Ένα εντυπωσιακό σπίτι στην Αντίπαρο σχεδιάστηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο AREA.
Το όνομά του, Ridge House, προέρχεται από τη λέξη κορυφογραμμή και μαρτυρά τόσο τη φιλοσοφία του πρότζεκτ, όσο και το τι κάνει πραγματικά ξεχωριστό αυτό το θερινό καταφύγιο. Μοιάζει κυριολεκτικά σαν να «κούμπωσε» σε μια πλαγιά λόφου για να απολαμβάνει τη θέα στο Αιγαίο που κόβει την ανάσα.
Καμπυλόγραμμο, με μια γλυπτική απόδοση αλλά και μοντέρνες μορφές και λειτουργικούς χώρους, αποτελεί κορυφαίο δείγμα συνδυασμού τοπογραφίας και αρχιτεκτονικής. Ενσωματωμένο στην πλαγιά ενός λόφου στην δυτική Αντίπαρο, το Ridge House μοιάζει να γεννήθηκε μέσα σε αυτή την τοποθεσία. Η φιδωτή κάτοψη, η τοπική πέτρα και η αλληλουχία χώρων - αυλές, φωταγωγοί, φυτεμένες στέγες και μεγάλες βεράντες - συμπληρώνουν την μοναδική εμπειρία της κατοίκησης αυτού του σπιτιού.
«Όλοι μας έχουμε περιπλανηθεί στα δρομάκια ενός κυκλαδίτικου χωριού. Η διαδοχή των στενών με τις αυλές και τα πλατώματα, η θέα της θάλασσας που κρύβεται για να αποκαλυφθεί ξαφνικά, η αντίληψη του επιμέρους, του σπαράγματος, είναι μια εμπειρία ενδεικτική του πόσο πλούσια μπορεί να είναι η αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονες. Κατά κάποιο τρόπο αυτό το κοινό βίωμα το μεταβολίσαμε στην κάτοψη της κατοικίας. Αυτή δεν αποτελείται από δωμάτια αλλά μοιάζει με έναν υπαίθριο λαβύρινθο όπου κανείς μπορεί να περιπλανηθεί και να κατοικήσει. Η δημοσιά, το μονοπάτι, ο κρυμμένος κήπος, η αυλή είναι όλα σαν κομμάτια ενός οικισμού που συνυπάρχουν στην κατοικία ανάμεσα από τους πέτρινους όγκους της κάτοψης», περιγράφουν οι επικεφαλής του γραφείου, Στυλιανή Δαούτη, Γιώργος Μητρούλιας και Μιχαήλ Ιωάννης Ραυτόπουλος για την έμπνευση πίσω από το σπίτι στην Αντίπαρο.
Η αρχιτεκτονική ομάδα του AREA Architecture Research Athens, συνεργάστηκε στενά με τον Ιάσονα Τσάκωνα, επικεφαλής της Oliaros Property Development, για να εισαγάγουν τη δομή του σπιτιού από οπλισμένο σκυρόδεμα στον απότομο λόφο, έτσι ώστε η θέα να είναι προσανατολισμένη δυτικά και νότια, προς τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου.
Άλλωστε ο σχεδιασμός με τα εργαλεία του τοπίου, από τη φύση και με τη φύση, είναι πάντα μια δημιουργική πρόκληση και πηγή έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες.
«Στην αρχή υπήρχε μόνο το φυσικό τοπίο, τα μονοπάτια, οι κέδροι, η θέα της θάλασσας και της απόκρυμνης ακτής. Ο δυνατός βοριάς και η ανελέητη Δύση προστείθενται σε μία δύσκολη εξίσωση όπου το ειδυλιακό συναντά το αδρό και το αφιλόξενο. 'Ετσι η μεγαλύτερη πρόκληση για εμάς, ήταν να παρέμβουμε σε ένα τέτοιο τοπίο σεβόμενοι το χαρακτήρα του και να εντάξουμε μια κατοικία μεγάλης κλίμακας οπως συχνά ζητείται στις εκτός σχεδίου περιοχές των Κυκλάδων. Η μίμηση της παραδοσιακής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με τους λευκούς γεωμετρικούς όγκους σε αυτό το πλαίσιο μας φάνηκε λάθος επιλογή . Αντίθετα η πρώτη μας σκέψη ήταν το κτίριο να ακολουθεί το φυσικό έδαφος, να γίνει ένα με αυτό, να αποτελέσει συνέχεια των μονοπατιών. Έπρεπε να φανταστούμε μία νέα αρχιτεκτονική γλώσσα, που θα συνομιλεί με την κυκλαδίτικη παράδοση και το τοπίο μέ έναν αφαιρετικό τρόπο. Έτσι, αυτό που βλέπουμε από την κατοικία είναι η γλυπτική φυτευμένη πέργκολα που ξεπροβάλει από το έδαφος. Από απόσταση το κτίριο συνομιλεί με την κλίμακα του αγροτικού τοπίου με τις γραμμικές καλλιέργειες. Πλησιάζοντας, τα όρια της κατοικίας είναι ασαφή, χάνονται ανάμεσα στην πέργκολα και τους υπόσκαφους χώρους. Αυτή η πολύ απλή περιγραφή της κατοικίας κρύβει μεγάλες τεχνικές προκλήσεις, σε ένα ιδιαίτερα δυσπρόσιτο ανάγλυφο. Όλοι όμως οι συνεργάτες μηχανικοί, οι άνθρωποι της Ωλίαρος, οι αρχιτέκτονες τοπίου εργαστήκαμε στενά ώστε το τελικό αποτέλεσμα να κάνει αυτήν την άγρια πλευρά του νησιού φιλόξενη», αποκαλύπτουν οι AREA.
