Όλοι μας έχουμε μια ζωντανή ανάμνηση της στιγμής που συνειδητοποιήσαμε ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει.
Άλλοι στα 6 μας χρόνια, άλλοι στα 8, άλλοι στα 10. Κάποιοι μπορεί να άργησαν και να το συνειδητοποίησαν στα 12 ή στα 13. Θυμάστε όμως τι μας είπαν (αν μας είπαν...) οι γονείς μας ως προς αυτό το θέμα;
H ύπαρξη του Άγιου των Χριστουγέννων
Κάποιοι από εμάς έχουμε γίνει γονείς και τα πράγματα έχουν αντιστραφεί. Τι θα πούμε στα παιδιά μας για την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη;
Μπορούμε να συνεχίσουμε να τους λέμε ότι τα δώρα τους τα άφησε ένας χαρούμενος παχουλός άνθρωπος που πετάει με ένα έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι στον ουρανό. Και έτσι φυσικά κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί, «είναι αυτό οκ»; Δεν θα έπρεπε να δίνουμε το καλό παράδειγμα, λέγοντάς τους την αλήθεια;
Οι περισσότεροι παιδοψυχολόγοι είναι ξεκάθαροι πως «όχι. Δεν πρέπει να είμαστε ειλικρινείς για τον Άγιο Βασίλη - τουλάχιστον όχι στην αρχή. Είναι ηθικά εντάξει για τους γονείς [στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού] να συμμετέχουν στο... μεγάλο ψέμα περί της ύπαρξης του Άγιου Βασίλη.
Γιατί τα παιδιά χρειάζονται τον Άγιο Βασίλη
Όταν αναπολείτε τις πρώτες σας εμπειρίες από τα Χριστούγεννα, πιστεύετε πραγματικά ότι θα είχαν βελτιωθεί αν οι γονείς σας ήταν ειλικρινείς για τον Άγιο Βασίλη; Χωρίς αυτόν τον γλυκό εξωραϊσμό, δεν θα υπήρχε το τελετουργικό να του γράφουμε γράμματα, να αφήνουμε έξω σέρι και μπισκότα, να περιμένουμε απεγνωσμένα να δούμε αν «ήρθε» από την καμινάδα ή το μπαλκόνι μαςτο πρωί των Χριστουγέννων.
Χωρίς τον μύθο του Άγιου Βασίλη, τι θα ήταν τα Χριστούγεννα για το μέσο παιδί; Μια αυθαίρετη ημερομηνία κατά την οποία, επιτέλους, τους επιτρέπεται να παίξουν με τα δώρα που οι γονείς τους ίσως αγόρασαν μήνες πριν. Ποιο θα ήταν το νόημα;
Αυτό σχετίζεται επίσης με το ερώτημα σε ποιον βαθμό πρέπει να είναι κανείς ειλικρινής με τα παιδιά του γενικά. Τι θα σήμαινε, άλλωστε, το να είναι κανείς «απόλυτα ειλικρινής»;
Αν αισθανόμασταν υποχρεωμένοι να τα πούμε όλα στα παιδιά μας, θα τους λέγαμε χωρίς περιστροφές για την άθλια κατάσταση του κόσμου, ότι τίποτα θετικό δεν μπορεί να γίνει γι' αυτό και ότι γενικά... βράστα Χαράλαμπε.
Και αυτό θα τα έκανε τι; Συναισθηματικά πιο υγιή από τα παιδιά των γονιών που τους χάρισαν μια κάπως... ζαχαρένια αίσθηση του κόσμου; Ο ίδιος ο Νίτσε στο πρώιμο δοκίμιό του Περί αλήθειας και ψεύδους συνοψίζει ότι «πρέπει να είμαστε τουλάχιστον κάπως παραπλανημένοι σχετικά με την πραγματικότητα για να μπορούμε να την αντέξουμε». Και δεν μπορείς να καταλογίσεις στον Νίτσε ότι θα ήταν υπέρ του Αϊ-Βασίλη...
Καθώς μεγαλώνουμε, πιθανώς σε κάποιο επίπεδο έχουμε την ανάγκη να πιστεύουμε ότι ο κόσμος είναι καλός και δίκαιος. Ως ψυχολογικό αντίδοτο σε όλη αυτή την ασχήμια γύρω μας.
