Το γραφείο MplusM Architects της Μαρίτας Νικολούτσου και του Μέμου Φιλιππίδη έδωσε μια νέα ζωή σε ένα στολίδι της Αθήνας, ένα νεοκλασικό κτίριο που σχεδίασε στα τέλη του 19ου αιώνα ο Ερνέστος Τσίλερ στου Ψυρρή.
Το νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Καλαμίδα στου Ψυρρή, το οποίο σήμερα φιλοξενεί το design hotel Monument, ήταν ένα αληθινό μνημείο της αθηναϊκής αστικής αρχιτεκτονικής. To στολίδι αυτό, χαρακτηρισμένο ως Έργο Τέχνης και Νεότερο Μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και ως Διατηρητέο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, σχεδιάστηκε από τον Ερνέστο Τσίλερ και οικοδομήθηκε το 1881.
Για πολλές δεκαετίες λειτουργούσε ως αριστοκρατική κατοικία στην καρδιά του ιστορικού κέντρο της πόλης, μια ανάσα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αρχοντικά στο Θησείο και το Μοναστηράκι.
Στις αρχές της φετινής άνοιξης η ανακαίνιση του κτιρίου και η μετατροπή του με απόλυτο σεβασμό σε design boutique hotel ολοκληρώθηκαν.
Το Monument Hotel Athens έκανε opening μέσα στον Απρίλιο, εντυπωσιάζοντας τόσο το αθηναϊκό όσο και το διεθνές κοινό με την καλαισθησία και τον κοσμοπολιτισμό του.
Συνδυάζοντας αρμονικά και με απόλυτη ισορροπία το σύγχρονο ντιζάιν με την απαράμιλλη γοητεία του κλασικού, το ξενοδοχείο έγινε viral στο εξωτερικό, καταφέρνοντας μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα όχι μόνο να ξεχωρίσει, αλλά και να καταχωρηθεί στις It Lists διεθνών ταξιδιωτικών περιοδικών όπως το Conde Nast Traveller, το οποίο το επέλεξε τον περασμένο Ιούλιο ως ένα από τα ωραιότερα ξενοδοχεία για να μείνει κανείς στην Αθήνα.
Πώς έγινε η ανακαίνιση του νεοκλασικού: Από τον 19ο αιώνα στο σήμερα
Η επιχείρηση μετατροπής ενός αρχοντικού σπιτιού σε ξενοδοχείο, από μόνο της είναι μια άσκηση ισορροπίας.
Όταν δε αυτό το αρχοντικό είναι μνημείο σύγχρονου πολιτισμού, η λεπτότητα των κινήσεων πρέπει να είναι χειρουργική, καθώς όλα κρίνονται κυρίως στη λεπτομέρεια.
Ο Μέμος Φιλιππίδης, από το γραφείο MplusM Architects, που ανέλαβε το δύσκολο έργο της αναγέννησης του τυπικού αυτού νεοκλασικού του 19ου αιώνα μάς εξηγεί πώς ακόμα και μια απλή γύψινη διακόσμηση θα μπορούσε να εξηγήσει τόσο τη φιλοσοφία της ανακαίνισης όσο και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν ώστε να έρθει στο σήμερα το κτίσμα και να είναι λειτουργικό και όμορφο, χωρίς όμως να διαταραχθεί ο αυθεντικός του χαρακτήρας: «Μπορούσε κανείς να κοντοσταθεί σε ένα και μόνο σημείο της ανακαίνισης αυτής και αυτό να το θεωρήσει αντιπροσωπευτικό όλης της μελέτης. Αναφέρομαι σε ένα συγκεκριμένο σημείο στον δεύτερο όροφο, στην περίμετρο της γύψινης διακόσμησης του ταβανιού. Εκεί ο συντηρητής μας, στα πλαίσια της ανακαίνισης, αφαίρεσε τοπικά τη -μεταγενέστερη- λευκή βαφή ώστε να διακρίνεται (από κάτω) ένα ορθογώνιο τμήμα της αρχικής, έγχρωμης πλούσιας οροφογραφίας. Μέσα από αυτόν, τον αποκαλούμενο “μάρτυρα”, ο συντηρητής διατήρησε το αυθεντικό αλλά και το μεταγενέστερο, καταγράφοντας το πώς στο παρελθόν είχαν αλλάξει οι αισθητικές προτιμήσεις των χρηστών του νεοκλασικού. Μέσα από αυτό το νέο, επιμελημένο “ξεφλούδισμα” το οποίο δεν ήταν αποτέλεσμα φθοράς, μας προσφέρει σήμερα μια “στιγμιαία” φυγή στο παρελθόν, μια διάστρωση ιστορικών φάσεων που διαχωρίζονται με σαφήνεια», εξηγεί ο αρχιτέκτονας Μέμος Φιλιππίδης.
Για να τα καταφέρει το αρχιτεκτονικό team με μια σειρά από εξειδικευμένους συνεργάτες εστίασε σε δύο στοιχεία: τις ψηλές δίφυλλες πόρτες και τα περίτεχνα ταβάνια.
Αυτά ως συνέχειες από το παρελθόν θα γίνονταν ο πυρήνας που θα βοηθούσε το οίκημα να περάσει στο μέλλον, κρατώντας όμως τον αριστοκρατικό χαρακτήρα του 19ου αιώνα.