Κατά μήκος μιας διαμορφωμένης άκρης στη δυτική πλευρά, το σπίτι στρέφεται προς τα έξω έτσι ώστε οι πέργκολες σε σχήμα βεντάλιας να προστατεύουν τις βεράντες από τον ήλιο. Όταν το επιθυμούν οι ιδιοκτήτες, οι συρόμενοι γυάλινοι τοίχοι μπορούν να κλείσουν για να διαχωρίσουν το εσωτερικό από το εξωτερικό. Κατά μήκος της ανατολικής πλευράς, ένας κυματιστός τοίχος από σκυρόδεμα και πέτρα σχηματίζει το σκηνικό για υπαίθρια ...πεζοπορία!
Αυτή η εμπειρία της κίνησης μέσα στο λαβυρινθώδες σπίτι δίνει ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση ιδιωτικότητας, αλλά με μια λογική προσέγγιση - δεν χρειάζεται η χρυσή κλωστή της Αριάδνης για να βρεθεί η έξοδος.
Προστατευμένοι κάτω από τα δοκάρια της πέργκολας, οι κύριοι χώροι διημέρευσης καταλαμβάνουν το χώρο ανάμεσα σε μια διασπορά μονολιθικών όγκων. Η γλυπτική ποιότητα των συμπαγών αυτών τοίχων, οργανωμένων σε μια παιγνιώδη γεωμετρική σύνθεση, φέρνει στο νου την ανεξάντλητη πλαστικότητα της λαϊκής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής. Άλλοτε προβάλλοντας έξω από τα όρια της πέργκολας, άλλοτε συνδεόμενοι με το βράχο οι μονολιθικοί όγκοι φαίνεται να διαλύουν την υλική συνέχεια της κατοικίας. Αντίθετα είναι η εναλλαγή του κενού με το πλήρες που διαμορφώνει το συνδετικό ιστό, σαν ένα αρχιπέλαγος, όπου το μέσα και το έξω διαπλέκονται κάτω από ένα συνεχές φωτός και σκιάς.
Η συγκεκριμένη κατοικία δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί ένα ακόμη δείγμα της καινοτομίας που σφραγίζει την ταυτότητα του γραφείου και φυσικά να αποσπάσει σημαντικές αρχιτεκτονικές διακρίσεις. Την άνοιξη συμπεριλήφθηκε στις έξι καλύτερες κατοικίες του 2022 από το εμβληματικό αμερικάνικο περιοδικό The Architectural Record. Επίσης, πρόσφατα στα Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής του φορέα DOMa, το «Ridge House», τιμήθηκε με έπαινο στην κατηγορία Καλύτερο Υλοποιημένο Έργο.
Ridge House: Δείτε φωτογραφίες από το σπίτι στην Aντίπαρο
Ταυτότητα έργου
Αρχιτέκτονες:AREA, Architecture Research Athens
Στυλιανή Δαούτη, Γιώργος Μητρούλιας, Μιχαήλ Ιωάννης Ραυτόπουλος
Συνεργάτης αρχιτέκτων:Κλεονίκη Λύτρα
Ομάδα μελέτης:Ελένη Ζώτου, Κωνσταντίνος Πετρόπουλος, Ίωνας Μουντογιαννάκης
Στατική μελέτη: Ιωάννης Μάζης, ΕΡΕΙΣΜΑ ΟΕ
Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη: PG Kamarinos
Ανάπτυξη Έργου:OLIAROS S.A. Development
Επίβλεψη:AREA, Architecture Research Athens
Εσωτερική διακόσμηση:Francois Marcq, AREA
Επίπλωση και εξοπλισμός:Francois Marcq, AREA
Ειδικός συνεργάτης:Ορέστης Βιγγόπουλος, Εμμανουήλ Λέκκας
Αρχιτεκτονική τοπίου:doxiadis+
Αεροδυναμική μελέτη:ΕΜΠ, Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών
Φωτογραφία:Ed Reeve