Αυτές τις ημέρες του Αυγούστου, η ανθρωπότητα θυμάται παραδοσιακά τις δύο ατομικές βόμβες που κατέστρεψαν τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι στις 6 και 9 Αυγούστου 1945.
Είναι αδύνατον να μη συγκινηθεί κανείς από την ανθρώπινη τραγωδία και τους χιλιάδες ανθρώπους που έχασαν τη ζωή του ή υπέφεραν από τη ραδιενέργεια. Είναι αυτή η συναισθηματική φόρτιση και φρίκη που όμως δεν μας επιτρέπει να ομολογήσουμε μια κάπως «άβολη» αλήθεια: ότι δηλαδή η απόφαση για τη ρίψη της ατομικής βόμβας από τον Χάρι Τρούμαν ήταν μια ορθή πολιτική επιλογή.
Πριν προλάβετε να εξαπολύσετε μύδρους κατά της παραπάνω θέσης νομίζω ότι είναι δόκιμο να δούμε μαζί κάποια ιστορικά στοιχεία που δεν ήταν μύθοι αλλά απτή πραγματικότητα εκείνο τον μοιραίο Αύγουστο του 1945. Κάτι που οι Ευρωπαίοι συνηθίζουν να ξεχνούν όταν αναφέρονται στη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είναι ότι αυτή η θηριώδης σύγκρουση ΔΕΝ τελειώνει με την παράδοση της Γερμανίας τον Μάιο του 1945. Από το τέλος της άνοιξης και μέχρι την παράδοση των Ιαπώνων, υπάρχει ένα ολόκληρο θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων στον Ειρηνικό, το οποίο έχει ανοίξει από την επίθεση στο Περλ Χάρλμπορ.
Σε αυτό λοιπόν το μέτωπο, το αποτέλεσμα κάθε άλλο παρά προβλέψιμο μπορεί να θεωρηθεί τον Αύγουστο του 1945. Παρά την υπεροπλία των Αμερικανών και τη φημολογούμενη είσοδο των Σοβιετικών, οι Ιάπωνες μάχονται λυσαλλέα εναντίον των Συμμάχων. Έχοντας υιοθετήσει το δόγμα του «απόλυτου πολέμου» το Γενικό Επιτελείο στο Τόκυο όχι μόνο δεν είναι διατεθειμένο να συνθηκολογήσει αλλά καλεί τους στρατιώτες να αυτοκτονήσουν παρά να παραδοθούν στον εχθρό. Παράλληλα καλεί τα γυναικόπαιδα και τους άοπλους να πάρουν τα όπλα στις περιοχές που εισβάλλουν οι Αμερικάνοι.
Τη στιγμή λοιπόν που ο Τρούμαν αποφασίζει την ρήψη των βομβών στο ιαπωνικό έδαφος, ο ιαπωνικός στρατός αριθμεί περί τα 6.983.000*, εκ των οποίων οι μισές δυνάμεις βρίσκονται ετοιμοπόλεμες στην ΝΑ Ασία. Την ίδια ώρα ο Αμερικανός πρόεδρος λαμβάνει αναφορές με σχέδια για απόβαση στην Ιαπωνία. Σύμφωνα με το έγγραφο JWPC 369/1 με μια συντηρητική εκτίμηση οι απώλειες για τους Αμερικάνους θα ήταν από 250.000 μέχρι 1 εκατομμύριο.
Παράλληλα, ο στρατηγός ΜακΆρθουρ υπολόγιζε ότι με μια αναλογία απωλειών 22:1 μεταξύ Ιαπώνων και Αμερικάνων, οι ιαπωνικές απώλειες θα ξεκινούσαν από 200.000 αν η εισβολή διαρκούσε δύο εβδομάδες, ενώ για μια τετράμηνη επιχείρηση ο αριθμός θα αυξανόταν στα 3 εκατομμύρια. Τα παραπάνω αριθμητικά στοιχεία θεωρήθηκαν άκρως συντηρητικά από την έρευνα των Γουίλιαμ Σόκλεϋ και Κουίνσι Ράιτ οι οποίοι ανέβαζαν τον αριθμό σε 5 με 10 εκατομμύρια. Σε αυτό το νούμερο προσθέστε και τους 400.000 θανάτους από μια σοβιετική εισβολή στο Hokkaido.
Αριθμοί θα μου πείτε- ναι αλλά είναι εξόχως αποκαλυπτικοί και απολύτως ρεαλιστικοί. Στη μάχη για την κατάληψη της Ιwo Jima από τους 22.060 Ιάπωνες στρατιώτες παραδόθηκαν μόλις 216 αφού όλοι οι υπόλοιποι είτε πέθαναν στα πεδία των μαχών είτε αυτοκτόνησαν. Τι θα κάνατε λοιπόν εσείς στη θέση του Αμερικανού Προέδρου; Θα συνεχίζαστε τον πόλεμο μέχρι το 1946 (ίσως και το 1947), θα θυσιάζατε εκατομμύρια στρατιώτες και άλλους τόσους αμάχους ή θα επιλέγατε τον -άδικο και βίαιο- θάνατο 40.000 ανθρώπων προκειμένου να τελειώσει ο πόλεμος «εδώ και τώρα»;
Η απάντηση σε καιρό ειρήνης και έχοντας ιδέα της καταστροφής είναι προφανής, ωστόσο οι πολιτικές αποφάσεις πρέπει να κρίνονται στο ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα. Αν δεν γίνεται έτσι τότε χάνεται και ο λόγος για τον οποίο μελετάμε την Ιστορία.
