Του Θάνου Οικονομόπουλου
Απ' όλες τις παλαβομάρες που λέγονται, γίνονται και... προστατεύονται θεσμικά σε τούτο τον τόπο, αυτή που μ' εξοργίζει περισσότερο είναι «δημοκρατική» θεοποίηση της... εξίσωσης προς τα κάτω! Η απέχθεια στην διάκριση, πρόοδο και ανταμοιβή των άξιων, το μίσος στην αυτονόητη ανάγκη να υπάρχουν κριτήρια βάσει των οποίων θ' αποτιμούνται επιδόσεις και αποδόσεις στην οποιαδήποτε προσπάθεια καταβάλλουμε ως μέλη της κοινωνίας σ' όλους τους τομείς δράσης. Η σιχαμένη τάση που έχουμε (όλοι έχουμε...) ν' αναγάγουμε τον «μέσο όρο» από στατιστικό στοιχείο σ' επιζητούμενο... εθνικό στόχο! Η εξιδανίκευση της μετριότητας!
Φυσικά αναφέρομαι στον νέο γύρο «αντίστασης και πάλης» σχετικά με το ζήτημα της αξιολόγησης στο δημόσιο. Η ... επανάσταση ξεκίνησε αρχικά με το ζήτημα της αξιολόγησης δομών, προγραμμάτων, οργάνωσης και προσωπικού στ' ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αυτό που συμβαίνει ,δηλαδή, σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου, και αυστηρότερα απ' όλα σ' αυτά που κατέχουν την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη! Κι' ο «πόλεμος», άρχισε πριν το... καταραμένο μνημόνιο! Έκλεισαν για μήνες πανεπιστήμια, απειλήθηκε, διακοπή της κρατικής χρηματοδότησής τους, σφοδρές συγκρούσεις συνδικαλιστών πανεπιστημιακών με υπουργούς που... άλλαζαν και μαζί μ' αυτούς ραβοξηλωνόντουσαν και οι σχετικοί νόμοι. Τα θυμόμαστε. Αυτό που δεν... θυμόμαστε, είναι πώς σήμερα, κάμποσα χρόνια μετά, η ουσιαστική, πλήρης και σε βάθος αξιολόγηση ΟΛΩΝ των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί! Τα «κουτσοβολέψαμε» με κάμποσες μπαγαποντιές και «παραθυράκια». Ο παραλογισμός, για μιαν ακόμη φορά κυριάρχησε, τα «κεκτημένα» διασώθηκαν. Κατά τα άλλα, όλοι συνομολογούμε πως χωρίς υψηλού και ανταγωνιστικού επιπέδου παιδεία, προκοπή ως χώρα και λαός δεν πρόκειται να δούμε...
Την σκυτάλη πήραν... επαξίως δάσκαλοι και καθηγητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που διατράνωσαν (και διατρανώνουν ακόμη, απ' όσο καταλαβαίνω από τις πρόσφατες ανακοινώσεις της ΟΛΜΕ) πως... η αξιολόγηση θα περάσει «πάνω από το πτώμα τους». Το πιάνετε; Λειτουργοί αποστολή των οποίων είναι η καθημερινή και αυστηρή αξιολόγηση των παιδιών, αρνούνται οι ίδιοι να υποστούν την διαδικασία της αξιολόγησης! Στην σειρά, ακολούθησαν ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στην δημόσια υγεία, και τώρα τον αγώνα συνεχίζει η ΑΔΕΔΥ, που δεν θέλει να ισχύσει καμιά αξιολόγηση για κανένα δημόσιο υπάλληλο!
