Η δημοφιλής street artist Μελίνα Κοάν υποδέχεται το iefimerida στον προσωπικό της χώρο, ένα urban style διαμέρισμα με φυτά σε κάθε γωνιά, και μοιράζεται μαζί μας τις εμπειρίες, την καθημερινότητα, τις δυσκολίες, την απόλαυση του να δίνεις χρώμα στο γκρίζο της πόλης.
Πώς φαντάζεται κανείς το σπίτι μιας street artist που έχει γεμίσει την Αθήνα με έντονα χρώματα, εξωτικούς παπαγάλους με πολύχρωμα φτερά και τροπικά φυτά; Θα περίμενε ενδεχομένως μια διακόσμηση στην οποία κυριαρχεί η street art, με γκράφιτι, ζωηρούς πίνακες, σπρέι, πινέλα, καμβάδες, χρώματα παντού. Κι όμως, το σπίτι της Μελίνας Κοάν, της γνωστής street artist, είναι ένας urban style χώρος με πολλά φυτά που έχει γήινους τόνους και καθόλου έντονο χρώμα.
Το iefimerida επισκέφθηκε τη ζωγράφο στον προσωπικό της χώρο, στον Νέο Κόσμο, τον οποίο τον τελευταίο χρόνο χρησιμοποιεί και ως ατελιέ, αφού ο χώρος εργασίας που διατηρούσε στη Νέα Σμύρνη ανακαινίζεται.
Από τα ΤΕΙ Πάτρας, στα ντεφιλέ της Donna Karan
Τη Μελίνα Κοάν τη γνωρίζουμε χάρη στις υπέροχες τοιχογραφίες της σε πλειάδα καταστημάτων, χωρών εστίασης και πολυκατοικιών στο κέντρο, αλλά και επειδή ένα από τα έργα της επιλέχθηκε για το φαντασμαγορικό show που έκανε στην Αθήνα το 2021 το νεοϋορκέζικο brand DKNY που έχει ιδρύσει η Donna Karan.
«Ζωγράφιζα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ να το κάνω επάγγελμα, το είχα στο μυαλό μου περισσότερο σαν τρόπο έκφρασης, σαν τρόπο εκτόνωσης, ήταν μια ανάγκη. Οι γονείς μου με παρακαλούσαν να ασχοληθώ με αυτό επαγγελματικά κι εγώ αναρωτιόμουν “πώς είναι δυνατόν; Μπορεί να ζήσει ένας ζωγράφος από τη δουλειά του;”. Έτσι, σπούδασα Ανακαίνιση και Αποκατάσταση Κτιρίων στην Πάτρα» περιγράφει.
Πού να το φανταζόταν τότε ότι μερικά χρόνια μετά θα σκαρφάλωνε σε σκαλωσιές και θα ανέβαινε με γερανούς στον ακάλυπτο μιας οκταώροφης πολυκατοικίας για να τον ζωγραφίσει, «ανακαινίζοντας» και «αποκαθιστώντας» ένα κτίριο με εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτόν που είχε διδαχθεί στην Πάτρα...
«Οι δημιουργίες της Μελίνας Κοάν έχουν κάτι αθώο και δυναμικό ταυτόχρονα, είναι σαν μια τρυφερή εξέγερση των χρωμάτων σε έναν απρόσωπο, βαρετό κόσμο από μπετόν»
Παίρνοντας το πτυχίο της, ξεκίνησε το 2010, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, να ασχολείται επαγγελματικά με το αντικείμενο των σπουδών της. Φυσικά, δεν ήταν η πιο ιδανική περίοδος για μια τέτοια δουλειά, όταν ολόκληρος ο κόσμος βρισκόταν στα σκοτεινά νερά μιας βαθιάς ύφεσης και η Ελλάδα είχε μπει για τα καλά στο μάτι του κυκλώνα. Γρήγορα ανακάλυψε ότι δεν υπήρχε ουσιαστικό πεδίο για να αναπτυχθεί επαγγελματικά τότε σε αυτό το αντικείμενο, δεδομένου ότι τόσο ο κτηματομεσιτικός τομέας όσο και η οικοδομική αγορά είχαν υποχωρήσει εν μέσω κρίσης. Έπρεπε, λοιπόν, να σκεφτεί τι θα έκανε. Αρχικά, ασχολήθηκε με τον χώρο της εστίασης. «Ανοίξαμε με φίλους ένα εστιατόριο στη Γλυφάδα, όπου έχω μεγαλώσει, αλλά ούτε αυτό με γέμιζε», εξηγεί.
