Εlementary: Κάνεις ανασκαφή. Φοβάσαι τους αρχαιοκάπηλους. Τι κάνεις; Φωνάζεις τον Σαμαρά. To πρόβλημα λύνεται... Κάπως έτσι εξηγήθηκε η θριαμβική άνοδος του Αντώνη Σαμαρά στον λόφο Καστά, στην Αμφίπολη, τον περασμένο Αύγουστο.
Εξηγήθηκε από την ίδια την επικεφαλής της ανασκαφής, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών Κατερίνα Περιστέρη όταν ετέθη η ερώτηση για ποιο λόγο και από ποιόν εκλήθη ο πρωθυπουργός στην Αμφίπολη τον Αύγουστο και πως η επικοινωνιακή αξιοποίηση συναντιέται με την αρχαιολογική έρευνα. Η Πόλυ Κρυμνιώτη από την Αυγή ήταν αυτή που έθεσε το ερώτημα σε όλες του τις διαστάσεις: «Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Αμφίπολη και η μετέπειτα επικοινωνιακή διαχείριση της ανασκαφικής έρευνας δημιούργησαν ένα περιβάλλον ασυνήθιστο για επιστημονική έρευνα. Και αυτό το ζωηρό ενδιαφέρον της κυβέρνησης προκλήθηκε ενώ σε άλλες μεγάλες ανασκαφές υπήρξε έλλειψη ενδιαφέροντος, ακόμα και χρηματοδότησης. Εσείς καλέσατε τον πρωθυπουργό στην ανασκαφή της οποίας είστε επικεφαλής; Υπάρχει ανάλογο προηγούμενο; Τι κέρδισε η επιστημονική σας έρευνα από μια κίνηση που ερμηνεύτηκε ως προσπάθεια πολιτικής αλλοίωσης ή και εκμετάλλευσης της ανασκαφικής διαδικασίας;".
Η απάντηση λειτούργησε περίπου σαν παραισθησιογόνο στο μυαλό μου: είδα τον πρωθυπουργό ως σερίφη στην Αγρια Δύση, να επιβάλλει το νόμο, την τάξη, όχι σε ένα σαλούν αλλά σε μια ανασκαφή που μόλις είχε αρχίσει να δείχνει πως κρύβει κάτι μεγαλειώδες στα σπλάχνα της. Οι φράσεις που σχημάτισαν την εικόνα του πρωθυπουργού σερίφη ήταν οι ακόλουθες, μεταξύ άλλων «Η ανασκαφή κέρδισε έτσι τη σωτηρία του μνημείου». Αλλά και «Ηταν σε ένα χώρο που οργίαζε η αρχαιοκαπηλία. Οχι μόνον ο Αντώνης Σαμαράς, οποιοσδήποτε πρωθυπουργός να ήταν, θα είχε ασχοληθεί.»
Δεν είναι αυτό που νόμιζαν κάποιοι λοιπόν. Δεν χρησιμοποιήθηκε η ανασκαφή για επικοινωνιακούς λόγους, για να δημιουργηθεί μια αίσθηση εξουσίας ενισχυμένης με δέος, μια αίσθηση θαυμασμού, ενός αδιαμφισβήτητου επιτεύγματος που πάει την χώρα μπροστά (κοιτώντας πίσω). Η παρουσία του πρωθυπουργού ήταν το εύκαιρο, πλην εντυπωσιακό παραβάν για να καλυφθεί η γύμνια του συστήματος, της οργανωμένης πολιτείας να αποκρούσει τους αδίστακτους αρχαιοκάπηλους;
«Το πρώτο πράγμα στο οποίο βοήθησε ήταν να ληφθούν μέτρα ασφαλείας, να έχουμε τη νύχτα φύλαξη με όπλα. Αν δεν γινόταν αυτό, την άλλη μέρα θα έμπαιναν αρχαιοκάπηλοι» συνέχισε η Κατερίνα Περιστέρη. Οπου φύλακες με όπλα όπως διευκρινίστηκε στη συνέχεια από τη γενική γραμματέα ήταν οι αστυνομικοί που ενίσχυσαν τη φύλαξη του χώρου (ναι προφανώς οι αστυνομικοί οπλοφορούν, και προφανώς θα έσπευδαν στην περιοχή κατόπιν αιτήματος ανεξαρτήτως από την παρουσία του πρωθυπουργού).
Από την 12η Αυγούστου που ο πρωθυπουργός με λεπτομέρειες και αρχαιολογικούς όρους μιλούσε στην παγκόσμια κοινότητα για τις Σφίγγες, τις προσδοκίες από την ανασκαφή και τη «συγκίνηση που εξακολουθεί να γεννά η γη της Μακεδονίας», μέχρι τη συζήτηση της 29ης Νοεμβρίου που ο πρωθυπουργός μπήκε στο πλάνο ως προστάτης από τους αρχαιοκάπηλους, το αφήγημα της Αμφίπολης κακοφόρμισε.
Δεν κακοφόρμισε η ομορφιά, η αξία, η σπουδαιότητα των ίδιων των ευρημάτων που παραμένουν αλώβητα όσο επικοινωνιακές ή επιστημονικές ή άλλες σφαίρες σφυρίζουν από πάνω τους. Κακοφόρμισε η επένδυση στη δημιουργία μιας ψυχολογίας ανύψωσης μέσα ένα ρεαλιστικό περιβάλλον πιέσεων και καθίζησης. Διότι το «θα έχουμε για πάντα την Αμφίπολη» δεν μας είναι αρκετό. Για την ακρίβεια είναι οδυνηρό.