Οι εξελίξεις που σημειώνονται μετά το ξέσπασμα της κρίσης στην Ευρωζώνη, χωρίζουν τα κράτη μέλη σε δύο βασικές κατηγορίες : στις χώρες πιστωτές και στις χώρες οφειλέτες, με τους πιστωτές επικεφαλής να υπαγορεύουν τους όρους τους.
Το γεγονός αυτό, όμως, εκτός του ότι είναι πολιτικά απαράδεκτο και δεν συνάδει με μία ένωση αμοιβαίου σεβασμού και ίσων ευκαιριών, καθηλώνει την Ευρώπη σε μία αποπληθωριστική παγίδα, μονιμοποιώντας την ύφεση των οικονομιών, ιδίως των χωρών μελών της περιφέρειας. Οι χώρες πιστωτές και οι χώρες οφειλέτες, αντί να μοιράζονται κατά κάποιο τρόπο την ευθύνη της σταθερότητας των οικονομιών ενός κοινού νομίσματος, αναπαράγουν, αντιθέτως, με ευθύνη των πιστωτών, μεγάλες ανισότητες, οι οποίες βάζουν σε κίνδυνο τη συνοχή της Ευρωζώνης και σπρώχνουν στη φτώχεια τους οφειλέτες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα του ημιτελούς ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, αλλά και της πολιτικής αντίληψης της Γερμανίας, η οποία είναι και ο κυριότερος πιστωτής.
Ο προβληματισμός αυτός είναι πλέον κυρίαρχος, ειδικότερα στις πολιτικές ηγεσίες του Νότου, καθώς οι επιπτώσεις από τη λιτότητα και την ύφεση γίνονται επώδυνες, με κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Η συνέχιση, στο μεταξύ, της ίδιας πολιτικής από τις χώρες πιστωτές και ειδικότερα τη Γερμανία, καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την αντιμετώπιση του χρέους για τις χώρες οφειλέτες, αφού η αυστηρή δημοσιονομική λιτότητα μειώνει την οικονομική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα το μέγεθος του χρέους ως ποσοστό επί του ΑΕΠ να αυξάνεται αντί να περιορίζεται. Μιλάμε για τον απόλυτο φαύλο κύκλο που αναδεικνύει σε «κακούς ηγεμόνες» τα πιο πλούσια κράτη μέλη, αφού η ψαλίδα με τις φτωχότερες χώρες διευρύνεται επικίνδυνα. Μειώνεται περαιτέρω η ανταγωνιστικότητα των οικονομιών τους και η ελπίδα εξόδου από την κρίση, διότι η πρόσβαση σε κεφάλαια είναι τελείως διαφορετική. Η Γερμανία για παράδειγμα απολαμβάνει εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια (εκτός από το ότι η φυγή κεφαλαίων από τις χώρες οφειλέτες πλημμύρισε τη Γερμανία με νέα φθηνά κεφάλαια), ενώ παράλληλα, σήμερα, εξαιτίας όλων αυτών που προαναφέραμε, τα κράτη μέλη της περιφέρειας πληρώνουν πολύ ακριβά επιτόκια για να αποκτήσουν κεφάλαια.
Προφανώς, συνεπώς, πρόκειται για μία ολέθρια πολιτική, όχι μόνο για τις χώρες οφειλέτες, αλλά εν τέλει για την ίδια την Ευρωζώνη, στην ενιαία της οντότητα. Διότι, η πραγματική οικονομία της Ευρωζώνης παρακμάζει... Και η αντίδραση σε κοινωνικό επίπεδο διογκώνεται, όπως και ο ευρωσκεπτικισμός σε πολιτικό επίπεδο. Αυτή η Ευρώπη, λοιπόν, είναι οικονομικά αναποτελεσματική και γίνεται πολιτικά άδικη. Εάν δεν αλλάξουν πλήρως, αντιλήψεις και σχεδιασμός, από το κέντρο των αποφάσεων (τις οποίες μονοπωλεί η Γερμανία), η περιφέρεια θα αρχίζει να βράζει από αγανάκτηση. Θα μονιμοποιηθούν δυστυχώς δύο ανταγωνιστικές τάξεις κρατών μελών, οι πιστωτές και οι οφειλέτες, όπου οι μεν πρώτοι θα παίζουν το ρόλο του αφέντη και οι δεύτεροι θα αντιδρούν με το πέρασμα του χρόνου ολοένα και πιο έντονα. Το σχοινί συνεχώς θα τεντώνει, καθώς η απόκλιση στο βιοτικό επίπεδο θα μεγαλώνει και το «κέντρο» θα προσελκύει διαρκώς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους από την περιφέρεια. Είναι μία δραματικά ανυπόφορη προοπτική για την Ευρώπη, η οποία πρέπει να αποτραπεί.
*Το άρθρο του δημοσιογράφου Γ. Κοτόφωλου δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής, 10.02.2013