Η Μελίνα Κοάν είχε γεννηθεί μέσα στα χρώματα, αποζητώντας το φως, τη ζωγραφική. Όταν τελικά πήρε τη μεγάλη απόφαση να ασχοληθεί με την Τέχνη, να γίνει ζωγράφος και street artist, έκανε το μεγάλο άλμα. «Άλλαξα τα πάντα: άλλαξα περιοχή, άλλαξα δουλειά, έφτιαξα μια νέα ζωή», λέει. Έφυγε από τη Γλυφάδα και ήρθε στο κέντρο, αρχικά στο Παγκράτι και στη συνέχεια στον Νέο Κόσμο. Έφτιαξε το ατελιέ της στη Νέα Σμύρνη, έναν χώρο παραδομένο εντελώς στο δημιουργικό χάος. «Όταν ζωγραφίζω θέλω να υπάρχει γύρω μου μια απόλυτη ακαταστασία, να είναι τα χρώματα παντού διασκορπισμένα να τα βλέπω όλα. Στο σπίτι μου, αντίθετα, θέλω να υπάρχει μια απόλυτη τάξη», παραδέχεται.
«Από μικρή ζωγράφιζα μεγάλες επιφάνειες, ξεκινώντας από το σπίτι μου, από τους τοίχους του δωματίου μου, τους τοίχους του δωματίου του αδελφού μου... Δεν είχα αφήσει τοίχο για τοίχο! Ευτυχώς με άφηναν οι γονείς μου. Ήμουν λίγο ντροπαλή όμως, δίσταζα να βγω στον δρόμο να βάψω έναν τοίχο. Λόγω της περιοχής όπου μεγάλωσα, δεν ήμουν δικτυωμένη, δεν είχα την κατάλληλη παρέα που θα με βοηθούσε να ασχοληθώ με τη street art. Μεγαλώνοντας, μάλλον επειδή μου έμεινε σαν απωθημένο, ήθελα να ζωγραφίζω περισσότερο σε μεγάλες επιφάνειες. Σου δίνουν μια απίστευτη ελευθερία. Επίσης, μου αρέσει η αίσθηση ότι με τη street art αφήνεις κάτι δικό σου στην πόλη. Θεωρώ ότι είναι σαν να επηρεάζεις λίγο και την ιστορία του χώρου», αναφέρει.
Τροπικά φυτά και εξωτικοί παπαγάλοι στο γκρίζο της Αθήνας
Είναι έκπληξη να βλέπεις τις τοιχογραφίες της, όλες αυτές τις τεράστιες συνθέσεις που είναι φροντισμένες στη λεπτομέρεια, και να συνειδητοποιείς ότι ο άνθρωπος που τις δημιούργησε είναι εντελώς αυτοδίδακτος. Επιπλέον -μια ακόμα αντίφαση- είναι δύσκολο να τη φανταστείς, έτσι ντελικάτη, όμορφη και λεπτεπίλεπτη, να σκαρφαλώνει σε σκαλωσιές και γερανούς, αψηφώντας την υψοφοβία της, για να καταφέρει να δώσει στην πόλη αυτό που έχει οραματιστεί γι' αυτήν: χρώμα στο γκρίζο, τροπικά φυτά που «φυτρώνουν» στην ασχήμια ενός ακάλυπτου, πολύχρωμους παπαγάλους που φτερουγίζουν στην καρδιά ενός αμήχανου, άδειου τοίχου.
Οι δημιουργίες της Μελίνας Κοάν έχουν κάτι αθώο και δυναμικό ταυτόχρονα, είναι σαν μια τρυφερή εξέγερση των χρωμάτων σε έναν απρόσωπο, βαρετό κόσμο από μπετόν. «Μου αρέσει να χρησιμοποιώ πολλά χρώματα - κάποια έντονα, κάποια όχι τόσο. Με ιντριγκάρει αυτή η μείξη των διαφορετικών τόνων. Επίσης, έχω πάθος με τα φυτά, με τη φύση γενικότερα», λέει. Στα έργα της υπάρχει έντονο το στοιχείο της τροπικής φύσης, με επιρροές από μέρη με έντονο εξωτικό χαρακτήρα... Από τη Βραζιλία, τα παράλια της Αφρικής, τα νησιά της Ασίας. «Ενδεχομένως να με επηρέασε πολύ ένα ταξίδι που έκανα στο Μπαλί», εξηγεί. Όλη αυτή η μαγεία των τροπικών φύλλων, των κάκτων, των πουλιών που κρύβονται μέσα σε φυτείες μπανάνας και σε τροπικές ζούγκλες, είναι μοτίβα που επαναλαμβάνονται στα έργα της και έχουν σχηματοποιήσει εν τέλει την καλλιτεχνική της ταυτότητα.
