Του Θάνου ΟικονομόπουλουΣταθερό τσιτάτο των παλιών εφημεριδάδων, "το Κυπριακό, δεν πουλάει!" Και πράγματι, "δεν πουλούσε", εκτός από τις περιπτώσεις που... ξεπουλούσε φύλλα και έκτακτες εκδόσεις. Όταν, δηλαδή, το τόπι έπιανε φωτιά, απειλώντας ισορροπίες και συμφέροντα διάσπαρτα σε πολύ μεγαλύτερες γεωπολιτικές περιφέρειες. Όταν, δηλαδή, οι "βαρετές", κουραστικές και πολυδαίδαλες διαπραγματεύσεις στο προσκήνιο και το παρασκήνιο (που "δεν πουλούσαν"...) έφθαναν σε εκρηκτικό αδιέξοδο, και τον λόγο έπαιρναν η δυναμική της ισχύος, οι σχεδιασμένες προκλήσεις, το επικίνδυνο παιγνίδι της ανοιχτής σύγκρουσης...
Σήμερα, σε ποια φάση του "Κυπριακού" βρισκόμαστε; Πουλάει η δεν πουλάει το θέμα; Που ήταν πάντα ασφυκτικά αγκαλιασμένο με τις ελληνοκυπριακές σχέσεις και την ειρήνη στο Αιγαίο και την νοτιοανατολική Μεσόγειο;
Η Τουρκία, ένα σοβαρό κράτος (χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν έχει διαπράξει σοβαρά λάθη που του κόστισαν) με συνέχεια και προγραμματισμό, ξαναφέρνει όλο το "πακέτο" στην παγκόσμια επικαιρότητα με σχεδιασμό και πρωτοβουλίες που προβληματίζουν και ανησυχούν όχι μόνο τις άμεσα εμπλεκόμενες δυνάμεις της περιοχής (ιδίως λόγω της ενεργειακής παραμέτρου, που δίνει νέα διάσταση στο χρόνιο πρόβλημα) αλλά και ισχυρότερους παίκτες και συμφέροντα στην παγκόσμια σκακιέρα.
Η παρουσία του τουρκικού σκάφους "Μπαρμπαρός" σε προδιαγεγραμμένα κυπριακά "οικόπεδα" εντός της κυπριακής ΑΟΖ, οι απειλές(αν και δύσκολα πραγματοποιήσιμες) για εγκατάσταση σ' αυτές τις περιοχές και τουρκικής εξέδρας ενεργειακών ερευνών, οι σε ανώτατο επίπεδο προκλητικές δηλώσεις στην Άγκυρα πως η λύση του Κυπριακού περνάει μέσα από την συνεκμετάλλευση των κυπριακών κοιτασμάτων (περί αυτού πρόκειται) και οι σαφέστατης προειδοποιητικής στόχευσης πλόες τουρκικών πολεμικών σκαφών...ανοικτά του Σουνίου, δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών: η Άγκυρα, ξεδιπλώνει πάλι το προσφιλές (και παραγωγικό, στο παρελθόν...) παιγνίδι των σχεδιασμένων προκλήσεων, ελπίζοντας σε εξασφάλιση ωφελημάτων, όχι μόνο για το παρόν,αλλά και για το μέλλον.
Η νέα τακτική πρωτοβουλία προκλήσεων της Τουρκίας, ενταγμένη στην από χρόνια επεξεργασμένη και δομημένη στρατηγική της, αποβλέπει:
Η αλήθεια είναι ότι αυτή την φορά και υπό τις συγκεκριμένες συγκυρίες, η Τουρκία ερεθίζει και προκαλεί ισχυρούς παίκτες: τις πολυεθνικές (και απόλυτα στηριζόμενες από παντοδύναμες κυβερνήσεις...) εταιρίες ερευνών και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων, την Ευρώπη, με μπροστάρη την Γερμανία, που έχει βλέψεις ενεργειακές και άλλες στην "γειτονιά", την Ρωσία που έχει κι' αυτή ανάλογα συμφέροντα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο-φυσικά και την παραπαίουσα Ελλάδα.
