«Όσο περισσότερο θαύμαζα "το Καλό, το Ωραίο και το Υψηλό", τόσο πιο βαθιά βυθιζόμουν στο βούρκο, και τόσο περισσότερο επιθυμούσα να βυθιστώ. Και το χειρότερο είναι πως αυτό δε γινόταν καθόλου τυχαία, αλλά σα να είχα σκεφτεί πως, δίχως άλλο, έτσι έπρεπε να γίνει. Δεν ήταν πια ελάττωμα, ούτε αρρώστια. Ήταν η φυσιολογική μου κατάσταση. Τόσο, που δεν είχα πια την παραμικρή διάθεση να παλέψω μαζί της. Λίγο έλειψε να πιστέψω στ'αλήθεια πως αυτή ήταν η φυσιολογική μου κατάσταση (κι ίσως το πίστευα πραγματικά). Μα πριν να φτάσω ως εκεί, στην αρχή, πόσο υπέφερα απ'αυτή την πάλη. Δεν πίστευα πως έπαθαν το ίδιο και οι άλλοι άνθρωποι, και σ'όλη μου τη ζωή το φύλαξα μυστικό. Ντρεπόμουν (κι ίσως να ντρέπομαι και τώρα ακόμη) [...] Η ηδονή μου προερχόταν από την πλήρη επίγνωση της κατάπτωσής μου, γιατί κι ο ίδιος καταλάβαινα πως είχα αγγίξει τα βάθη της ατιμίας, πως ήταν πολύ βρωμερό, μα δεν μπορούσε και να γίνει αλλιώτικα, δεν υπήρχε κανένας τρόπος να ξεφύγω και να γίνω καλύτερος, κι αν ακόμη μου έμενε η πίστη και ο χρόνος για να ξαναφτιαχτώ, δε θα το επιθυμούσα βέβαια από μόνος μου, και πως ακόμα και να το'θελα, δε θα χρησίμευε σε τίποτα, γιατί δεν ήξερα πραγματικά τι αλλαγή θα'πρεπε να διαλέξω. Το ουσιώδες, τέλος, είναι ότι σύμφωνα με τους κανονικούς και θεμελιώδεις νόμους της έντονης πνευματικής δραστηριότητας και της αδράνειας, και σα μια συνέπεια μοιραία των νόμων αυτών, καταντά κανείς να παραδεχτεί ότι δεν μπορεί ν'αλλάξει, ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος. Λοιπόν, το αποτέλεσμα της πνευματικής εγρήγορσης είναι το γεγονός πως μοιάζει να είναι παρηγοριά για τον τιποτένιο άνθρωπο το να έχει πλήρη επίγνωση της εξαχρείωσής του. Αρκετά όμως...».
Απόσπασμα από το Υπόγειο του Ντοστογιέφσκι.