Η 21η Μαΐου, η ημερομηνία που όλοι περίμεναν, έφτασε. Οι εκλογές 2023 ξεκίνησαν και το iefimerida.gr ετοίμασε έναν πλήρη οδηγό για τους πολίτες που θα ψηφίσουν.
Υπενθυμίζεται ότι στις σημερινές εκλογές, που γίνονται με το σύστημα της απλής αναλογικής, θα ψηφίσουν για πρώτη φορά 440.000 νέοι εκλογείς, μεταξύ αυτών και οι 17χρονοι, καθώς και οι Έλληνες του εξωτερικού που ακολούθησαν την προβλεπόμενη διαδικασία. Αν έχετε κληρωθεί για την εφορευτική επιτροπή υπάρχει δυνατότητα εξαίρεσης, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις.
Η ημέρα θα είναι μακρά γι’ αυτό «συντονιστείτε» στο iefimerida που θα μεταδίδει λεπτό προς λεπτό όλες τις ειδήσεις και τις τελευταίες εξελίξεις από τη μεγάλη αναμέτρηση των εκλογών 2023:
Εκλογές 2023: Τα 10 «SOS» [πλήρης οδηγός]
Ακολουθεί η λίστα με τα 10 «SOS» που πρέπει να γνωρίζετε για τις σημερινές εκλογές:
1) Γνωρίζεις πού ψηφίζεις;
Το πρώτο σημείο που πρέπει να ελέγξει κάποιος είναι το πού ψηφίζει. Αν δεν είστε σίγουροι/ες -καθώς γίνονται αλλαγές σε εκλογικά τμήματα- χρησιμοποιήστε την εφαρμογή «Μάθε πού ψηφίζεις» του υπουργείου Εσωτερικών.
Σημειώνεται πως όσοι δεν έχουν τη δυνατότητα ή δεν θέλουν να κάνουν χρήση της διαδικτυακής εφαρμογής μπορούν να εξυπηρετηθούν και από το τηλεφωνικό κέντρο του «Μάθε πού ψηφίζεις».
2) Πότε ανοίγουν, πότε κλείνουν οι κάλπες
Το επόμενο ερώτημα αφορά το χρονικό «παράθυρο» κατά το οποίο μπορεί κάποιος να ψηφίσει. Σύμφωνα με το άρθρο 50 του προεδρικού διατάγματος 26/2012 οι κάλπες ανοίγουν για τους ψηφοφόρους στις 7:00 το πρωί. Οι εκλογείς μπορούν να ψηφίζουν μέχρι τις 19:00.
3) Τι έγγραφο πρέπει να έχω μαζί μου στις εκλογές -Οι 5 επιλογές
Την ημέρα των εκλογών, προτού ξεκινήσει τη διαδρομή προς το εκλογικό κέντρο, κάθε πολίτης θα πρέπει να ελέγξει ότι έχει μαζί του ένα από τα έγγραφα ταυτοποίησης που γίνονται δεκτά.
Τα έγγραφα που δέχεται η εφορευτική επιτροπή των εκλογών είναι τα εξής:
- αστυνομική ταυτότητα (ή σχετική προσωρινή βεβαίωση αρμόδιας Αρχής)
- διαβατήριο
- άδεια οδήγησης
- ατομικό βιβλιάριο υγείας
Από τις σημερινές εκλογές, ωστόσο, για πρώτη φορά, θα είναι δυνατή η ψηφοφορία με τη χρήση του gov.gr wallet!
Τονίζεται ότι γίνονται δεκτά και τα «κομμένα» δελτία αστυνομικής ταυτότητας.
4) Πώς ψηφίζω
Η εγκύκλιος του ΥΠΕΣ για τις εκλογές ορίζει ότι οι ψηφοφόροι προσέρχονται στο εκλογικό τους τμήμα και παρουσιάζονται στην εφορευτική επιτροπή, επιδεικνύοντας το έγγραφο ταυτοποίησης ή το wallet του gov.gr.