«Για εμάς η ανακαίνιση στο έργο αυτό, η μετατροπή του σε ξενοδοχείο, θα ήταν αφορμή για μια αντίστοιχη διαλεκτική σχέση νέου και παλιού, αυτή τη φορά σε αρχιτεκτονικό επίπεδο. Θέσαμε δηλαδή από την αρχή το ερώτημα για το πώς διακρίνεται με παρόμοια σαφήνεια η νέα προσθήκη στο εσωτερικό σε σχέση με το προϋπάρχον κέλυφος, αναδεικνύοντας το παλιό. Ως προς αυτό, δύο ήταν τα στοιχεία που θέλαμε να τονίσουμε, οι άξονες και τα ταβάνια: Στην υπάρχουσα διάταξη των ορόφων, τα δωμάτια επικοινωνούσαν αξονικά μεταξύ τους με ψηλές δίφυλλες πόρτες. Αυτή η διάταξη διατηρήθηκε πιστά στην ανακαίνιση, το ίδιο και βασική δομή δωματίων –οι νέοι χώροι για τα λουτρά τοποθετούνται παράπλευροι, δευτερεύοντες της αξονικής κίνησης. Και μάλιστα αποτελούν κουτιά που δεν ακουμπούν στο ζωγραφιστό ταβάνι -επενδεδυμένα με καθρέφτη εξαφανίζονται και να διπλασιάζουν το ταβάνι. Με αυτόν τον τρόπο το νέο και το παλιό αποκτούν μια ξεκάθαρη διαφοροποίηση», λέει ο Μέμος Φιλιππίδης.
9 δωμάτια έργα-Τέχνης
Πέρα από την εντυπωσιακή εξωτερική του όψη, το νεοκλασικό αυτό κτίριο του Eρνέστου Τσίλερ, ήταν ένα αληθινό στολίδι και στο εσωτερικό του. Κάθε δωμάτιο ήταν σαν ένα μικρό έργο τέχνης που είχε εγκαταλειφθεί στη φθορά του χρόνου.
«Η πλειονότητα των δωματίων διέθετε έγχρωμες οροφογραφίες εξαιρετικής αισθητικής. Όταν τις αντικρίσαμε, οι φθορές ήσαν εμφανείς: μερεμέτια, περάσματα καλωδίων, ρηγματώσεις, περιοχές που διακρινόταν το υπόστρωμα από το μπαγδατί. Ο συντηρητής αποκατέστησε τις όποιες φθορές επεκτείνοντας ακέραια τα παλιότερα τμήματα, διατηρώντας σκόπιμα μια κατάσταση ελαφριάς πατίνας την οποία είχαν αποκτήσει μέσα στα χρόνια. Ήταν εδώ σημαντικό ότι δεν επιχειρήθηκε ένας πλήρης “εξωραϊσμός”, να αποδοθεί δηλαδή ένα ζωγραφισμένο ταβάνι πλήρες, χωρίς φθορά, μια οροφογραφία που θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί “χθες”, όπως συχνά συναντούμε σε βυζαντινούς ναούς», εξηγεί ο αρχιτέκτονας.
Έτσι, η φθορά, η πατίνα του χρόνου, έγινε και αυτή μέρος της γοητείας, παραμένοντας έξυπνα στο παρόν, θυμίζοντας διαρκώς στους φιλοξενούμενους ότι παρά το design και την διακριτική πολυτέλεια, παρά την αδιαμφισβήτητη λάμψη του καινούργιου, η Ιστορία είναι παρούσα διαρκώς.
«Μια αντίστοιχη αναφορά στην πρόσοψη αυτού του νεοκλασσικού επιχειρήσαμε και στο ισόγειο, στους κοινόχρηστους χώρους του ξενοδοχείου. Η πρόσοψη του, αρκετά σπάνια ως προς το ότι αντικρίζει τρεις δρόμους (Καλαμίδα, Αγίου Δημητρίου, Μελανθίου) διαθέτει χαρακτηριστική τοξοστοιχία -αφορμή για εμάς να σχηματίσουμε τοξωτές διαμορφώσεις στα ψηλοτάβανα εσωτερικά».
«Τα στοιχεία που συντηρήθηκαν έδωσαν αφορμές για να καθορίσουμε τα χρώματα σε κάθε δωμάτιο -κοιτώντας προς το εκάστοτε ταβάνι, διαλέξαμε τα χρώματα της τεχνοτροπίας των τοίχων και συμπληρώσαμε τα εσωτερικά με σύγχρονα έπιπλα που χωρίς να υποδύονταν μια παρελθούσα κατάσταση, έρχονται σε διάλογο με το νεοκλασικό», λέει ο Μέμος Φιλιππίδης.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αρχιτεκτονικό ποίημα, ένα κτίριο με πολύ έντονη προσωπικότητα που πατά γερά τα πόδια του στο παρόν κρατώντας όμως την ψυχή του στην ομορφιά, τη νωχελικότητα και τον κοσμοπολιτισμό του 19ου αιώνα.
Info: monumenthotelathens.com
Project management / Κατασκευή: Index Projects Τζιβίλογλου Μελετητική Κατασκευαστική
Αποκατάσταση όψεων: Γιώργος Τζιβίλογλου
Αρχιτεκτονική μελέτη και διαρρύθμιση εσωτερικών χώρων: MPLUSM ARCHITECTS (Μέμος Φιλιππίδης, Μαρίτα Νικολούτσου, Χαριτίνη Γκρίτζαλη)
Φωτογραφίες: Dimitris Poupapos Studiο
Συντηρητής Οροφογραφιών: Βασίλης Πετρόπουλος
Η/Μ: Γεράσιμος Πετράτος
Μελέτη φωτισμού: Ορέστης Παρίσης, FOSS SA
Brand Identity: G Design StudioWeb Site Design: Mozaik