Το σπίτι «Διαμαντή» είναι μια λιθόκτιστη κατοικία που κτίστηκε τον 19ου αιώνα στο Ρέθυμνο και λίγο πριν τη κατάρρευση απέκτησε νέα ζωή.
Η εικόνα εγκαταλελειμένων σπιτιών με τις βρώμικες προσόψεις, το ερειπωμένο εσωτερικό, τα κάγκελα που υψώνονται σε κάποια κτίρια μπροστά στον φόβο των καταστροφών, μας πληγώνει. Οταν όμως τα σπίτια αυτά ανακαινίζονται και μεταμορφώνονται, η νέα όψη γλυκαίνει τις πρώτες εντυπώσεις.
Ενα τέτοιο παράδειγμά είναι ένα σπίτι στο Ρέθυμνο, το οποίο ήταν παρατημένο για χρόνια και φορτωμένο από προσθήκες του 19ου. Μετά την ανακαίνιση, όμως, που έγινε από το αρχιτεκτονικό γραφείο Πολύεδρο έχει γυρίσει νέα σελίδα και αποτελεί ένα «μικρό διαμαντάκι της Παλιάς Πόλης του Ρεθύμνου».
Πραγματικά πρόκειται για σπουδαίο παράδειγμα σύγχρονης αντίληψης αρχιτεκτονικής διάσωσης και επανάχρησης.
To concept της μεταμόρφωσης
Οπως περιγράφει το αρχιτεκτονικό γραφείο, το κτίσμα αποτελείται από δύο ορόφους, τους οποίους χωρίζει ξύλινο μεσοπάτωμα. Στο ισόγειο αρχικά εξελίσσονταν δύο μακρόστενοι χώροι διημέρευσης, κουζίνα και τραπεζαρία, τους οποίους χώριζε ένας πέτρινος φέροντας τοίχος. Στο πάχος του τοίχου αυτού είχε δημιουργηθεί ένας τυπικός «καμπινές» που αποτελούσε και τον μοναδικό χώρο υγιεινής της κατοικίας. Στον όροφο αναπτύσσονταν τα δύο υπνοδωμάτια και μία αποθήκη. Η κατακόρυφη επικοινωνία ανάμεσα στους δύο ορόφους, καθώς και προς το βατό δώμα, γινόταν μέσω δύο αμιγώς ξύλινων κλιμακοστασίων, άκρως επικίνδυνων κατά τη χρήση τους.
Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σπιτιού, στα οποία βασίστηκε η μελέτη σχεδιασμού, εντοπίστηκαν ήδη κατά την αυτοψία αλλά και κατά την απομάκρυνση των σαθρών κονιαμάτων από τους τοίχους κατά τον καθαρισμό τους. Αυτά ήταν το χτιστό, οργανικού σχήματος, τζάκι στο χώρο της κουζίνας που αποτελούσε την καρδιά του σπιτιού, καθώς ήταν ο κύριος χώρος διημέρευσης των κατοίκων, και μια καλυμμένη από αλλεπάλληλα στρώματα κονιάματος οξυκόρυφη καμάρα, ίχνη της οποίας εντοπίστηκαν κατά τον καθαρισμό του μεσαίου πετρότοιχου του ισογείου.
Η ύπαρξη αυτής της καμάρας υποδήλωνε ότι τα δύο στενά δωμάτια του ισογείου αποτελούσαν κάποτε έναν ενιαίο χώρο, επομένως ο ανασχεδιασμός της κατοικίας επικεντρώθηκε στην αποκατάστασή της. Ο κατακερματισμένος και σκοτεινός χώρος μεταμορφώθηκε σε ένα ανοιχτό και λειτουργικό σπίτι με επίκεντρο το τζάκι, η οπτική επαφή με το οποίο πλέον μεγιστοποιείται. Ο όροφος διατήρησε την υπάρχουσα χρήση του με τη διαφορά ότι η αποθήκη μετατράπηκε σε ένα πλήρως εξοπλισμένο λουτρό. Το ξύλινο μεσοπάτωμα αντικαταστάθηκε διατηρώντας τα αρχικά υλικά και τη διάταξή του, ενώ οι σκάλες σχεδιάστηκαν εκ νέου, ώστε να είναι ασφαλείς και λειτουργικές. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν εν γένει κατά την αποκατάσταση της κατοικίας ήταν κυρίως φυσικά, όπως η πέτρα και το ξύλο, με διακριτικές μεταλλικές λεπτομέρειες, ώστε οι νέες επεμβάσεις να ενταχθούν αρμονικά στο υφιστάμενο κτίσμα.
Η αντιμετώπιση των κατασκευαστικών ζητημάτων της κατοικίας αποδείχθηκε η μεγαλύτερη δυσκολία της πρότασης αποκατάστασης. Το φαινόμενο της οξείδωσης στην πλάκα του δώματος και στα περιμετρικά δοκάρια παρατηρήθηκε ήδη από την πρώτη αυτοψία του φέροντος οργανισμού. Την οροφή του δώματος διαμόρφωνε μία πρωτόλεια μορφή πλάκας zoellner, η οποία αποτελούνταν κυρίως από τούβλα. Αυτό γινόταν τόσο για τη μείωση των φορτίων όσο και εξαιτίας των δυσκολιών της αναγκαστικά διά χειρός μεταφοράς του σκυροδέματος εντός της Παλιάς Πόλης, και μάλιστα στον όροφο του κτίσματος. Κατά την αποκατάσταση της πλάκας χρησιμοποιήθηκαν ανόδια για την αναστολή του φαινομένου της διάβρωσης και η πλάκα ενισχύθηκε με ένα νέο μανδύα εκτοξευόμενου σκυροδέματος - gunite. Όπως αποδεικνύουν παλιές φωτογραφίες της κατοικίας, υπήρχε πολύ μεγάλο πρόβλημα ανιούσας υγρασίας, η οποία αντιμετωπίστηκε μέσω πλήρους στεγάνωσης με τσιμεντενέσεις στην βάση του πετρότοιχου και με διαπνέοντα επιχρίσματα ως τελική στρώση.
Οι επεμβάσεις στην πρόσοψη της κατοικίας έγιναν με απόλυτο σεβασμό τόσο στον αρχικό χαρακτήρα του κτίσματος όσο και στον συνολικό χαρακτήρα της Παλιάς Πόλης του Ρεθύμνου. Τα αρχικά ξύλινα κουφώματα, ανεπανόρθωτα φθαρμένα, αντικαταστάθηκαν με νέα ίδιου υλικού και μορφής, ενώ επιλέχθηκε κονίαμα επιχρίσματος με απαλό γήινο χρωματισμό. Η σύνδεση με τα υλικά και τους χρωματισμούς που χρησιμοποιήθηκαν στο εσωτερικό της κατοικίας είναι άμεση, προσδίδοντας στο σύνολο της επέμβασης αισθητική και λειτουργική ενοποίηση.
Δείτε την εκπληκτική μεταμόρφωση ενός ερείπιου στο Ρέθυμνο, σε υπέροχο σπίτι:
Πριν από περίπου έναν χρόνο το σπίτι παραδόθηκε, μεταμορφωμένο διατηρώντας ανέπαφη τη διαχρονική γοητεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αναδεικνύοντάς την με σύγχρονες παρεμβάσεις ώστε να διατηρηθεί η αυθεντικότητα του κτίσματος που αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ρεθύμνου.