Όταν επαληθευθεί η ταυτότητα τους και η εγγραφή στον εκλογικό κατάλογο, εισέρχονται μεμονωμένα ή σε μικρές ομάδες στην αίθουσα. Η εφορευτική επιτροπή δίνει στον κάθε εκλογέα έναν εκλογικό φάκελο και μια πλήρη σειρά ψηφοδελτίων όλων των συνδυασμών και υποψηφίων.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΥΠΕΣ, οι εκλογείς προσέρχονται στο κατάστημα της ψηφοφορίας και παρουσιάζονται στην εφορευτική επιτροπή, η οποία αναγνωρίζει την ταυτότητά τους και επαληθεύει την εγγραφή τους στον εκλογικό κατάλογο. Οι εκλογείς μπαίνουν στο κατάστημα της ψηφοφορίας ένας-ένας ή σε μικρές ολιγάριθμες ομάδες, με τη σειρά της προσέλευσής τους και όπως ειδικότερα καθορίζει κάθε εφορευτική επιτροπή (δείτε εδώ όσα πρέπει να γνωρίζετε εάν έχετε επιλεγεί για την εφορευτική). Στη συνέχεια ο εκλογές αποσύρεται στο παραβάν, όπου επιλέγει το ψηφοδέλτιο της προτίμησής του, βάζει αν θέλει σταυρούς (*δείτε πόσους σταυρούς βάζουμε στο επόμενο ερώτημα), κλείνει τον φάκελο, βγαίνει από το παραβάν και -σε συνεννόηση με το μέλος της εφορευτικής που είναι μπροστά στην κάλπη- ρίχνει τον φάκελο στην κάλπη.
Προσοχή:
Δεν επιτρέπεται να ριχθεί στην κάλπη
εκλογικό φάκελος αν δεν έχει κλειστεί
ή αν ο εκλογέας δεν μπήκε στο παραβάν.
Επιπλέον, δεν γίνονται δεκτοί φάκελοι
που δεν έχουν το χαρακτηριστικό γνώρισμα
(μονογραφημένο από τον αντιπρόσωπο της
δικαστικής αρχής και σφραγισμένο με τη
σφραγίδα της επιτροπής).
Εκλογείς,
που από σωματική αδυναμία δεν μπορούν
να κάνουν τα παραπάνω,
μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από τον
δικαστικό αντιπρόσωπο και την εφορευτική
επιτροπή που υποχρεούνται να τους
βοηθήσουν.
5) Σταυροί: Πόσους βάζω, πού μπαίνουν
Οι σταυροί που μπορούμε να βάλουμε σε κάθε ψηφοδέλτιο ποικίλλουν ανάλογα με τις έδρες που «βγάζει» κάθε εκλογική περιφέρεια. Ο σταυρός μπαίνει παραπλεύρως του ονόματος του υποψηφίου.
Για τον αριθμό των σταυρών ισχύουν τα εξής:
α) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται από ένας (1) μέχρι και τρεις (3) βουλευτές, έναν (1) σταυρό.
β) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται από τέσσερις (4) έως και επτά (7) βουλευτές, μέχρι δύο (2) σταυρούς.
γ) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται από οκτώ (8) έως και δώδεκα (12) βουλευτές, μέχρι τρεις (3) σταυρούς
δ) Στις εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονται περισσότεροι από δεκατρείς (13) βουλευτές, μέχρι τέσσερις (4) σταυρούς.
Σημειώνεται ότι σε κάθε εκλογικό τμήμα συνίσταται να αναγράφεται ευκρινώς ο αριθμός των σταυρών προτίμησης που μπορούν να βάλουν οι εκλογείς.
6) Πότε βγαίνει άκυρο ένα ψηφοδέλτιο
Σύμφωνα με τον οδηγό προς τους δικαστικούς αντιπροσώπους που εξέδωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών για τις εκλογές 2023 άκυρο βγαίνει ένα ψηφοδέλτιο στις εξής περιπτώσεις:
α) Κενός φάκελος.
β) Φάκελος διαφορετικός από αυτόν που χορήγησε η Εφορευτική Επιτροπή (άρθρο 76 περ. στ’). Η έλλειψη μονογραφής του φακέλου από το Δικαστικό Αντιπρόσωπο δεν συνεπάγεται ακυρότητα (83 παρ. 1).
γ) Φάκελος με περισσότερα του ενός ψηφοδέλτια (76 περ. δ’), ανεξαρτήτως αν είναι του ίδιου Συνδυασμού ή διαφορετικών, έγκυρα ή άκυρα (ΑΕΔ 11/2011, 26/2001, 40/1995).
δ) Ψηφοδέλτιο όχι έντυπο (άρθρο 72) ή εκτυπωμένο με ουσιωδώς διαφορετικό χαρτί, χρώμα, σχήμα ή διαστάσεις από το προβλεπόμενο (άρθρο 76 περ. α’ - γ’).