Οι πρώτες επίσημες αντιδράσεις στην νέα δυναμική προκλητικότητα της Άγκυρας, είναι υπερβολικά προσεκτικές και αμφίσημες. Τόσο από πλευράς ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ όσο και (ευρύτερα "θεσμικά") από τον ΟΗΕ. Οι συνήθεις προτροπές για ψυχραιμία και νηφαλιότητα (όταν είναι πρόδηλο ότι πρόκειται για προσβολή της διεθνούς νομιμότητας...), "ιδέες" για εμπλοκή του ενεργειακού παράγοντα στις διαπραγματεύσεις για την λύση του Κυπριακού (κάτι που σαφώς κλίνει προς τις τουρκικές επιδιώξεις), μια δημόσια "ουδετερότητα" τουλάχιστον δυσάρεστη για την ελληνική και κυπριακή πλευρά.
Η Άγκυρα, έχει αποδείξει στο παρελθόν ότι είναι δυνατός και ριψοκίνδυνος παίκτης στην παγκόσμια σκακιέρα. Και γνωρίζει, σήμερα, ότι μπορεί μεν να έχουν θορυβήσει πολλούς ισχυρούς οι... σουλτανικής νοοτροπίας και στόχευσης μεταμορφώσεις του Ερντογάν, αλλά ο τουρκικός παράγοντας στην προσπάθεια αντιμετώπισης της παγκόσμιας απειλής των τζιχαντιστών, παραμένει ισχυρός και αποφασιστικός. Και η Άγκυρα, θα τον διαπραγματευθεί σκληρά και αποφασιστικά. Θα επιδιώξει να πάρει πολύ περισσότερα (και δυναμικά εκμεταλλεύσιμα στο μέλλον) απ' όσα θα εμφανισθεί ότι προσφέρει. Ιδίως όταν η όποια "συμπόρευσή" της με τις δυνάμεις του μετώπου κατά του ISIS, είναι πιθανόν "αύριο" να της γυρίσει μπούμερανγκ στο εσωτερικό της,με τους Κούρδους.
Για τα ελληνικά συμφέροντα ( ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είχε απαγορεύσει στους διπλωμάτες να επικαλούνται "εθνικά δίκαια", και να επικαλούνται μόνο "εθνικά συμφέροντα"...) η σημερινή συγκυρία του "Κυπριακού", είναι εξαιρετικά κρίσιμη και επικίνδυνη. Απαιτείται ψυχραιμία και νηφαλιότητα (την οποία, ευτυχώς, επιδεικνύουν κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση, έστω και σ' αυτό μόνο το πρόβλημα...), που δεν σημαίνει σιωπή και αποχή, αλλά έλλογη παρεμβατική παρουσία και εκμετάλλευση ισορροπιών και μεγάλων ξένων συμφερόντων, κατά τρόπο μη βλαπτικό των δικών μας. Το παιγνίδι, είναι πολύ χοντρό, και οι παίκτες δυνατοί και αποφασισμένοι. Και η Τουρκία, δυστυχώς, αναδεικνύεται και πάλι αποφασιστικός, σχεδόν ρυθμιστικός παράγοντας των εξελίξεων...
Αυτό, θα πρέπει να το κατανοήσει και η πολύπαθη Κύπρος. Καλά κάνει και επιχειρεί να βρει ερείσματα όπου της προσφέρονται (φυσικά επ' ανταλλάγματι...) και να ισχυροποιήσει συμμαχίες και κοινά συμφέροντα, αλλά τις κινήσεις και τα σχέδιά της θα πρέπει να τα χαρακτηρίζουν η πραγματικότητα, ο ρεαλισμός. Τυχόν μαξιμαλιστικοί στόχοι και αδιαπραγμάτευτες εμμονές (ακόμη και δίκαιοι) θα πρέπει να αναπροσαρμοσθούν στα νέα δεδομένα. Ως προϋπόθεση επιβίωσης...