Όταν τα ψέματα πρέπει να τελειώσουν
Και πότε τα παιδιά μας πρέπει να καταλάβουν, επιτέλους, τον μύθο; Αυτό είναι σίγουρα καλό και για την ηθική τους ανάπτυξη.
Υποθέτω ότι αυτός είναι ο βαθμός στον οποίο θεωρώ δικαιολογημένο το ψέμα για τον Άγιο Βασίλη. Οι γονείς πρέπει σίγουρα να διατηρούν τον μύθο όσο τα παιδιά τους παραμένουν μικρά, αλλά να απαντούν με ειλικρίνεια όταν αντιμετωπίζονται άμεσα. Όταν ένα παιδί ρωτάει τελικά, στην ηλικία των έξι ή επτά ετών, «είναι ο Άγιος Βασίλης αληθινός;», τότε είναι που δεν χρειάζονται πλέον το ευγενές ψέμα.
Αν πω στο παιδί μου ότι ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός, δεν θα δημιουργήσει προβλήματα εμπιστοσύνης στο παιδί μου;
Πείτε στο παιδί σας ότι ο Άγιος Βασίλης είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας στον οποίο οι άνθρωποι αρέσκονται να πιστεύουν - όπως οι γοργόνες ή οι μονόκεροι. Πείτε στο παιδί σας ότι σε μερικούς ανθρώπους αρέσει να πιστεύουν και να προσποιούνται ότι ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός.
Αλλά μπορείτε ακόμα να ενσωματώσετε τον Άγιο Βασίλη με έναν τρόπο που είναι προσποιητός με το παιδί σας. Μπορείτε ακόμα να πείτε: «Ας προσποιηθούμε ότι ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός και ας του φτιάξουμε μπισκότα» ή «Ας προσποιηθούμε ότι ο Άγιος Βασίλης θα διαβάσει τη χριστουγεννιάτικη λίστα μας και ας φτιάξουμε μια λίστα με όλα τα παιχνίδια που θέλουμε». Μπορείτε ακόμα να είστε ειλικρινείς και να παραδεχτείτε δημοσίως ότι είναι ένας ψεύτικος χαρακτήρας.
Αν πω στο παιδί μου ότι ο Άγιος Βασίλης δεν είναι αληθινός, δεν θα καταστρέψω τη μαγεία των Χριστουγέννων;
Και ναι και όχι. Πολλοί ψυχολόγοι συμφωνούν πλέον στο ότι αν είμαστε ειλικρινείς με τα παιδιά μας ότι ο Άγιος Βασίλης είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας στον οποίο μπορούμε να επιλέξουμε να πιστέψουμε ή όχι, δεν καταστρέφουμε τη μαγεία. Γιατί το θέμα είναι το εξής: Τα παιδιά λατρεύουν να φαντάζονται. Όλη την ημέρα, το παιδί σας ασχολείται με το παιχνίδι της προσποίησης και αυτό είναι διασκεδαστικό γι' αυτά. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η κόρη σας ξέρει ότι δεν είναι στην πραγματικότητα μαμά, δεν απομακρύνει τη διασκέδαση της να παριστάνει τη μαμά την ώρα που παίζει με την κούκλα.
Μην ξεχνάτε το πιο βασικό: εσείς ξέρετε το παιδί σας περισσότερο από κάθε άλλον. Γνωρίζετε καλά τι είναι ικανό να αποδεχτεί και τι όχι, στην δεδομένη ηλικία που γίνεται η κάθε ερώτηση.
Μπορείτε ακόμα να περάσετε μαγικά Χριστούγεννα, γιατί το θέμα είναι να ενσαρκώσετε το πνεύμα του Άγιου Βασίλη - να ενσαρκώσετε τη γενναιοδωρία και την καλοσύνη. Έτσι, λέγοντας την αλήθεια δεν θα καταστρέψετε τη μαγεία για το παιδί σας κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων. Και υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι για να ενσαρκώσετε τη μαγεία των γιορτών εκτός του Άγιου Βασίλη.