Στην Ιαπωνία - όπως και σε πολλά άλλα μέρη - η δημόσια τουαλέτα έχει πρόβλημα με το πώς φαίνεται. Η εικόνα πολλών από αυτές κάθε άλλο παρά ελκυστική είναι.
Θεωρείται ως ένα σκοτεινό, βρώμικο, δύσοσμο και τρομακτικό μέρος. Τώρα, όμως, στο Τόκιο, αρχιτέκτονες και creative directors έχουν αρχίσει να σχεδιάζουν δημόσιους χώρους που οι άνθρωποι πραγματικά θέλουν να χρησιμοποιήσουν, ως μέρος του «The Tokyo Toilet Project» - και έχουν κάνει τα πάντα για να προσελκύσουν τους ανθρώπους, δημιουργώντας τουαλέτες με όμορφο εξωτερικό και χαρακτηριστικά υψηλής τεχνολογίας.
Μία τουαλέτα, ενεργοποιείται εντελώς με τη φωνή και μοιάζει με διαστημόπλοιο, ενώ μία άλλη έχει σχήμα καρτουνίστικης συστάδας μανιταριών. Δύο σχέδια, εν τω μεταξύ, έχουν διαμορφωθεί από πολύχρωμα διαφανή παράθυρα, τα οποία γίνονται αδιαφανή όταν χρησιμοποιούνται οι εγκαταστάσεις.
Το «The Tokyo Toilet Project» είναι μια συνεχής συνεργασία που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2020 μεταξύ του Ιδρύματος Nippon και της κυβέρνησης της Shibuya City, με στόχο την κατασκευή 17 μπάνιων στην περιοχή Shibuya της ιαπωνικής πρωτεύουσας.
Φιλοδοξία τους ήταν να δημιουργήσουν δημόσιες τουαλέτες «όπως δεν τις έχετε ξαναδεί», όπως εξηγεί η ανακοίνωση του έργου: «Οι τουαλέτες είναι σύμβολο της κουλτούρας φιλοξενίας της Ιαπωνίας, για την οποία είναι παγκοσμίως γνωστή».
Ακολουθούν 12 από τα 17 εκπληκτικά σχέδια που έχουν ήδη ανοίξει για το κοινό:
HI τουαλέτα, Nanago Dori Park: Οι λειτουργίες σε αυτή την τουαλέτα είναι όλες ενεργοποιημένες με φωνή, με τον δημιουργό της, Kazoo Sato, να καταλήγει στην ιδέα αφού ερεύνησε τη συμπεριφορά σε δημόσιες τουαλέτες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ και συνειδητοποίησε ότι οι άνθρωποι προσπάθησαν να αποφύγουν να αγγίζουν τις επιφάνειες μέσα στις τουαλέτες.
Ο χρόνος ανοίγματος της - εν μέσω πανδημίας - ήταν τυχαίος. «Αυτή η ιδέα υπήρχε πολύ πριν από την άφιξη του Covid-19, αλλά ο Covid επιτάχυνε την αποδοχή αυτής της μοναδικής εμπειρίας χρήστη ως προς το ότι οι τουαλέτες είναι ανέπαφες», είπε ο Sato.
Τρία Μανιτάρια, Yoyogi-Hachiman: Αυτές οι τουαλέτες έχουν κατασκευαστεί στη δασώδη περιοχή γύρω από το ιερό Yoyogi-Hachiman. Ο σχεδιαστής, Toyo Ito, ήλπιζε να δημιουργήσει την εντύπωση ότι είχαν «φυτρώσει» από το έδαφος. «Βρίσκονται στους πρόποδες μιας σκάλας που οδηγεί στο ιερό, για να δημιουργήσουν την εντύπωση μανιταριών που είναι σε αρμονία με το δάσος στο παρασκήνιο», εξηγεί.