Η «λογική» (οργωμένη, λιπασμένη, ποτισμένη επί δεκαετίες από το άθλιο πολιτικό προσωπικό της... πελατειακής θρησκείας!) που έγινε συν τω χρόνω πραγματικότητα και δη... θεσμικά κατοχυρωμένη, είναι πώς άπαξ και «χώθηκες», όπως χώθηκες και βολεύτηκες στο δημόσιο, ουδείς έχει το δικαίωμα να αξιολογήσει την δουλειά σου! Κάνεις δεν κάνεις, αποδίδεις δεν αποδίδεις, θα πλεύσεις εν νηνεμία στο αραξοβόλι της σύνταξης! Μην ξεχνάτε, άλλωστε, πως η... Πλατεία Κλαυθμώνος έχει προβλέψει συνταγματικά να μην επιτρέπεται απόλυση δημοσίου υπαλλήλου. Πόσοι είναι πραγματικά οι δημόσιοι υπάλληλοι και ποιο το πραγματικό κόστος τους, κανείς δεν γνωρίζει παρά τις «απογραφές» και τα' άλλα δυσάρεστα που επέβαλλε η τρόϊκα. Ξέρουμε, όμως, τι αποδίδουν, αν σκεφθεί κανείς ότι από τον... προπερασμένο αιώνα, πάγια αίτημα και εξαγγελία όλων των κυβερνήσεων αδιακρίτως ιδεολογία είναι... κάποτε να αποκτήσουμε αξιόπιστη, λειτουργική, αποτελεσματική δημόσια διοίκηση...
Βεβαίως, στον... κανονικό κόσμο των εργαζομένων, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα, στον ιδιωτικό τομέα, η αξιολόγηση είναι καθημερινή, σκληρότατη και απαιτητική, που δεν επιτρέπει... παζάρια, χάρες και εκπτώσεις. Κάνεις, μένεις. Δεν κάνεις, πάς σπίτι σου. Στον «άλλο» κόσμο, του (ευρέως) δημοσίου, προσλήφθηκες (όλοι έχουμε ιδέα για το «πως»...), λ.χ., ως εργάτης καθαριότητος που... μετατάχθηκες σε γραφείο και δεν κάνεις τίποτε; Μην φοβάσαι, δεν σε κουνάει κανείς, εκεί θα μείνεις. Είσαι υπάλληλος σε ΔΟΥ που λουφάρεις, δεν εξυπηρετείς το κοινό, δεν προσφέρεις, ενδεχομένως λαδώνεσαι κ.λ.π.; Κανένα πρόβλημα: κάποια άλλα κορόιδα θα κάνουν την δουλειά σου (ενόσω εσύ θα πληρώνεσαι όσο και αυτοί!), κι' αν ακόμα έχεις υποπέσει σε πειθαρχικό η και ποινικό αδίκημα, μέχρι να... τελεσιδικήσουν τα «πειθαρχικά» που... δεν συνέρχονται ποτέ, εσύ θα έχεις βγει στην σύνταξη! Εδώ... βρέθηκε «γιατρός» διευθυντής δημόσιου νοσοκομείου που χωρίς δίπλωμα είχε βολευτεί πάνω από 10 χρόνια, στα ήσσονα θα κολλήσουμε;
Μην τα πολυλογούμε: αν δεν ενέσκηπτε (αλλά και «αυτά» φταίνε που ενέσκηψε...) η κρίση, οι «κανονικότητες», «βεβαιότητες» και «κεκτημένα» μας, καλά θα κρατούσαν. Αλλά... ενέσκηψε. Και το αυτονόητο από εθνικό ζητούμενο επιβάλλεται (και μας επιβάλλουν, ευτυχώς...) να γίνει πραγματικότητα. Κι' όπως όλα τα πράγματα που ΔΕΝ έγιναν όταν έπρεπε και με τον τρόπο που έπρεπε, κάποια στιγμή επιχειρούνται εσπευσμένα, σε πολλές περιπτώσεις πρόχειρα και αποσπασματικά, σε κάποιες και άδικα. Αυτό δεν αλλάζει την ανάγκη πως πρέπει οπωσδήποτε να γίνουν αλλαγές εκσυγχρονισμού και... επιβίωσης.