ε)Ψηφοδέλτιο άλλης εκλογικής περιφέρειας (άρθρο 76 περ. ε’).
στ) Ψηφοδέλτιο ή φάκελος με αλλοιώσεις, υπογραμμίσεις, διαγραφές, λέξεις, φράσεις ή άλλα διακριτικά γνωρίσματα, σημεία ή στίγματα (άρθρα 73 παρ. 2 και 3 και 75 παρ. 4), όταν αυτά είναι ουσιώδη, συνάγεται το σκόπιμο της ύπαρξής τους και μπορούν να οδηγήσουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας του εκλογέα (ΑΕΔ 14/2021, 20/2013, 11/2011, 17-18/2001, 9/2001, 40/1995, 26/1994, 39/1991, 36/1991, 33/1991, 31/1991, 14/1990, 11/1990, ΣτΕ 343/2004).
ζ) Ψηφοδέλτιο με σταυρό προτίμησης πράσινου, κόκκινου ή οποιουδήποτε άλλου χρώματος - εκτός από το επιτρεπόμενο μπλε και μαύρο (ΑΕΔ 11/2011, ΑΕΔ 1/2009, 37/2008, 16/2005, 9/2001, 26/1999, 38/1995).
η) Ψηφοδέλτιο κομμένο σε μια γωνία του (ΑΕΔ 38/1995) ή με σχίσιμο που δεν οφείλεται στο άνοιγμα (ΑΕΔ 14/2021).
θ) Ψηφοδέλτιο στο οποίο έχουν τραβηχτεί μια ή περισσότερες γραμμές (ΑΕΔ 38/1995).
ι)Ψηφοδέλτιο με παρένθεση μπροστά από όνομα υποψηφίου (ΣτΕ 1260/2000).
ια) Ψηφοδέλτιο με αρχικά υποψηφίου ή αστερίσκο ή νύγμα (✓) αντί σταυρού (ΑΕΔ 14-15/2021, 23/2011, 21/2011, 3/2011, 9/2001, ΣτΕ 1322/2000) ή κάθετη
γραμμή ή δίεση αντί σταυρού ή σταυρό και παύλα ή υπογράμμιση (ΑΕΔ 15/2021).
ιβ)Ψηφοδέλτιο με σταυρό μέσα σε κύκλο (ΑΕΔ 15/2021, 9/2001) ή σε άλλη θέση του ψηφοδελτίου, και όχι αριστερά ή δεξιά του ονόματος υποψηφίου (ΑΕΔ 11/2011).
ιγ) Ψηφοδέλτιο με κηλίδες από μελάνι ανάμεσα στο όνομα και το επώνυμο του υποψηφίου (ΣτΕ 1400/2000).
ιδ)Ψηφοδέλτιο με «μουτζούρες» (ΑΕΔ 15/2021).
ιε)Ψηφοδέλτιο με το γράμμα Χ στην πίσω πλευρά (ΣτΕ 1322/2000).
ιστ)Ψηφοδέλτιο διπλωμένο κατά ιδιόρρυθμο τρόπο.
Τα άκυρα και τα λευκά ψηφοδέλτια δεν αριθμούνται ούτε καταγράφονται στους πίνακες διαλογής. Παρά ταύτα, μονογράφονται και αυτά από τον πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής και αναγράφονται στην πράξη που συντάσσεται μετά το τέλος της διαλογής των ψήφων. Να σημειωθεί ότι τα λευκά ψηφοδέλτια δεν προσµετρώνται στα έγκυρα.
7) Μπορεί να δοθεί παράταση στην ψηφοφορία;
Σύμφωνα με τα οριζόμενα στην εγκύκλιο του ΥΠΕΣ, με την παρέλευση της καθορισμένης ώρας λήξης της ψηφοφορίας (19:00) και εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχουν ακόμη εκλογείς που επιθυμούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, η εφορευτική επιτροπή μπορεί να παρατείνει την ψηφοφορία. Η παράταση αυτή, ωστόσο, δεν μπορεί να ξεπεράσει τις 2 ώρες (δηλαδή έως τις 21:00).
Σε περίπτωση διακοπής, για οποιονδήποτε λόγο, της ψηφοφορίας, αυτή παρατείνεται με συμφωνία και του αντιπροσώπου της δικαστικής αρχής, για χρονικό διάστημα ίσο με τη διάρκεια της τυχόν διακοπής.
