Οι εκλογές 2023 πλησιάζουν και θα έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: την επαναφορά της απλής αναλογικής.
Μετά το υπουργικό συμβούλιο της Τρίτης, «κλείδωσε» η ημερομηνία διεξαγωγής των βουλευτικών εκλογών. Όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, στις 21 Μαΐου εκατομμύρια πολίτες θα προστρέξουν στις κάλπες για να εκλέξουν την επόμενη κυβέρνηση.
Σύμφωνα με αναλυτές, το «στοίχημα» για τον σχηματισμό κυβέρνησης από την πρώτη Κυριακή των εκλογών θα είναι αυτή τη φορά πιο δύσκολο. Αιτία είναι η «επιστροφή» του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής, για τον καθορισμό των εδρών που θα λάβει κάθε κόμμα στο Κοινοβούλιο.
Υπενθυμίζεται ότι οι πρώτες εκλογές θα γίνουν με τον εκλογικό νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την απλή αναλογική, ενώ οι -τυχόν- δεύτερες εκλογές θα πραγματοποιηθούν με τον νέο νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση της ΝΔ, την ενισχυμένη αναλογική.
Εκλογές 2023: Τι ισχύει για την απλή αναλογική
Με την απλή αναλογική οι έδρες που λαμβάνει κάθε κόμμα υπολογίζονται βάσει του ποσοστού που συγκεντρώνει στην επικράτεια. Για παράδειγμα, με την απλή αναλογική στην καθαρή μορφή της, αν ένα κόμμα στην Ελλάδα λάμβανε 10%, τότε θα έπαιρνε 30 έδρες -δηλαδή το 10% των 300 εδρών. Η βασική αρχή είναι ότι με την απλή αναλογική το πρώτο κόμμα -ή ένας συνασπισμός κομμάτων- θα πρέπει να πλησιάσει το 50% του συνόλου των έγκυρων ψήφων για να είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; «Κυβέρνηση θα μπορεί να σχηματιστεί εάν τα κόμματα τα οποία την απαρτίζουν έχουν ένα ποσοστό το οποίο ξεκινάει από 45% αν το 10% περίπου μείνει εκτός Βουλής. Και μπορεί να φτάσει μέχρι το 47%-48% εάν είναι μικρότερο το ποσοστό που θα μείνει εκτός Βουλής» σημείωσε, μιλώντας στην ΕΡΤ για την πρώτη Κυριακή των εκλογών, ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης, σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας.
Παρά ταύτα, η πιο ακριβής περιγραφή του συστήματος των προσεχών εθνικών εκλογών είναι «απλή αναλογική με όριο». Αυτό σημαίνει ότι θα εξακολουθήσει να ισχύει το όριο του 3% για την είσοδο των κομμάτων στη Βουλή, ενώ αυτό που έπαυσε να ισχύει με τον εκλογικό νόμο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.
«Μάθε πού ψηφίζεις» στις εκλογές 2023 -Δείτε με ένα «κλικ»
Εκλογές 2023: Πότε θα κλείσουν τα σχολεία για να ψηφίσουμε
Το παράδειγμα με τις προηγούμενες εκλογές
Αν οι εκλογές του 2019 είχαν γίνει με το σύστημα της απλής αναλογικής που πέρασε το 2016, τότε οι βουλευτικές έδρες θα είχαν κατανεμηθεί ως εξής (σε παρένθεση οι έδρες που έλαβαν με την ενισχυμένη αναλογική):
- ΝΔ 130 (158)
- ΣΥΡΙΖΑ 103 (86)
- ΚΙΝΑΛ 27 (22)
- ΚΚΕ 17 (15)
- Ελληνική Λύση 12 (10)
- ΜέΡΑ25 11 (9)
Η διαφορά της απλής από την ενισχυμένη αναλογική
Η ενισχυμένη αναλογική, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι το 2016 στην Ελλάδα, προέβλεπε ένα μπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.
Ο νέος νόμος για τις εκλογές που πέρασε η ΝΔ τον Ιανουάριο του 2020 έφερε αλλαγές σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Συγκεκριμένα, με τον νόμο που θα ισχύσει για δεύτερες εκλογές 2023, αν το πρώτο κόμμα λάβει ποσοστό έως 25%, τότε θα λάβει μπόνους 20 εδρών. Οι υπόλοιπες 280 έδρες θα κατανεμηθούν αναλογικά.
Για κάθε επιπλέον 0,5%, το πρώτο κόμμα θα παίρνει μπόνους μία έδρα. Το μέγιστο μπόνους των 50 εδρών στις δεύτερες εκλογές του 2023 θα επιτευχθεί μόνο αν λάβει το 40% των έγκυρων ψήφων.