Η πρώτη φορά που ζωγράφισε τοίχο κτιρίου
Η πρώτη τοιχογραφία της, από τη στιγμή που συνειδητοποίησε ότι ήθελε να γίνει street artist, ήταν στον τοίχο ενός εγκαταλελειμμένου κτιρίου στην Πάρνηθα. Εκεί, την οδήγησε αναπάντεχα ένας νέος της τότε φίλος, ένας άλλος street artist, για να τη μυήσει στη ζωγραφική μεγάλης κλίμακας σε τεράστιες επιφάνειες κτιρίων. Όταν βρέθηκε μπροστά στον άδειο τοίχο, δεν είχε ιδέα τι έπρεπε να κάνει, δεν είχε προετοιμάσει κάποιο σχέδιο και άρχισε να ζωγραφίζει αυθόρμητα έναν παπαγάλο. Οι παπαγάλοι στην πορεία έγιναν το σήμα κατατεθέν της δουλειάς της.
«Παρά το γεγονός ότι έχω πολύ μεγάλο πρόβλημα υψοφοβίας, εκείνη την ώρα δεν το σκέφτομαι καθόλου. Συγκεντρώνομαι στο έργο. Τις περισσότερες φορές συνειδητοποιώ τον κίνδυνο εκ των υστέρων, αφού κατέβω κάτω και κοιτάξω ψηλά»
Όταν τη ρωτάω αν υπάρχει ακόμα αυτό το έργο, ανασηκώνει τους ώμους της με απορία, δεν έχει ιδέα τι έχει απογίνει ο πρώτος εκείνος παπαγάλος με τον οποίο ξεκίνησε το πολύχρωμο ταξίδι της στη street art. Συνειδητοποιώ ότι αυτό είναι η street art, η τέχνη του εφήμερου, η δύναμη μιας δημιουργίας που όταν ολοκληρωθεί ανήκει στην πόλη, γίνεται μέρος της ποίησης του δρόμου και της αστικής κουλτούρας μιας περιοχής, μιας γειτονιάς, ενός χώρου. Δεν έχει ανάγκη να δει πώς είναι σήμερα το έργο αυτό, πώς έχει μεταλλαχθεί από τον χρόνο, το φως, την ανθρώπινη παρέμβαση; «Όχι, κάθε φορά που κάνω κάτι σε δημόσιο χώρο και το ολοκληρώνω, νιώθω ότι είπα οτιδήποτε είχα να πω», εξηγεί.
Πώς φτιάχνεται μια τεράστια τοιχογραφία στον ακάλυπτο μιας πολυκατοικίας
Βλέπουμε τα έργα των street arists, τα θαυμάζουμε, κατανοούμε τις δυσκολίες δημιουργίας τους, αλλά τελικά πόση δουλειά, πόσος κόπος, τι κίνδυνοι, πόσες πρακτικές δυσκολίες κρύβονται πίσω από ένα ωραίο σχέδιο; Πώς γίνεται να ζωγραφίζεις ένα έργο μεγάλης κλίμακας, όπως είναι μια τοιχογραφία στον ακάλυπτο μιας πολυκατοικίας; Θέλει σκαλωσιές; Πώς καταλαβαίνει ο καλλιτέχνης ότι η λεπτομέρεια που εκείνος ζωγραφίζει είναι σωστά τοποθετημένη στο σημείο, από τη στιγμή που λόγω μεγέθους δεν έχει πλήρη εικόνα του έργου; «Το πρώτο δύσκολο κομμάτι με τη street art είναι ότι έχεις πολύ περιορισμένο χρόνο. Δεν έχεις την άνεση που έχεις στο εργαστήριο με τους πίνακές σου. Έχεις περιορισμένο χρόνο γιατί έχεις απέναντί σου τον ήλιο, δεύτερον είσαι σε έναν δημόσιο χώρο και πρέπει να τελειώσεις και να φύγεις». Οι πρωινές ώρες είναι πιο κατάλληλες, μας εξηγεί η Μελίνα Κοάν. «Μια ακόμα δυσκολία είναι τα χρώματα, έχεις να κουβαλήσεις όλα αυτά τα δοχεία με το χρώμα πάνω σε σκάλες, σε ψηλές σκαλωσιές». Τη ρωτάω αν τη φοβίζει το ύψος, αν αισθάνεται δέος σκαρφαλωμένη εκεί ψηλά, στη ράχη μιας οκταώροφης πολυκατοικίας.