Σε ιδιαίτερα εξαιρετικές και απόλυτα δικαιολογημένες περιπτώσεις, η εφορευτική επιτροπή μπορεί να παρατείνει την ψηφοφορία και πέραν των δύο (2) ωρών καθώς και από το χρόνο που διήρκεσαν οι διακοπές, μέχρι να εξαντληθεί ο αριθμός των παρόντων εκλογέων (άρθρο 89 παρ. 1 του π.δ. 26/2012).
8) Πότε θα μάθουμε το αποτέλεσμα των εκλογών
Ταυτόχρονα με την καταμέτρηση των ψήφων, που ξεκινά μόλις κλείσουν οι κάλπες, αρχίζει σταδιακά και η ροή των αποτελεσμάτων.
Σύμφωνα με τα συναρμόδια υπουργεία, στις φετινές εκλογές θα μάθουμε τα αποτελέσματα νωρίτερα από ποτέ. Συγκεκριμένα, αναμένεται ότι δυο ώρες μετά το κλείσιμο της κάλπης, δηλαδή κατά τις 21:00, θα γνωρίζουμε το 80% του αποτελέσματος.
Η ασφαλής εκτίμηση του αποτελέσματος θα υπάρχει γύρω στις 20:00, δηλαδή στο 25% των αποτελεσμάτων, ενώ μέχρι τα μεσάνυχτα θα υπάρχει σαφής εικόνα και για τους σταυρούς που θα συγκεντρώνουν οι υποψήφιοι.
9) Τι σημαίνει η απλή αναλογική
Το σύστημα των σημερινών εκλογών είναι η απλή αναλογική με όριο 3% για την είσοδο στη Βουλή. Με την απλή αναλογική οι έδρες που λαμβάνει κάθε κόμμα υπολογίζονται βάσει του ποσοστού που συγκεντρώνει στην επικράτεια. Για παράδειγμα, με την απλή αναλογική στην καθαρή μορφή της, αν ένα κόμμα στην Ελλάδα λάμβανε 10%, τότε θα έπαιρνε 30 έδρες -δηλαδή το 10% των 300 εδρών. Η βασική αρχή είναι ότι με την απλή αναλογική το πρώτο κόμμα -ή ένας συνασπισμός κομμάτων- θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό, κατά προσέγγιση, από 45% έως και 48% για να είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση.
Τυχόν επαναληπτικές εκλογές θα γίνουν στα τέλη Ιουνίου ή τις αρχές Ιουλίου με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.
10) Μπορώ να μην ψηφίσω;
Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική. Για όσους δεν ψηφίσουν, η νομοθεσία επιφέρει τιμωρία φυλάκισης από έναν μήνα έως έναν χρόνο.
Από την υποχρέωση, εξαιρούνται οι εξής κατηγορίες εκλογέων:
α) Αυτοί που έχουν υπερβεί το εβδομηκοστό (70ο) έτος της ηλικίας τους.
β) Όσοι πρόκειται να βρίσκονται κατά την ημέρα της ψηφοφορίας στο εξωτερικό.
γ) Οι εκλογείς που έχουν εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών, αλλά δεν κατέστη δυνατή η σύσταση ειδικού εκλογικού τμήματος ετεροδημοτών, λόγω μη συμπλήρωσης, σε όλη την εφετειακή περιφέρεια, του αριθμού των σαράντα (40), τουλάχιστον, ετεροδημοτών εκλογέων της ίδιας βασικής εκλογικής περιφέρειας (άρθρο 96, παρ. 1 του π.δ. 26/2012). 2
Παράλληλα, εξαιρούνται της υποχρεωτικής άσκησης του εκλογικού δικαιώματος οι εξής περιπτώσεις:
α) Υπάλληλοι του δημοσίου, για τους οποίους, σοβαρές υπηρεσιακές ανάγκες δεν θα τους επιτρέψουν να απουσιάζουν από την Υπηρεσία τους, για να μεταβούν να ψηφίσουν στον τόπο, στους εκλογικούς καταλόγους, του οποίου είναι εγγεγραμμένοι.
β) Υπάλληλοι νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, νοσηλευτικών ιδρυμάτων, οργανισμών και επιχειρήσεων κοινής ωφελείας κ.λπ., στους οποίους, επίσης, λόγω σοβαρών υπηρεσιακών αναγκών, δεν είναι δυνατή η χορήγηση άδειας μετάβασης.
γ) Εκλογείς που δεν θα μπορούν να μεταβούν στον τόπο άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος για λόγους υγείας.