Διάφανες τουαλέτες, Κοινοτικό Πάρκο Haru-No-Ogawa: Μια διαφανής δημόσια τουαλέτα μπορεί να φαίνεται σαν τρομερή προοπτική για μερικούς, αλλά ο σχεδιαστής Shigeru Ban είχε καλό λόγο να δημιουργήσει διαφανείς τοίχους. Ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας επισημαίνει ότι το γυαλί «επιτρέπει στους χρήστες να ελέγχουν την καθαριότητα και αν κάποιος χρησιμοποιεί την τουαλέτα από έξω». Και, το διάφανο εξωτερικό αλλάζει μόλις η δημόσια τουαλέτα χρησιμοποιείται. «Χρησιμοποιώντας την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, το εξωτερικό γυαλί γίνεται αδιαφανές όταν κλειδώνεται», εξηγεί.
Λευκή τουαλέτα, Σταθμός Ebisu, Δυτική Έξοδος: Ο σχεδιαστής Kashiwa Sato ήλπιζε να φτιάξει τη διάθεση του κοινού με το σχέδιο τουαλέτας του, δημιουργώντας ένα «καθαρό και ασφαλές» λευκό κουτί έξω από το σταθμό Ebisu του Τόκιο. Λέει: «Η εγκατάσταση πρέπει να είναι εύκολη στην είσοδο, εύκολη στη χρήση και να έχει καθαρή εμφάνιση που εμπνέει τους περαστικούς να αισθάνονται λίγο πιο φωτεινοί και φρέσκοι».
«Το σπίτι», Jingumae: Αυτή η δημόσια τουαλέτα, γνωστή ως «The House», θα κάνει τους χρήστες της να νιώσουν σαν στο σπίτι τους. Ο σχεδιαστής μόδας Nigo διαμόρφωσε το σχέδιο όπως είναι τα παραδοσιακά σπίτια στην πόλη, δημιουργώντας μια αίσθηση άνεσης. «Σε αντίθεση με τη συνεχώς μεταβαλλόμενη πόλη του Τόκιο με τα ψηλά κτίρια, οραματίστηκα μια τουαλέτα που μοιάζει με ένα παλιό καλό σπίτι που στέκεται ήσυχα σε μια γωνιά του Χαρατζούκου. Η τουαλέτα μπορεί να είναι νοσταλγική για κάποιους και νέα για άλλους, ανάλογα με την ηλικία και τη γενιά τους», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Yoyogi Fukamachi Mini Park: Ο Shigeru Ban δημιούργησε δύο μπάνια για το The Tokyo Toilet Project, αναδημιουργώντας το εντυπωσιακό διάφανο σχέδιο του στο Yoyogi Fukamachi Mini Park αλλά με διαφορετικές αποχρώσεις για το γυαλί. «Τη νύχτα, η εγκατάσταση φωτίζει το πάρκο σαν ένα όμορφο φανάρι», εξηγεί ο σχεδιαστής.
Modern Kawaya, Πάρκο Ebisu: Ο Masamichi Katayama και η εταιρία εσωτερικής διακόσμησης Wonderwall έψαξαν τα βιβλία ιστορίας όταν ήρθε ο σχεδιασμός του μπάνιου ‘Modern Kawaya’. Στη νεολιθική εποχή, οι ιαπωνικές τουαλέτες «kawaya» ήταν καλύβες «πρωτόγονων και απλών σχεδίων, συχνά κατασκευασμένων από σκληρυμένο χώμα ή κομμάτια ξύλου δεμένα μεταξύ τους». «Προσπαθώντας να οραματιστούμε την εμφάνιση και την ατμόσφαιρα του πρωτόγονου kawaya του παρελθόντος, χτίσαμε έναν «διφορούμενο χώρο» που είναι ταυτόχρονα ένα αντικείμενο και μια τουαλέτα συνδυάζοντας τυχαία 15 τσιμεντένιους τοίχους», εξηγεί ο Katayama.
Τουαλέτα Andon, Πάρκο Nishihara Itchome: Τη νύχτα, η τουαλέτα Andon είναι λαμπερή στο πάρκο Nishihara Itchome. Μοιάζει πολύ με ένα «andon» ιαπωνικό φανάρι από χαρτί. «Η πρώην τουαλέτα στο Nishihara 1-chome δεν ήταν ελκυστική και σπάνια χρησιμοποιούνταν», παρατηρεί ο σχεδιαστής Takenosuke Sakakura. «Ελπίζουμε ότι η τουαλέτα θα φωτίσει το πάρκο σαν andon, ή σαν φανάρια, δημιουργώντας έναν φιλόξενο δημόσιο χώρο για τους επισκέπτες», προσθέτει.