«Παρά το γεγονός ότι έχω πολύ μεγάλο πρόβλημα υψοφοβίας, εκείνη την ώρα δεν το σκέφτομαι καθόλου. Συγκεντρώνομαι στο έργο. Τις περισσότερες φορές συνειδητοποιώ τον κίνδυνο εκ των υστέρων, αφού κατέβω κάτω και κοιτάξω ψηλά. Την πρώτη φορά που ανέβηκα στη σκαλωσιά, λίγο αγχώθηκα, μου έπεσε βαρύ. Η αλήθεια είναι πως με τον γερανό, όταν στην αρχή ανέβαινε και άρχισε να κουνάει, φοβήθηκα. Όταν ξεκίνησα να ζωγραφίζω, ξέχασα εντελώς πού βρισκόμουν. Συνειδητοποιούσα πόσο ψηλά ήμουν όταν κατέβαινα κάτω για να δω από απόσταση το σύνολο του έργου και να μελετήσω τις λεπτομέρειές του» σημειώνει.
Ένα έργο μεγάλης κλίμακας, όπως μια τοιχογραφία στον ακάλυπτο πολυκατοικίας, θέλει πέντε μέρες για να ολοκληρωθεί. Πρακτικοί λόγοι, όπως η χρήση γερανού ή η κατάληψη χώρων στάθμευσης σε δημόσιο χώρο, επιβάλλουν την ταχύτητα και το σύντομο deadline.
Το σπίτι της Μελίνας Κοάν στον Νέο Κόσμο
Όταν έχεις μεγαλώσει στα προάστια και δη στα νότια, όπως η εξωστρεφής Γλυφάδα, είναι μεγάλο άλμα το να μετακομίσεις στο κέντρο. Είναι μια εντελώς άλλη κουλτούρα, διαφορετική οπτική της καθημερινότητας, του τρόπου με τον οποίο κινείσαι καθημερινά.
Η Μελίνα Κοάν πρώτα μετακόμισε στο Παγκράτι. Στις αρχές του 2020 χρειάστηκε να αφήσει το σπίτι που νοίκιαζε, γιατί θα έκανε ένα μεγάλο επαγγελματικό ταξίδι στο εξωτερικό, όπου θα έπρεπε να μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όταν ξέσπασε η πανδημία, τα σχέδια ανατράπηκαν και η Μελίνα Κοάν θα έπρεπε να μείνει στην Ελλάδα.
Είχε, όμως, αφήσει το σπίτι της στο Παγκράτι και μετακόμισε σε ένα οικογενειακό εξοχικό στην Ανάβυσσο, όπου πέρασε την καραντίνα ζωγραφίζοντας, μαγειρεύοντας, κάνοντας μεγάλες βόλτες στη θάλασσα. Όταν τα μέτρα χαλάρωσαν και οι δουλειές στο κέντρο άρχισαν να αυξάνονται, η street artist αναζήτησε ένα νέο σπίτι. Βρήκε ένα ωραίο, φωτεινό διαμέρισμα στον Νέο Κόσμο, που τη βόλευε γιατί ήταν κοντά στο ατελιέ της στη Νέα Σμύρνη.
Το σπίτι της Μελίνας Κοάν, σε αντίθεση με τα έργα της, δεν έχει σχεδόν καθόλου χρώμα, με εξαίρεση έναν πίνακά της με τον Μίκυ Μάους που βρίσκεται προσωρινά στο σαλόνι της. Στον χώρο κυριαρχούν οι γήινοι τόνοι και το ξανθό σκανδιναβικό ξύλο.
Παντού υπάρχουν φυτά εσωτερικού χώρου. Η σκανδιναβικού τύπου διακόσμηση αποτελεί μια ήπια βάση για το πράσινο των φύλλων που δίνει τον ρυθμό σε κάθε γωνιά. Τα φυτά τη βοηθούν να χαλαρώνει, τα μεταφυτεύει, τα ποτίζει, τα κλαδεύει... Όλη αυτή η επαφή με τη φύση στην καθημερινότητά της την εμπνέει και της δίνει ιδέες για τους πίνακες και τις τοιχογραφίες της, έργα στα οποία άλλωστε η ίδια η φύση έχει τον πρώτο λόγο.