Oση κριτική κι αν κάνει κανείς στις παραμέτρους της λύσης που συμφωνήθηκαν στο τελευταίο Eurogroup για την Κύπρο, όπως και στους χειρισμούς που προηγήθηκαν από κυπριακής και ευρωπαϊκής πλευράς, το πρώτο που θα πρέπει να διευκρινίσουμε είναι το εξής: σήμερα υπάρχει μία απόφαση που αποτρέπει την άτακτη χρεοκοπία και διασφαλίζει την παραμονή της χώρας στο ευρώ.
Εκείνο που προέχει λοιπόν, για όσους ειλικρινώς προτάσσουν το συμφέρον της Κύπρου και των Κυπρίων πολιτών, είναι η όσο το δυνατόν πιο συντεταγμένη και αποτελεσματική προσπάθεια για την υλοποίηση της λύσης, για να αποτραπούν ακόμα δυσμενέστερες εξελίξεις.
Το πρόβλημα στην Κύπρο, είναι πολύ διαφορετικό από το πρόβλημα της Ελλάδας, που ήταν κυρίως πρόβλημα δημόσιων οικονομικών. Στην Κύπρο το πρόβλημα είναι ένας υπερδιογκωμένος – σε σχέση με την οικονομία – χρηματοπιστωτικός τομέας, που για διάφορους λόγους βρίσκεται σε κρίση και χρειάζεται εξυγίανση. Χρειάζεται δηλαδή για να διασφαλίσει την κεφαλαιακή του επάρκεια άμεσα μια «ένεση» που αντιστοιχεί σχεδόν στο 100% του ΑΕΠ της χώρας. Το σύνολο του ποσού δεν μπορεί να προέλθει από δημόσιο δανεισμό, γιατί αυτό θα καθιστούσε το Κυπριακό χρέος μη βιώσιμο.
Ασφαλώς και η Κύπρος δεν είναι μοναδική περίπτωση. Υπάρχουν και άλλες χώρες με ιδιαίτερα μεγάλο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ορισμένες από τις οποίες χρειάστηκαν τη στήριξη της Ευρωζώνης και άλλες, οι οποίες δεν έχουν βρεθεί σε αντίστοιχη δυσκολία.
Ασφαλώς και το πρόβλημα δεν είναι μόνο η Κύπρος, όπως αντιστοίχως δεν ήταν μόνο η Ελλάδα όταν πριν από τρία χρόνια ξέσπασε η κρίση χρέους στη ζώνη του ευρώ.
Βρισκόμαστε ξανά σε μία κατάσταση όπου σωρευμένες και χρόνιες στρεβλώσεις, προβλήματα και ανισορροπίες στο εσωτερικό των Κρατών-Μελών - εν προκειμένω της Κύπρου - και συνολικά στην αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης ήρθαν στο προσκήνιο, με τον πιο βίαιο τρόπο εξαιτίας της κρίσης, ζητώντας επιτακτικά λύση.
Βασική υποχρέωση όλων είναι να αναγνωρίσουμε τα προβλήματα, τις στρεβλώσεις και τις ανισορροπίες, στο εθνικό και στο ευρωπαϊκό επίπεδο και να επιχειρήσουμε να διαμορφώσουμε λύσεις που θα βασίζονται σε συνέργιες και όχι σε ανταγωνισμούς και αντιπαραθέσεις.
Αναλαμβάνοντας ο καθένας τις ευθύνες του και όχι μεταθέτοντας την ευθύνη ο ένας στον άλλον. Ξεκινώντας ο καθένας από την ευθύνη του. Και μετά αναζητώντας την ευθύνη των άλλων.
Κι όμως! Περάσαμε τρία χρόνια κρίσης, κρίσης χρηματοπιστωτικής, οικονομικής, κοινωνικής, κρίσης πολιτικής, κρίσης δημοκρατίας – σε σχέση με τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων – και αυτό το βασικό μάθημα, της ανάληψης και όχι της μετάθεσης της ευθύνης, και ασφαλώς της εγκατάλειψης της «τιμωριτικής λογικής», δεν το έχουμε διδαχθεί ακόμα.
Κι αυτό δεν είναι απλά μια ηθική αξιολόγηση. Η στάση αυτή, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει οδηγήσει σε συγκεκριμένα πολιτικά αποτελέσματα, σε ανακολουθίες και καθυστερήσεις, που διεύρυναν την κρίση.
Και αυτό ισχύει και στην περίπτωση της Κύπρου.
Η Ευρώπη έχει δρομολογήσει εδώ πολύ καιρό, μια λύση προς τη σωστή κατεύθυνση, την δημιουργία μιας Τραπεζικής Ένωσης, που περιλαμβάνει τους βασικούς μηχανισμούς για την πρόληψη και αντιμετώπιση, με τρόπο ενιαίο, δίκαιο και άρα αποτελεσματικό, προβλημάτων και κρίσεων στον τραπεζικό τομέα. Που προβλέπει έναν Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας, με κεντρική ευθύνη της ΕΚΤ, όλων ανεξαιρέτως των σημαντικών τραπεζών της Ευρωζώνης. Αλλά και ένα κοινό πλαίσιο για την αναδιάρθρωση των τραπεζών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, όπως και για την εγγύηση των καταθέσεων.
Εθνικές ατζέντες και εθνικοί εγωισμοί έχουν οδηγήσει σε υπαναχωρήσεις και καθυστερήσεις στην υλοποίηση του σχεδίου, που αν υπήρχε σήμερα θα διασφάλιζε ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην Κύπρο.
Όμως και η Κύπρος έχει τις ευθύνες της. Έχασε πολύτιμο χρόνο, μεταθέτοντας την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που ήταν γνωστό εδώ και καιρό. Και η αναβλητικότητα επιδείνωσε το πρόβλημα και περιέπλεξε τις παραμέτρους της λύσης.
Εκείνο που επείγει σήμερα είναι να κοιτάξουμε μπροστά.
Τις αμέσως επόμενες μέρες και εβδομάδες, το πολιτικό σύστημα της Κύπρου πρέπει να δώσει τον καλύτερό του εαυτό για να διασφαλιστεί η όσο το δυνατόν πιο συντεταγμένη υλοποίηση των αποφάσεων, με το μικρότερο δυνατό κόστος για την Κυπριακή κοινωνία. Οι Ευρωπαίοι εταίροι, θα πρέπει να υλοποιήσουν στο ακέραιο τη δέσμευσή τους ότι θα υποστηρίξουν με κάθε τρόπο την Κύπρο σε αυτή την επώδυνη διαδικασία μετάβασης και προσαρμογής.
Κανείς δεν επιτρέπεται ωστόσο να τρέφει ψευδαισθήσεις. Οι λύσεις «a la carte» και η λογική του «παραδειγματισμού» ούτε οδήγησαν ούτε πρόκειται να οδηγήσουν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της Ευρωζώνης. Η Ευρώπη χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας μακριά από εθνικά στερεότυπα και παρωπίδες. Χρειάζεται ασφαλώς κανόνες, που θα υπηρετούν όμως το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον και όχι το συμφέρον του ισχυρού. Χρειάζεται να είναι αποδεκτή από τους πολίτες της και να υπηρετεί πρωτίστως τους πολίτες της. Διαφορετικά θα οδηγηθεί στην αποσύνθεση ακόμα κι αν όλες οι χώρες υλοποιήσουν «υποδειγματικά» τα προγράμματά τους.
* Η Αννυ Ποδηματά είναι αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ - Το άρθρος της δημοσιεύτηκε στο Capital