Πολλοί που τάσσονται ενάντια στη ρήψη της βόμβας θέτουν τα ηθικά ζητήματα και τον ιμπεριαλισμό έναντι των Σοβιετικών. Δεκτά μέχρι ενός σημείου, ωστόσο πρέπει να θυμήσουμε κάποια στοιχεία. Ποιος ξεκίνησε τον πόλεμο; Ποιος κατέσφαξε τους λαούς της ΝΑ Ασίας με όποιο απίθανο μέσο μπορούσε; Σας παραπέμπω στο περίφημο βιβλίο «Ο βιασμός του Nanking» που αναφέρεται στα εγκλήματα των Ιαπώνων στην Κίνα ήδη από τη δεκαετία του ´30. Όσο για τους Σοβιετικούς, ένα τηλεγράφημα του Στάλιν προς τον Τρούμαν λίγο πριν τη ρήψη της βόμβας στη Χιροσίμα προτρέπει τον Αμερικανό πρόεδρο να... «δοκιμάσει με επιτυχία το νέο του όπλο κατά του εχθρού»!
Είναι σαφές ότι οι Αμερικάνοι γνώριζαν την έκβαση του πολέμου όχι όμως και το χρόνο που αυτό θα συνέβαινε. Ήξεραν ότι οι Ιάπωνες δεν θα παραδίδονταν και αν αυτό γινόταν ποτέ θα γινόταν με όρους, κάτι που δεν επιθυμούσαν καθώς φοβόντουσαν την εμπειρία του Α' Παγκοσμίου και την αίσθηση της επανόρθωσης που δημιούργησε το σύστημα των Βερσαλλιών. Ήθελαν άνευ όρων παράδοση προκειμένου να οικοδομήσουν το μεταπολεμικό σύστημα ισχύος.
Έτσι ο Τρούμαν βρέθηκε να πρέπει να επιλέξει να θυσιάσει Αμερικανούς στρατιώτες (και ψηφοφόρους), Ιάπωνες στρατιώτες και αμάχους και μαζί με αυτούς και μια αιματοβαμμένη και διχασμένη Ευρώπη η οποία θα περίμενε εις μάτην την αμερικανική βοήθεια για να ανοικοδομηθεί τουλάχιστον μέχρι το 1949-1950. Αντ' αυτών προτίμησε να θυσιαστούν μόλις 40.000 για να τελειώσει ένας φρικτός πόλεμος. Όσο σκληρή και να ήταν η απόφαση δεν παύει να είναι ορθή. Όσους κι αν έσωσε χωρίς να το ξέρουν, η ρήψη της βόμβας σημάδεψε μια για πάντα την ανθρωπότητα θυμίζοντας πάντα το παράλογο και το ολέθριο του πολέμου.
Για αυτό τα θύματα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι μαζί με αυτά του Στάλινγκραντ, τους αμάχους της Δρέσδης και του Λονδίνου, τους πεινασμένους της Αθήνας και τα θύματα του Ολοκαυτώματος πρέπει πάντα να μας υπενθυμίζουν σε πιο ολέθριο σημείο μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη ανάγκη για εξουσία και κυριαρχία, τόσο που να αποκτηνωθεί πλήρως ο ´ιδιος άνθρωπος. Αυτή είναι η παρακαταθήκη τους, την οποία δυστυχώς συχνά ξεχνάμε...
*GHQ SCAP, Final Rpt, Progress of Demob of the Japanese Armed Forces, 31 Dec 46 (R), Incl 61.
_____
Allen, Thomas B. and Polmar, Norman (1995). Code-Name Downfall: The Secret Plan to Invade Japan And Why Truman Dropped the Bomb. Simon & Schuster.
Alperovitz, Gar (1995). The Decision To Use The Atomic Bomb And The Architecture Of An American Myth. Knopf
Butow, Robert (1954). Japan's Decision to Surrender. Stanford University Press.
Feis, Herbert (1961). Japan Subdued: The Atomic Bomb and the End of the War in the Pacific. Princeton University Press.
Hasegawa, Tsuyoshi (2005). Racing the Enemy: Stalin, Truman, and the Surrender of Japan. Belknap Press. ISBN 0-674-01693-9.
Maddox, Robert James (1995). Weapons for Victory: The Hiroshima Decision. University of Missouri Press.
Takaki, Ronald (1995). Hiroshima: Why America Dropped the Atomic Bomb. Little, Brown.
Wainstock, Dennis D. (1996). The Decision to Drop the Atomic Bomb. Praeger Publishers