Όλα έχουν ειπωθεί. Τα πάντα. Έχουν δαπανηθεί λέξεις για τρεις γενιές.
Δεν απέμεινε ίχνος σάλιου. Το μόνο που απομένει είναι το ξημέρωμα τούτης της Δευτέρας. Ίσως αποδειχθεί η πιο κομβική στιγμή ολόκληρου του ελληνικού εικοστού πρώτου αιώνα. Ίσως όχι. Το σίγουρο είναι πως όποια κι αν είναι η βούληση της πλειοψηφίας του λαού μας, η επόμενη μέρα είναι ένα είδος εθνικής δοκιμασίας. Το θες με αριθμούς; Να σου το δώσω. Τρία Ναι κι ένα Όχι. Ναι, κατάφεραν να μας διχάσουν. Ναι, κατάφεραν να μας τρομοκρατήσουν. Ναι, τίναξαν όλη την κοινωνία στον αέρα. Όχι, η Δευτέρα πρέπει να είναι μια μέρα ελληνικής γροθιάς, ό,τι κι αν βγάλει η κάλπη. Μπορεί να ακούγεται ουτοπικό, ενδεχομένως και αφελές. Ωστόσο είναι η μοναδική μέρα στην σύγχρονη ιστορία μας όπου οφείλουμε, νικητές και χαμένοι, να αναδείξουμε μια μάλλον ληθαργημένη αρετή μας: το πνεύμα του σεβασμού. Είναι κάτι που το έχουμε χάσει εδώ και πολύ καιρό, ίσως πρόκειται και για μια αξία που δεν υπήρξε ποτέ άρρηκτα θεμελιωμένη στο ταμπεραμέντο μας. Εάν όμως μείνει και απ' το βράδυ της Κυριακής έξω από τον καμβά της αισθητικής μας, τότε η καταβύθιση του Έλληνα θα καταγραφεί ιστορικά σαν ένα έλλειμμα ψυχής πολύ βαθύτερο από τα άδεια ΑΤΜ.
Όλα έχουν ειπωθεί. Έχει χυθεί μελάνι για τρεις γενιές. Δεν έχω σχεδόν τίποτα να προσθέσω. Ξέρω ότι για να ζήσω, για να πληρώνω τους λογαριασμούς μου, για να παρέχω στην οικογένειά μου, πρέπει να γράφω, όπως ξέρει και μια καθαρίστρια ότι για να ζήσει πρέπει να σπάσει την μέση της και να ματώσει τα γόνατά της. Αυτό επέλεξα, τα παράπονα τα κρατάω για τον εαυτό μου. Δεν ενδιαφέρει κανέναν εάν αγαπάω το γράψιμο όσο το αγαπούσα όταν ήμουν νέος και τα αποθέματα των λέξεων δεν είχαν αρχίσει να μειώνονται. Δεν ενδιαφέρει κανέναν ποια είναι τα κίνητρά μου. Κανείς δεν θα ρωτήσει την καθαρίστρια εάν έχει όρεξη σήμερα να δουλέψει. Η μοναδική αξιοπρέπεια είναι να ανταπεξέρχεσαι στο καθήκον σου με όρους ειλικρινείς απέναντι στον εαυτό σου. Και η μοναδική ελπίδα σου προκύπτει όταν αυτή η αξιοπρέπεια δεν εκθέτει τους άλλους, εκείνους στους οποίους είσαι υπόλογος. Δεν παραπονέθηκα ποτέ. Δεν έριξα σε άλλους τα λάθη μου. Δεν τους χρέωσα τις αποτυχίες μου. Κι όποτε χρώσταγα, ξεπλήρωσα και την τελευταία δεκάρα χωρίς να αναθεματίζω τους δανειστές μου για το γεγονός ότι χρώσταγα. Τι φταίει ο καθένας εάν εγώ πήγα και ζήτησα τα χρήματά του; Γενικώς ήμουν πάντα ένας τετριμμένος, κοινότοπος τύπος, σαν τους περισσότερους. Ίσως όλα αυτά είναι άσχετα με το δημοψήφισμα της Κυριακής. Μα ίσως και όχι. Την Κυριακή δεν θα στείλουμε μήνυμα. Τα μηνύματα τελείωσαν. Τόσες εκλογικές διαδικασίες τα τελευταία χρόνια, χορτάσαμε να στέλνουμε μηνύματα. Όχι. Την Κυριακή επιλέγουμε τρόπο ζωής και για να επιλέξεις τρόπο ζωής πρέπει να καταφύγεις στην αισθητική σου, δηλαδή στο πώς πορεύτηκες όλα αυτά τα χρόνια, στην σχέση με τον εαυτό σου, στην σχέση σου με τους άλλους, στην ιδιοσυγκρασία σου, στα κίνητρά σου. Ο καθένας αυτό θα κάνει, και είναι σεβαστό για τον καθένα. Όπως έμαθες να λειτουργείς, έτσι θα ψηφίσεις. Αυτός που ψάχνει την αξιοπρέπεια και δεν την έχει βρει ποτέ θα ρίξει το δικό του. Ο φοβισμένος το δικό του. Ο πλανημένος το δικό του. Εκείνος που νομίζει ότι την Ελλάδα την σκότωσαν οι ξένοι και όχι οι Έλληνες το δικό του. Αυτός που θεωρεί μαγκιά το να συσσωρεύεις αγύριστα χρέη, ενώ δεν παράγεις τίποτε απολύτως, το δικό του. Ο νταής θα ρίξει το δικό του. Ο ακραίος το δικό του. Ο εκμαυλισμένος χρόνιων συστημάτων το δικό του. Προσοχή όμως. Όσο δικό μου είναι αυτό που θα ψηφίσω εγώ και όσο δικό του είναι αυτό που θα ψηφίσει ο άλλος, το αποτέλεσμα που θα βγει πρέπει να βιωθεί ως αποτέλεσμα δικό μας. Και πρέπει να εκληφθεί δικό μας στην πράξη. Από όλους. Μια εθνική ετυμηγορία. Δίχως παρεπόμενα, δίχως διχαστικές ρίζες που θα μας στοιχειώσουν ανεξίτηλα και θα μας οδηγήσουν σε ακραίες συμπεριφορές.
Όλα έχουν ειπωθεί. Τα πάντα. Αυτές τις μέρες έχουν δαπανηθεί λέξεις για τρεις γενιές. Ζήσαμε τον τρόμο, ζούμε την ανασφάλεια, αισθανόμαστε την ταπείνωση, ο καθένας για τους λόγους του. Είναι μια κοινή δοκιμασία όμως. Ένα άσχημο όνειρο που το βλέπουμε όλοι μαζί. Δεν είμαι μάντης για να ξέρω τι θα συμβεί την επόμενη εβδομάδα. Δεν με απασχολεί τι θα ρίξει ο Μήτσος, η Ελένη και ο Τάκης. Εκείνο που ξέρω είναι ότι οι φίλοι μου θα παραμείνουν φίλοι μου ό,τι κι αν ψηφίσουν. Κι επίσης ότι και το χειρότερο οικονομικά να συμβεί, μια τραγωδία μπορείς να την διαχειριστείς πιο ανθεκτικά μακριά από εμφύλιες αντιπαραθέσεις. Το τραγούδι του φτωχού είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας που μπορεί να σε κάνει καλύτερο λαό. Το τραγούδι του νεκρού αδελφού είναι κατάρα.