Το 2026 αναμένεται να εγκατασταθεί ο παραχωρησιούχος στο μεγάλο εργοτάξιο της ανάπλασης του εκθεσιακού κέντρου της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).
Η εταιρεία που θα επιλεγεί θα αναλάβει την κατασκευή του έργου, καθώς και τη λειτουργία του επιχειρηματικού κέντρου, του ξενοδοχείου των 150 κλινών και του υπόγειου πάρκινγκ που θα λειτουργούν στις αναπλασμένες εγκαταστάσεις, σχεδιασμένες από ένα εκ των γνωστότερων αρχιτεκτονικών γραφείων της Ευρώπης.
Το πρότζεκτ, που αποτελεί το μεγαλύτερο έργο αστικής ανάπλασης στην ιστορία της Θεσσαλονίκης και θεωρείται εκ των σημαντικότερων πολεοδομικά μετά τη Μεταπολίτευση, εκτιμάται ότι θα χρειαστεί πέντε χρόνια για να ολοκληρωθεί, από τη στιγμή που θα εγκατασταθεί ο παραχωρησιούχος και οι μπουλντόζες θα πιάσουν δουλειά. Συνεπώς, η κορδέλα των εγκαινίων αναμένεται να κοπεί το 2031.
Το νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο της ΔΕΘ
Ποια είναι τα επόμενα στάδια του έργου για το νέο εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο της ΔΕΘ-Helexpo AE, που φέρει τον τίτλο «ConFex Park»; Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ, τον Σεπτέμβριο αναμένεται να εκκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για την πρόσληψη τεχνικών και χρηματοικονομικών συμβούλων, που θα συμβάλλουν στην προετοιμασία των τευχών δημοπράτησης. Η διαδικασία ωρίμανσης του έργου εκτιμάται ότι θα απαιτήσει περίπου έξι μήνες από τη στιγμή της πρόσληψης των συμβούλων και στη συνέχεια υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν άλλοι 18 μήνες για την ολοκλήρωση της διενέργειας του διαγωνισμού, που θα οδηγήσει στην επιλογή του παραχωρησιούχου για 35 έτη.
Το έργο έχει αναλάβει να «ωριμάσει» η Ανεξάρτητη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του ΤΑΙΠΕΔ (PPF), η οποία θα προετοιμάσει τα τεύχη δημοπράτησής του και θα διενεργήσει τον διαγωνισμό. Πηγές προερχόμενες από τη Μονάδα σχολίαζαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως το γεγονός ότι έχει ήδη εκδοθεί το Προεδρικό Διάταγμα και υπάρχει Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) είναι σημαντικό, αφού το πρότζεκτ μπαίνει στη γραμμή εκκίνησης μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο. Επιπλέον, πολύ σημαντικό για την ταχεία προώθηση του έργου, που σχεδιάζεται να υλοποιηθεί με Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), είναι το γεγονός ότι υπάρχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. Η δημόσια χρηματοδότηση της ανάπλασης ανέρχεται σε 120 εκατ. από το σύνολο του μέγιστου προϋπολογισμού των 300 εκατ. ευρώ, που θα χρειαστούν για την κατασκευή του έργου.
Από το σύνολο της δημόσιας χρηματοδότησης, η οποία ξεπερνά το 1/3 του προϋπολογισμού του έργου, τα 30 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το Περιφερειακό Πρόγραμμα ΕΣΠΑ της Κεντρικής Μακεδονίας και τα υπόλοιπα από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, από κάποιο από τα αρμόδια υπουργεία, που είναι είτε το Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είτε το Ενέργειας και Περιβάλλοντος είτε το Υποδομών και Μεταφορών.
Τα υπόλοιπα κεφάλαια θα προέλθουν από δανεισμό και ιδιωτικούς πόρους. Κατά τον πρόεδρο της ΔΕΘ-Helexpo AE, Τάσο Τζήκα, κατά την περίοδο της συνεργασίας με το ΤΑΙΠΕΔ, «θα καταλήξουμε και στο χρηματοδοτικό σχήμα ΣΔΙΤ, το οποίο περιλαμβάνει δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους και δανεισμό που αφορά τη ΔΕΘ-Helexpo». Το έργο ανάπλασης της έκτασης της ΔΕΘ-Helexpo AE στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης βρέθηκε εγγύτερα στην αφετηρία, έπειτα από τη σύμβαση που υπεγράφη στις 7 Αυγούστου, στα γραφεία διοίκησης της εταιρείας, για την τεχνική προετοιμασία του πολυαναμενόμενου διαγωνισμού. Η σύμβαση, που βάζει σε τροχιά επιτάχυνσης το έργο, υπεγράφη από το Υπερταμείο/Growthfund, τη ΔΕΘ-Helexpo AE και τη Μονάδα PPF και επισημοποιεί την έναρξη των σταδίων για τη διενέργεια του διεθνούς ανοικτού διαγωνισμού παραχώρησης.