Φοβούνται, λένε οι συνδικαλιστές, οι δημόσιοι υπάλληλοι πως με «πρόσχημα» την αξιολόγηση θα γίνουν απολύσεις. Η αλήθεια είναι πως σε πολλούς τομείς και δομές χρειάζονται και απολύσεις. Σε άλλες μετατάξεις, μεταθέσεις, αλλαγές ειδικοτήτων και αντικειμένου δουλειάς. Υπάρχει πλεονάζον προσωπικό, υπάρχουν και ελλείψεις (συχνά δραματικές) προσωπικού. Η αξιολόγηση, θα βοηθήσει να γίνει το ξεσκαρτάρισμα, ο εξορθολογισμός, η ανάπτυξη και η λειτουργικότητα της δημόσιας διοίκησης. Να κάνουμε σωστή και μελετημένη ουσιαστική αξιολόγηση, όχι πρόσχημα. Με κανόνες και διασφαλίσεις διαφάνειας και (σκληρής, έστω...) αντικειμενικότητας. Να κρίνονται και να κρίνονται απαιτητικά και αυστηρά όλη η γκάμα των δημοσίων «υπηρετών», χωρίς διεξόδους διαφυγής και «σωτηρίας».
Το κολοσσιαίο λάθος των τελευταίων κυβερνήσεων που αναγκάστηκαν να ... επιστρατεύσουν την αξιολόγηση ως παράδρομο για την αναγκαία μείωση του υδροκεφαλικού και αγκυλωμένου δημόσιου τομέα (λάθος που δικαιολογείται ,ίσως, μόνο λόγω των πολύ στενών χρονικών ορίων για αναπροσαρμογές... αιώνων), είναι ότι αντί να κάτσουν κατεπειγόντως να σχεδιάσουν ΤΙ δημόσιο χρειάζεται η χώρα , ΠΟΣΟΙ και ΠΟΙΟΙ απαιτούνται για να το στελεχώσουν, άρχισαν... ανάποδα: πρώτα να το μικρύνουμε και να απολύσουμε, και... μετά να σχεδιάσουμε το δημόσιο που θέλουμε! Πιστεύω ότι αν είχε επιχειρηθεί εξ' αρχής να πεισθεί η τρόικα πως θα εκπονήσουμε ταχύτατα το αναγκαίο σχέδιο (αντί επί 4 χρόνια να... λέμε και να ξελέμε ώστε να μην διαταράσσουμε πελατειακές Ισορροπίες) θα είχε επιδείξει κατανόηση και ανοχή. Τώρα....
Είμαι σε θέση να γνωρίζω πολύ καλά πως στην Αγγλία (είμαι σίγουρος και στις άλλες σοβαρές χώρες...) υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια ειδική ανεξάρτητη κρατική υπηρεσία ΔΙΑΡΚΟΥΣ αξιολόγησης όλων των υπηρεσιών ολόκληρου του δημόσιου τομέα, τόσο ως προς τις δομές, τα οργανογράμματα και τα πλάνα δράσης, με συγκεκριμένα και διαρκώς επικαιροποιημένα κριτήρια ανάλογα με τις ανάγκες , όσο και του προσωπικού που αν κριθεί ανεπαρκές, η επανακαταρτίζεται η απομακρύνεται! Η υπηρεσία αυτή, είναι στελεχωμένη από ειδικούς επιστήμονες υψηλής εκπαίδευσης (μηχανικούς παραγωγής και διοίκησης, προγραμματιστές, αναλυτές, οικονομοτεχνικούς πρόβλεψης «ζήτησης» και μεταβαλλόμενων αναγκών κ.λ.π) και σταδιακά και χωρίς κραδασμούς αναλύει το σήμερα, προτείνει αλλαγές σύμφωνα με τις ανάγκες του αύριο, προγραμματίζει, προνοεί, τολμά...
Δουλεύουν και Έλληνες σ' αυτή την υπηρεσία. Δεν τους... «επιστρατεύουμε»; Η οι... ντόπιοι ΄Ελληνες, όπως πάντα «ξέρουν καλύτερα»;