Κάθε φορά που έχουμε ντιμπέιτ στην Ελλάδα έχουμε συνηθίσει να ασχολούμαστε περισσότερο με το format παρά με το περιεχόμενο.
Λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι τρώμε πολύ χρόνο για να συμφωνήσουν τα κόμματα ένα πλαίσιο κανόνων με συνέπεια, τελικά, να λένε «όχι» σε οποιαδήποτε πρόταση χαλάρωσης των σφιχτών όρων που μετατρέπουν το ντιμπέιτ από έναν διάλογο μεταξύ αρχηγών σε παράλληλους μονολόγους.
Όλο αυτό το σκηνικό κάνει εξαιρετικά δύσκολη και τη θέση των δημοσιογράφων. Εάν αρνηθούν τη συμμετοχή τους, θα κατηγορηθούν ότι δεν συμβάλλουν στο «διάλογο». Υποχρεώνονται, λοιπόν, να αποδεχθούν όρους που θέτουν τα κόμματα μέσω της συμφωνίας τους στη διακομματική επιτροπή και να συμμετάσχουν σε ένα ντιμπέιτ που δεν τους ικανοποιεί και τους καθιστά κομπάρσους χωρίς δική τους ευθύνη.
Αυτή η συζήτηση -περί των όρων του ντιμπέιτ- έχει γίνει μονότονη εδώ και πολλά χρόνια, γιατί τελικά η βάση του προβλήματος παραμένει ίδια και απαράλλαχτη. Τους όρους τους αποφασίζουν τα κόμματα και καλούνται να τους υπηρετήσουν οι δημοσιογράφοι. Είναι παράλογο, εάν αναλογιστεί κανείς ότι χωρίς τη συμμετοχή των ΜΜΕ δεν μπορεί να γίνει ντιμπέιτ. Κι όμως, αυτοί που δίνουν το χώρο και το χρόνο για τη διεξαγωγή του δεν έχουν λόγο στους όρους διεξαγωγής του!
Για πρώτη φορά αυτό άλλαξε στο debate Μπακογιάννη-Δούκα στην ΕΡΤ. Οι κανόνες καθορίστηκαν από τους δημοσιογράφους, συζητήθηκαν και έγιναν αποδεκτοί από τα επιτελεία των δύο υποψηφίων. Το αποτέλεσμα δικαίωσε κατά γενική ομολογία και τους μεν και τους δε. Έγινε ένας ανοιχτός διάλογος, με πολλές ευκαιρίες να μιλήσουν οι δύο υποψήφιοι μεταξύ τους, να ανταλλάξουν ερωτήσεις, να σχολιάσουν ευθέως ο ένας τα λεγόμενα του άλλου. Ήταν μια απάντηση στο «δεν γίνεται αλλιώς» που έχουμε ακούσει πολλές φορές από τα κόμματα, όταν τίθεται θέμα να αποφασιστεί κάτι πιο ελεύθερο, ένας αληθινός διάλογος αντί παράλληλων μονολόγων.
Έχω προσωπικά την εμπειρία του συντονισμού δύο εντελώς διαφορετικών debate -αυτού των πολιτικών αρχηγών και αυτού των υποψηφίων δημάρχων. Στο πρώτο υπηρέτησα μαζί με τους συναδέλφους ένα αυστηρό πλαίσιο που αποφασίστηκε από τη διακομματική. Στο δεύτερο εισηγήθηκα μαζί με τους συναδέλφους το χαλαρό πλαίσιο που έγινε αμέσως δεκτό από τους υποψηφίους. Μπορώ με βεβαιότητα να μεταφέρω ότι και οι δύο πλευρές -πολιτικοί και δημοσιογράφοι- βγαίνουν χαμένοι με το πρώτο μοντέλο και κερδισμένοι με το δεύτερο.
Οι συνθήκες έχουν ωριμάσει ώστε οι πολιτικοί αρχηγοί να αποδεχτούν ότι τους κανόνες ενός τηλεοπτικού διαλόγου δεν νοείται να τους θέτουν τα κόμματα, αλλά μόνον οι δημοσιογράφοι. Άλλωστε, το παράδειγμα του debate των υποψηφίων δημάρχων απέδειξε ότι βασικό μέλημα των δημοσιογράφων σε μια τηλεμαχία δεν είναι η προσωπική τους προβολή, αλλά η υποχρέωση που έχουν έναντι των τηλεθεατών να γίνουν το μέσο για την ανάδειξη θέσεων, απόψεων και αντιθέσεων ανάμεσα στους υποψηφίους. Έτσι επιτελούν σωστά το ρόλο τους τα ΜΜΕ, έτσι αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο η ενημέρωση την οποία υπηρετούν οι δημοσιογράφοι κι έτσι -τελικά- κερδίζει και η πολιτική. Όλα αυτά οφείλουν στο μέλλον να τα σεβαστούν και τα κόμματα. Η αρχή έγινε και δύσκολα πια θα γίνει αποδεκτό να γυρίσουμε πίσω.