Πάρκο 110 στρεμμάτων στην «καρδιά» της Θεσσαλονίκης
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις, ο πρόεδρος της ΔΕΘ-Helexpo AE, Τάσος Τζήκας, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι με την υπογραφή της σύμβασης στις 7 Αυγούστου «κλείνει ένας μεγάλος κύκλος, διάρκειας 12 ετών, που περιλάμβανε πολύ επίπονη, προσεκτική και ουσιαστική προετοιμασία μελετών, διεθνών διαγωνισμών, εγκρίσεων του master plan και των Προεδρικών Διαταγμάτων και τελικά διαβουλεύσεων με την κοινωνία, τους φορείς της πόλης και τα αρμόδια υπουργεία, σε απόλυτη συνεργασία με τον μέτοχό μας, το Υπερταμείο. Πρόκειται για ένα έργο, που θα αλλάξει την πόλη και θα την κάνει πιο ανταγωνιστική, πράσινη και ελκυστική για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της». Το σημαντικότερο είναι, προσθέτει, ότι από τα 165 στρέμματα του συνολικού οικοπέδου της ΔΕΘ τα 100 θα μετατραπούν σε πάρκο, ενώ αν προστεθεί και η έκταση της «Αγίας Φωτεινής» (στο βορειοανατολικό τμήμα του Διεθνούς Εκθεσιακού Κέντρου επί της οδού Εγνατία), η «καρδιά» της πόλης θα αποκτήσει 110 καταπράσινα στρέμματα, προσβάσιμα από όλες και όλους (συνολικά, πάνω από το 60% της έκτασης θα είναι πάρκο).
Ως «ένα καταπληκτικό δώρο» για την πόλη της Θεσσαλονίκης, με πολύ περισσότερο πράσινο, μικρότερη εδαφική κάλυψη των κτηρίων και χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, είχε χαρακτηρίσει την ανάπλαση του εκθεσιακού κέντρου της ΔΕΘ-Helexpo AE ο αρχιτέκτονας Juan Lucas Young (Χουάν Λούκας Γιανγκ), εκ μέρους της ομάδας των Sauerbruch Hutton & Gustafson Porter + Bowman Offices και Έλενας Σταυροπούλου, που κέρδισε το πρώτο βραβείο στον σχετικό διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.
Η πρόταση του γραφείου προβλέπει τη δημιουργία τεσσάρων εκθεσιακών χώρων (συμπεριλαμβανομένου του συνεδριακού), οι οποίοι παραπέμπουν σε «νησιά», που επιπλέουν στη «θάλασσα» του αστικού τοπίου. Η σχεδιαστική πρόταση προβλέπει επίσης τη δημιουργία ανοιχτών ημιυπαίθριων χώρων κάτω από τα στέγαστρα με θέα στο πάρκο και τη θάλασσα. Παράλληλα, τα βιοκλιματικά high-tech στέγαστρα ενσωματώνουν πολλές διαφορετικές χρήσεις, όπως αξιοποίηση του βρόχινου νερού, ηλιακά ενεργειακά συστήματα, κλιματισμό κ.α., εξυπηρετώντας τον επιθυμητό βιοκλιματικό χαρακτήρα των εκθεσιακών εγκαταστάσεων. «Το πράσινο μπορεί και διαχέεται ανάμεσα στα κτίρια, δίνοντας την εντύπωση μεγάλων περιπτέρων μέσα σε πάρκο. Η χωροθέτηση των κτηρίων μάλιστα σέβεται και αναδεικνύει τους ιστορικούς άξονες της Θεσσαλονίκης και επιτρέπει στο αστικό πάρκο να λάβει τέτοια μορφή και ανάπτυξη, ώστε να δημιουργηθεί ένας ενιαίος άξονας πρασίνου» τονίζεται σε παλαιότερη ανακοίνωση της ΔΕΘ-Helexpo AE, όπου επισημαίνεται ακόμα ότι στο χαρτοφυλάκιο έργων των Sauerbruch Hutton, του επικεφαλής αρχιτεκτονικού γραφείου της νικήτριας ομάδας, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το Experimenta Science Center (Heilbronn, 2019) και το M9 Museum Quarter (Venice Mestre, 2018).
