του Γιώργου Θεοτοκά
Είναι να σηκώνει κανείς τα χέρια ψηλά με αυτά που δείχνουν τους τελευταίους μήνες οι δημοσκοπήσεις, είτε αποδειχθεί ότι οι καταγραφές αυτές θα έχουν αντιστοίχηση προς την τελική, την εκλογική προτίμηση των πολιτών είτε όχι, πράγμα αδιάφορο εν προκειμένω, αν δεχθούμε ότι οι μετρήσεις καταγράφουν πάντα τις διαθέσεις της στιγμής.
Τον Δεκέμβριο του 2013 η κίνηση των «58» στο ξεκίνημά της εφθανε σε ποσοστά έως και 16 % και τρείς μήνες μετά, αθροιζόμενη με το ΠΑΣΟΚ, καταγράφει ως «Ελιά» το ποσοστό που είχε μόνο του το ΠΑΣΟΚ, δηλαδή 5-6 %.
Το πρόσφατο «Ποτάμι» ξεκίνησε με παρόμοιες επιδόσεις και μολονότι είναι ακόμη πρόωρο, μπορούμε να στοιχηματίσουμε με βεβαιότητα για την ανάλογη συνέχεια, αν και ίσως να μη βρούμε πρόθυμους παίκτες με την αντίθετη επιλογή.
Είναι δε εντυπωσιακό και παράδοξο το γεγονός ότι και οι δύο κινήσεις, από τις προδιαγραφές τους αλλά και τις διακηρύξεις τους, απευθύνονται κυρίως στον χώρο ανάμεσα στο κέντρο και την αριστερά, σε περιοχή υποτίθεται νοήμονων και μετριοπαθών ψηφοφόρων.
Το υποτίθεται όμως ίσως να είναι όντως σχήμα λόγου, διότι από τις παρανοϊκές διακυμάνσεις των ποσοστών και από το απότομο ξεφούσκωμά τους, φαίνεται πως κάθε άλλο παρά αυτή η κατηγορία πολιτών, ανταποκρίνεται εξαρχής στο πρώτο κάλεσμα.
Δεν είναι βιαστική η εκτίμηση, ότι και οι δύο κινήσεις δελέασαν στο ξεκίνημά τους, παρορμητικής ιδιοσυγκρασίας πολίτες, επιρρεπείς στην πρώτη εντύπωση, αλλά και ευρισκόμενους σε σύγχυση, πιθανόν χωρίς σαφή πολιτική ταυτότητα και πλεύση εν τέλει, πέρα ίσως από το να μην επιτρέπουν στον εαυτό τους να ανήκει στην παραδοσιακή δεξιά ή αριστερά.
Γιατί αν δεχθούμε ότι το ακροατήριο αυτού του λεγόμενου «κεντροαριστερού» χώρου συμπεριφέρεται με όρους πολιτικής παράνοιας, ως περιπλανώμενο μπολούκι από τη μία κίνηση στην άλλη, τότε τα πράγματα θα ήταν ακόμη σοβαρότερα.
Και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αρκετοί από αυτούς που δήλωναν στις δημοσκοπήσεις ότι θα ψηφίσουν την κίνηση των «58», φαίνονται τώρα πρόθυμοι να ψηφίσουν το «Ποτάμι» που προφανώς στα μάτια τους εκπροσωπεί κάτι πιο νέο σε σχέση με τους «58» που μετά από τρείς ολόκληρους μήνες πάλιωσαν ήδη ! Πιθανότατα αν σε ένα μήνα αναδυθεί μία νέα ελκυστική κίνηση, να στραφούν προς αυτήν και το «Ποτάμι» να φαντάζει και αυτό πλέον παλαιό.
Ενδεχομένως λοιπόν το τόσο απότομο φούσκωμα και ξεφούσκωμα της δημοσκοπικής απήχησης των νέων φορέων, να αποτυπώνει, αλλά και να παγιώνει όχι απλώς μία νέα τάση στην πολιτική συμπεριφορά μερίδας των πολιτών και του εκλογικού σώματος, αλλά και ένα αξιοπρόσκετο νέο κοινωνικό φαινόμενο, με τα χαρακτηριστικά μιας ιδιότυπης παρορμητικής, ανασφαλούς και ουσιαστικά άλογης νοοτροπίας που ίσως να εξηγείται και ερμηνεύεται μόνο με όρους κοινωνικής ψυχολογίας και όχι πολιτικής ανάλυσης και που προφανώς έχει τη ρίζα του στην συλλογική απελπισία και παράνοια της οικονομικής κρίσης.
Οτι δηλαδή εν τέλει, η παρατεταμένη και χωρίς διαφαινόμενη έξοδο και διέξοδο οικονομική κρίση, έχει επηρρεάσει πια και την κρίση των πολιτών. Οχι ως προς το αν οι επιλογές τους είναι «ορθές» ή μη, ακραίες ή μετριοπαθείς (αυτό είναι εύλογο και συνέβαινε πάντα), αλλά ως προς το αν είναι εν τέλει επιλογές ή απλώς σπασμωδικές και απέλπιδες κινήσεις αναζήτησης σωτηρίας και σωτήρων.
Και αυτό, για να μην παρεξηγούμαστε, δεν έχει να κάνει με τη σοβαρότητα των δύο κινήσεων που υπήρξαν οι αφορμές για την επισήμανση και καταγραφή αυτού του παράδοξου φαινομένου. Αυτές εξάλλου δεν μπορεί και δεν πρέπει να κριθούν από την απήχηση που έχουν ή είχαν σε αυτή τη μερίδα πολιτών. Θα ήταν άστοχο και επιφανειακό, όπως επιφανειακές και πρόσκαιρες ήταν και είναι και οι προτιμήσεις των περισσότερων από αυτούς που δήλωναν ή δηλώνουν ότι θα τις ψηφίσουν.