δημιουργία νέων συμμαχιών και την ανάδειξη νέων ομάδων.
10 Ιουνίου
Σχηματισμός των πολιτικών ομάδων και των ηγεσιών τους.
17 Ιουνίου
Άτυπη Σύνοδος Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες. Κατά τη διάρκεια ενός δείπνου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να αποτιμήσουν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών και να κάνουν μια πρώτη συζήτηση για τα κορυφαία αξιώματα στην ΕΕ (πρόεδρος της Επιτροπής, του Συμβουλίου της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής).
27-28 Ιουνίου
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με στόχο την επίτευξη συναίνεσης για τον διορισμό προσώπων στα κορυφαία αξιώματα της ΕΕ.
16-19 Ιουλίου
Συνεδριάζει η πρώτη Ολομέλεια της 10ης νομοθετικής περιόδου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Οι 720 νεοεκλεγμένοι ευρωβουλευτές θα πρέπει να εκλέξουν τον/την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τους αντιπροέδρους, τους προέδρους των πολιτικών ομάδων και τους προέδρους των κοινοβουλευτικών επιτροπών.
22-25 Ιουλίου
Συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες οι κοινοβουλευτικές επιτροπές.
16-19 Σεπτεμβρίου (η πιθανότερη ημερομηνία) -Εκλογή προέδρου Επιτροπής
Η ημερομηνία αυτή δεν είναι επιβεβαιωμένη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι Πράσινοι, οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι (Renew) θέλουν να προγραμματίσουν την ψηφοφορία κατά τη διάρκεια της εβδομάδας της Ολομέλειας 16-19 Ιουλίου, αντί να περιμένουν τη Σύνοδο του Σεπτεμβρίου.
Οκτώβριος, Νοέμβριος
Ακροάσεις των 26 επιτρόπων που έχει προτείνει το κάθε κράτος-μέλος.
1η Δεκεμβρίου
Αναλαμβάνει καθήκοντα ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
16-19 Δεκεμβρίου
Παρουσίαση του Σώματος των Επιτρόπων.
ΑΠΕ-ΜΠΕ