Θα εφαρμοστεί η πρόταση των αρχικτεκτόνων αυτούσια; Κατά τον κ. Τζήκα, στην αρχική πρόταση έχουν γίνει μικρές αλλαγές και τροποποιήσεις, ώστε να ικανοποιηθούν μια σειρά προϋποθέσεων που έθεσε ο δήμος Θεσσαλονίκης. Οι κυριότερες εξ αυτών αφορούσαν: πρώτον, τη μείωση κατά 4.000 τ.μ. του εμβαδού του συνεδριακού κέντρου που θα δημιουργηθεί στο νότιο τμήμα της έκτασης, ώστε να υπάρχει καλύτερη επικοινωνία του οικοπέδου της ΔΕΘ με το Γ' Σώμα Στρατού, δεύτερον την τροποποίηση της χωροθέτησης του επιχειρηματικού κέντρου και του ξενοδοχείου (βρίσκονται στην πλευρά προς την Αγγελάκη) και, τρίτον, την αύξηση των δενδροφυτεύσεων, οι οποίες θα ξεπεράσουν τις 3000. Η αρχιτεκτονική ομάδα παρέδωσε την προμελέτη της ανάπλασης στη ΔΕΘ-Helexpo AE τον Ιούλιο του 2022 και πλέον αναμένεται η αναλυτική μελέτη, μετά τη συμφωνία με τον δήμο Θεσσαλονίκης και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία πιθανώς θα ολοκληρωθεί εντός δύο ή τριών μηνών από την ανάθεσή της τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, δηλαδή μέχρι το τέλος του 2024.
Πώς θα είναι το εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ το 2031
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η αρχιτεκτονική πρόταση για το νέο εκθεσιακό κέντρο περιλαμβάνει περίπτερα που παραπέμπουν σε νησιά στην αστική θάλασσα. Παρότι γνωστά κτήρια της ΔΕΘ θα γκρεμιστούν (χαρακτηριστικό παράδειγμα το συνεδριακό κέντρο «Ι.Βελλίδης» στη Λεωφόρο Στρατού), υπάρχουν και κάποια που θα διατηρηθούν, λόγω της αρχιτεκτονικής, ιστορικής και πολιτιστικής τους αξίας. Αυτά θα είναι ο πύργος του ΟΤΕ, το «Παλέ ντε Σπορ», το κτήριο του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, το παλιό μικρό περίπτερο της Esso Pappas ως χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής της δεκαετίας του '60 και το τόξο στην πύλη που «κοιτάζει» προς την ΧΑΝΘ,
«Η ιδέα των χαρακτηριστικών κυκλικών στεγάστρων που προτείνει η αρχιτεκτονική ομάδα είναι εξόχως εκφραστική και δημιουργεί ιδιαίτερες μορφές, χωρίς όμως να παρακωλύεται η λειτουργικότητα. Μοιάζοντας με "νησιά" που επιπλέουν στη "θάλασσα" του τοπίου, οι εκθεσιακοί χώροι και το συνεδριακό κέντρο εξυπηρετούν με τη θέση και το σχήμα τους την αποτελεσματική διαχείριση των αναγκών κατοίκων, τουριστών, εκθετών, επισκεπτών και διοργανωτών. Την ίδια στιγμή, ο χαρακτήρας του νησιού παραπέμπει σε ανοιχτά σύνορα, χωρική διαφάνεια και προσβασιμότητα» επισημαινόταν σε σχετική παλαιότερη ανακοίνωση της ΔΕΘ-Helexpo AE. Η επίδραση στη συνολική οικονομική δραστηριότητα της πόλης μετά από την ολοκλήρωση του έργου εκτιμάται ότι θα ανέρχεται στα 500 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ενώ προβλέπεται να δημιουργηθούν 1500 θέσεις εργασίας.
Αρχικά, στόχος ήταν το νέο εκθεσιακό κέντρο να έχει ολοκληρωθεί ώς το 2026, στην επέτειο των 100 ετών από την 1η ΔΕΘ, ωστόσο αυτό δεν κατέστη δυνατόν. Ο προϋπολογισμός του έργου, που εντάχθηκε στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας, είναι σημαντικά αυξημένος σε σχέση με τον αρχικό, λόγω των ανατιμήσεων που έφερε στα δομικά υλικά ο πόλεμος στην Ουκρανία. Το σύνολο των εργασιών στο Κέντρο θα γίνονται και θα παραδίδονται τμηματικά, ώστε να μη διακοπεί η λειτουργία του διεθνούς εκθεσιακού και συνεδριακού κέντρου της Θεσσαλονίκης.
ΑΠΕ-ΜΠΕ