«Μία βόλτα στο δάσος», Πάρκο Nabeshima Shoto: Το πράσινο του γύρω πάρκου ενέπνευσε το σχέδιο της τουαλέτας «Walk in the Woods». Ο σούπερ σταρ αρχιτέκτονας Kengo Kuma, ο οποίος σχεδίασε το Εθνικό Στάδιο της Ιαπωνίας και το V&A Dundee, φαντάστηκε ένα «δημόσιο χωριό τουαλέτας» από ξύλο κέδρου, και οι καλύβες συγκεντρώθηκαν σε ένα μονοπάτι μέσα στο δάσος. «Χωρίζοντας κάθε τμήμα σε ξεχωριστά κτίρια, δημιουργήσαμε ένα «δημόσιο χωριό τουαλέτας» που είναι ανοιχτός, δροσερός και εύκολος να περάσει κανείς, ένα σχέδιο κατάλληλο για τους μετα-πανδημικούς χρόνους», περιγράφει ο ίδιος.
Ο εσωτερικός σχεδιασμός είναι επηρεασμένος από τα δέντρα και το πράσινο του Πάρκου Shoto. «Ακόμη και στο σχεδιασμό της τουαλέτας, μπαίνουμε στην εποχή της διαφορετικότητας και σε μια εποχή για να επιστρέψουμε στο δάσος», λέει ο σχεδιαστής Kuma.
Higashi Sanchome: Η ασφάλεια, η ιδιωτικότητα και η επείγουσα ανάγκη ήταν οι τρεις λέξεις -κλειδιά πίσω από αυτό το κομψό κόκκινο σχέδιο, που δημιουργήθηκε από τη Nao Tamura. Κάθε θάλαμος είναι ευρύχωρος και ασφαλής. «Αυτός ο σχεδιασμός αντιπροσωπεύει την ελπίδα μου για μια κοινωνία όπου άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα αισθάνονται ασφαλείς και είναι σε θέση να ευδοκιμήσουν», λέει η σχεδιάστρια. Η σιλουέτα και η παλέτα χρωμάτων προέρχονται από την Origata, μια παραδοσιακή ιαπωνική μέθοδο διακοσμητικού περιτυλίγματος.
Amayadori, Jingu-Dori Park: «Επιδίωξα αυτή η μικρή αρχιτεκτονική να ξεπεράσει τα όρια μιας δημόσιας τουαλέτας για να γίνει ένα “μέρος” στο αστικό τοπίο που παρέχει τεράστια δημόσια αξία», εξηγεί ο αρχιτέκτονας Tadao Ando. Οι σχάρες των κυκλικών τοίχων επιτρέπουν στον άνεμο και το φως να περνούν στο χώρο και το σχέδιο περικλείεται από μια ασημένια οροφή. «Ήταν ζωτικής σημασίας για μένα να φτιάξω έναν χώρο άνετο και ασφαλή», προσθέτει.
Τουαλέτα «καλαμάρι», Ανατολικό Πάρκο Ebisu: Το Ebisu East Park κέρδισε το ψευδώνυμο «Πάρκο Χταπόδι» χάρη στην παιδική χαρά του, η οποία είναι γεμάτη με εξοπλισμό παιχνιδιών με θέμα το χταπόδι. Όπως υποδηλώνει το όνομα, ο σχεδιαστής Fumihiko Maki το έλαβε αυτό υπόψη όταν ήρθε ο σχεδιασμός της «Τουαλέτας Καλαμάρι» (‘Squid Toilet’). «Η χαρούμενη στέγη που ενσωματώνει τα διάφορα τμήματα προάγει τον αερισμό και το φυσικό φως, δημιουργώντας ένα φωτεινό και καθαρό περιβάλλον, ενώ δίνει στην εγκατάσταση μια μοναδική εμφάνιση παρόμοια με τον εξοπλισμό παιδικής χαράς», λέει ο ίδιος.